این سومین گزارشی است که «ایران‌وایر» درباره گزارش دیوان محاسبات کشور منتشر می‌کند. در دو گزارش قبلی، دو بخش پر سر و صدا از این گزارش را بررسی کردیم؛ فساد ارزی و خصوصی‌سازی. این بار فساد و تخلف جاری در دخل و خرج هدفمندی یارانه‌ها بررسی می‌شود؛ بودجه‌ای در دل بودجه کلی که زیر سایه ردیف‌های بودجه عمومی قرار می‌گیرد و توجه عمومی را کمتر به خود برمی‌انگیزد.
وقتی صحبت از هدفمندی یارانه‌ها است، همه یاد یارانه‌های نقدی ۴۵ هزار تومانی می‌افتند. در حالی که حدود نیمی از منابع هدفمندی صرف یارانه نقدی می‌شود و برای بقیه چاله‌های دیگری کنده شده است.
عدم واریز پول فروش فراورده‌های نفتی به خزانه
آنچه بیش از همه در گزارش دیوان محاسبات کشور جلب توجه کرده، این است که شرکت پخش فراورده‌های نفتی مقدار نسبتا زیادی از پولی را که گرفته، پرداخت نکرده است.
طبق این گزارش، این پول شامل ۴۱۴ میلیارد تومان، یک میلیون و ۲۲۹ هزار دلار، ۱۱ میلیون و ۵۵۸ هزار یورو و ۲۲ میلیون و ۳۷۴ هزار درهم است.
هنوز کسی در این باره توضیح نداده است و معلوم نیست دلیل خودداری از واریز پول فروش سوخت به خزانه چیست اما اختلاف حساب دیوان محاسبات و شرکت پخش فراورده‌های نفتی بی‌سابقه نیست؛ به عنوان مثال، می‌توان به اختلاف حساب چند هزار میلیارد تومانی سال ۱۳۹۵ اشاره کرد.
احتمالا اختلاف حساب سال ۱۳۹۷ هم با توضیحی رفع و رجوع خواهد شد و دست آخر کسی نخواهید فهمید چرا پول وصول شده فروش بنزین به خزانه واریز نشده است؟
منابع یارانه‌ها یا پول فروش بنزین و قبض‌های آب، برق و گاز
در تبصره ۱۴ «قانون بودجه» سال ۱۳۹۷ قرار بود دولت در آن سال از فروش فراورده‌های نفتی و همچنین پول قبض‌های آب، برق و گاز ۹۸ هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشد که طبق گزارش دیوان محاسبات، در واقعیت کمتر از ۸۷ هزار میلیارد تومان محقق شده است. از این میان، تامین بیش از ۵۷ هزار میلیارد تومان (حدود ۶۰درصد کل منابع هدفمندی یارانه‌ها) بر عهده فراورده‌های نفتی گذاشته شده است تا آن را از طریق فروش سوخت تامین کند.
دقیقا معلوم نیست دولت در سال ۱۳۹۷ چه قدر بنزین و گازوییل فروخته است. اما به احتمال زیاد اگر درآمدهای فروش فراورده‌های نفتی در این سال بیشتر از پیش‌بینی بودجه نبوده باشد، کمتر هم نیست.
سهم شرکت‌ها چرا آب رفته است؟
اما این پول صرف چه مواردی شده است؟ طبق قانون بودجه ۱۳۹۷، حدود نیمی از منابع هدفمندی، سهم و خرج خود شرکت‌ها است. به هر حال، تولید بنزین و رساندن برق، آب و گاز مخارجی دارد. علاوه بر این، هزینه مالیات و واردات بنزین و برق هم در این بخش پیش‌بینی شده است. قرار بود هزینه شرکت‌ها در کل ۵۵ هزار میلیارد تومان باشد که طبق گزارش دیوان محاسبات، حدود ۵۸ درصد آن تامین شده؛ یعنی حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان به شرکت‌ها داده شده است.
این شاید به نظر صرفه‌جویی بیاید اما در واقع این طور نیست. بدون وجود جزییات درآمد و هزینه واقعی شرکت‌ها در سال ۱۳۹۷ نمی‌توان با قطعیت گفت چرا درصد تحقق این بخش از بودجه یارانه‌ها کم و از سر و ته چه چیزی زده شده است.
چاله یا چاه؛ چرا یارانه‌های نقدی بزرگ‌ترین تخلف بودجه‌ای دولت است؟
اما بزرگ‌ترین تخلف دولت در بخش هدفمندی یارانه‌ها، بحث یارانه نقدی است. طبق قانون بودجه، قرار بود دولت در سال ۱۳۹۷ کلا ۳۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی بدهد اما دست آخر یارانه‌های نقدی ۴۳ هزار میلیارد تومان خرج روی دست دولت گذاشت.
ناتوانی از حذف گروهی از یارانه‌بگیران دلیل این اتفاق است؛ اتفاقی که سال‌ها پیش باید رخ می‌داد اما با انباشته شدن مشکلات اقتصادی، این کار روز به روز سخت‌تر هم می‌شود.
سوال این‌جا است که اگر دولت قادر به این کار نیست، چرا در بودجه اولیه رقم واقعی یارانه‌ها را نمی‌نویسد؟ به هر حال، میزان تخلف بودجه‌ای مربوط به یارانه‌های نقدی ۴۴ درصد است؛ هزینه‌ای که از طریق کاهش هزینه شرکت‌ها و کاهش منابع پیش‌بینی شده برای «کاهش هزینه‌های سلامت» جبران شده است.
چه‌قدر یارانه به نظام سلامت تزریق شده است؟
سازمان بیمه سلامت ردیف اختصاصی خود را در بودجه عمومی دارد. در بودجه سال ۱۳۹۷ حدود ۱۱ میلیارد تومان برای این سازمان پیش‌بینی شده بود. این ردیف بودجه‌ای اما کفاف هزینه‌های اجرای طرح بیمه سلامت را نمی‌دهد. برای همین در سال‌های اخیر در بودجه هدفمندی هم مقداری پول برای «ایجاد دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی»، «کمک به تامین هزینه‌های تحمل ناپذیر درمان» و «پوشش دارو و درمان بیماران خاص و صعب‌العلاج» در نظر گرفته می‌شود. امسال قرار بود سه‌هزار و۷۰۰ میلیارد تومان برای این ردیف اختصاص پیدا کند اما آن طور که در گزارش دیوان محاسبات آمده، در نهایت کمتر از هزار و ۷۵۰ میلیارد اختصاص یافته است.
دولت «حسن روحانی» در سال ۱۳۹۵ و پیش از انتخابات ریاست جمهوری دوره دوازدهم تلاش زیادی برای اجرای کامل طرح بیمه سلامت انجام داد. بار مالی که در آن سال روی دوش نظام سلامت ایران گذاشته شد، بحرانی ایجاد کرد که هزینه آن به سال‌های آینده موکول شد. حالا تجربه بودجه ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که ظاهرا تزریق مالی به نظام سلامت دیگر دغدغه اصلی دولت حسن روحانی نیست.
چه‌قدر پول صرف مبارزه با فقر مطلق شده است؟
یکی دیگر از چاله‌های بودجه هدفمندی، تامین هزینه مبارزه با فقر مطلق است که یکی از وعده‌های روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ بود. فقر مطلق البته در این سال‌ها به دلیل بحران اقتصادی، آن‌چنان عمیق‌تر شده است که مشکل با چند هزار میلیارد تومان اعتبار برای افزایش مستمری خانواده‌های تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و کمیته امداد امام خمینی حل نمی‌شود.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد از هفت هزار میلیارد تومان اعتبارات پیش‌بینی شده در تبصره ۱۴، حدود شش هزار و۷۰۰ میلیارد تومان محقق شده است. اگر این پول میان سه میلیون خانوار هم توزیع شده باشد، ماهیانه به هر خانواده بیش از ۱۸۶ هزار تومان نرسیده است؛ پولی که کفاف خروج از فقر مطلق برای چند روز را هم نمی‌دهد.
میزان تحقق این ردیف در بودجه یارانه‌ها ۹۵درصد بوده است. اما نباید فراموش کرد که این تحقق ۹۵ درصدی در مقابل ابعاد فقر مطلق در ایران عملا چیزی به حساب نمی‌آید.
***
خلاصه گزارش تفریغ بودجه ۱۳۹۷، بیست و ششم فروردین ۱۳۹۹ توسط دیوان محاسبات کشور منتشر شد. این گزارش مورد انتقاد شدید دولت قرار گرفته و حتی گفته به تلافی واگذاری سهام «شستا»، به این شکل تهیه و ارایه شده است. چه این حرف دولت را بپذیریم یا نه، این گزارش یک سند رسمی است که گوشه‌ای از پرده فساد را کمی بالا می‌زند و با عدد و رقم به ما نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۷ چه اتفاقاتی افتاده است.
گزارش فوق البته ناقص است و در آن به فساد اقتصادی سازمان اقتصادی زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نهادهای نظامی و امنیتی اشاره‌ای نشده است. اما تا حدودی ابعاد تخلف، فساد و شلختگی مالی دولت را آشکار می‌کند.
مطالب مرتبط:
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ چه کسانی دلارهای دولتی را بالا کشیده‌اند؟
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ مصادره با اسم رمز خصوصی‌سازی
ارزیابی دخالت خامنه ای در برداشت ۴میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی
رمزگشایی از «رهنمودهای رهبری» برای بودجه ۹۸
فسادهای بزرگ اقتصادی رسانه ای نشود
رمزگشایی از فساد اقتصادی اصلاح‌طلبان ، اصول‌گرایان و سپاه در مدیریت شهری شیراز
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر