سایبری‌ها مشغول کارند؛ خبرسازی و اشاعه تئوری‌های توطئه درباره ویروس کرونا

«کووید-۱۹ یک محصول امریکایی است. ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشته است.»
این‌ها نمونه‌هایی از دروغ‌ در مورد ویروس کرونا جدید است که تاکنون توسط «اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی» (IUVM) منتشر شده‌اند. این اتحادیه، یک پلتفرم ایرانی است که در زمینه گردش اطلاعات جعلی و دروغ و ارایه آن‌ها به مخاطبان فعالیت می‌کند.

اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی در اواسط فروردین ۱۳۹۹، پس از انتشار ملغمه‌‌ای از کارتون‌ها، ویدیوها و مقالات بحث‌برانگیر درباره ویروس کرونا در مجموعه سایت‌های وابسته به خود، در معرض موج جدیدی از انتقادات قرار گرفت. موضوعات مطرح شده در وبسایت‌های این مجموعه، منطبق با موضع‌گیری‌های حکومت ایران درباره ویروس کرونا بود.

در گزارشی انتقادی که در تاریخ ۱۶ فروردین منتشر شد، تحلیل‌گران شبکه‌های اجتماعی در «شرکت گرافیکا»، گروه رسانه‌‌ای پرکاری را یافتند که در پنج هفته گذشته، تئوری‌های توطئه در مورد ویروس کرونا را به شکل اخبار تنظیم و آن‌ها را در صفحات جدیدی که تازه در فیس‌بوک ایجاد شده‌اند، بازنشر می‌کند.

کار اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی روز پنجم اسفند ۱۳۹۸، یعنی چند روز پس از این که ایران به طور رسمی اخبار اولین مرگ‌ها بر اثر ابتلا به ویروس کرونا را تایید کرد، شروع شد. این گروه رسانه‌ای در روایت‌های خود در مورد ویروس کرونا، امریکا را برای شیوع آن به شکل‌های مختلف سرزنش می‌کردند، ادعای آیت‌الله «علی خامنه‌‌ای» مبنی بر این که ویروس کرونا یک «جنگ بیولوژیکی» به فرماندهی «دونالد ترامپ» برای ضربه زدن به اقتصاد چین است را اشاعه می‌دادند، به رسانه‌های غربی که اخبار مربوط به همه‌گیری را پوشش می‌دهند، حمله می‌کردند، عملکرد چینی‌ها را می‌ستودند و در مورد مدیریت داخلی ایران در بحران گسترش کووید-۱۹ اغراق می‌کردند.

پژوهش‌گران می‌نویسند: «رویکرد ژئوپلیتیک اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی، منعکس کننده رویکرد حکومت ایران است؛ طرف‌دار ایران و فلسطین است، از هر فرصتی برای انتقاد از عربستان سعودی، ایالت متحده امریکا و اسراییل و جنگی که به رهبری عربستان در یمن در حال وقوع است، استفاده می‌کند.»

پس از انتشار گزارش گرافیکا، صفحات فیس‌بوک مرتبط به اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی بی‌درنگ حذف شدند و بسیاری از اکانت‌های توییتری تازه تاسیس وابسته به این گروه رسانه‌ای به حالت تعلیق درآمدند. اما پس از یک دوره سکون، وبسایت‌های این شبکه اکنون انتشار محتوای جدید درباره همه‌گیری کرونا را از سر گرفته‌اند.

آخرین ماموریت پلتفرم‌های مشکوک در مورد ویروس کرونا
پست‌های اخیر منتشر شده در وبسایت‌های اصلی «آی‌یو‌وی‌ام‌ پیکسل»(IUVMPixel)، «آی‌یو‌وی‌ام ‌پرس» (IUVMPress)، «آی‌یو‌وی‌ام‌ تی‌وی» (IUVMTV) و «آی‌یو‌وی‌ام‌ آرشیو» (IUVMArchive) بسیار محتاطانه‌تر از مطالبی هستند که تا پیش از گزارش انتقادی شرکت گرافیکا منتشر می‌شدند. می‌توان گفت حالا دروغ‌های شاخ‌دار کمتری در مورد ویروس کرونا و یا چگونگی مدیریت آن منتشر می‌کنند. البته استثناهای قابل توجهی هم وجود دارد؛ مثل یکی از پوسترهایی که در تاریخ ۳۱ فروردین با این تیتر روی سایت آی‌یو‌وی‌ام آرشیو منتشر شد: «آل سعود دبیرکل سازمان بهداشت جهانی را به مرگ تهدید کرد».
این پوستر، تصویری از «محمدبن سلمان»، ولیعهد عربستان را نشان می‌دهد که با انگشت، به دکتر «تدروس ادهانوم»، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی اشاره می‌کند. روی تصویر ادهانوم، برچسبی با عنوان «پروژه بعدی» خورده است. در طرف دیگر تصویر، «جمال خاشقچی»، روزنامه‌نگار ترور شده دیده می‌شود که با عنوان «پروژه قبلی» معرفی شده است. این پوستر را با هشتگ‌های «مرگ» و «سعودی»، فقط دو بار به اشتراک گذاشته‌ بودند.

پوستر دیگری که در روز ۳۱ فروردین ۱۳۹۹ منتشر شده بود، شامل این شرح است: «مردم امریکا دارند می‌میرند، ترامپ در فکر جنگ است.»
دیگر پوسترهای منتشر شده هم رییس‌جمهوری امریکا را در حال بلع و یا دفع ویروس کرونا نشان می‌دهند.
کارتون‌ها و تصاویر همراه با کلمات و عباراتی که واکنش دونالد ترامپ به شیوع ویروس کرونا را شماتت می‌کنند و اغلب در وبسایت‌های دیگر کار شده‌اند نیز در وبسایت‌های اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی بازنشر می‌شوند.

 در روز بیست و چهارم فروردین، سایت آی‌یو‌وی‌ام‌‌ آرشیو مجموعه پوسترهایی را منتشر کرد که لوگوی وبسایت رسمی رهبر ایران (khamenei. ir) روی آن‌ها نقش بسته است. در این پوسترها که قابلیت به اشتراک‌گذاری دارند، سخنان آیت‌الله خامنه‌ای برجسته شده‌‌اند و ادعا شده ویروس جدید، عاقبت فرهنگ و تمدن غرب را آشکار کرده است!
ادعای مطرح شده توسط آلمان که مصادره ماسک‌های محافظ توسط امریکا، باعث ایجاد محدودیت برای دیگر کشورها شده است نیز در این پوسترها به طور مدام تکرار می‌شود؛ موضوعی که امریکا تاکنون آن را رد کرده است.
سایت آی‌یو‌وی‌ام پرس نیز به شدت برای مثبت جلوه دادن واکنش‌ها و اقدامات ایران در قبال ویروس کرونا در تلاش است. ۲۹ فروردین ۱۳۹۹، مقاله‌ای در این سایت منتشر شد که روی بیانیه‌‌ای از «سعید نمکی»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که گفته بود ایران تقریبا در اکثر استان‌ها برای مقابله با کووید-۱۹ کاملا مجهز است، تاکید می‌کرد.
از سوی دیگر، در مقاله‌ای که روز سی‌‌ام فروردین در این سایت منتشر شد، از یک سونگری رسانه‌های فارسی زبان غیردولتی نسبت به کووید-۱۹ شکایت ‌شده است.
این سایت هم‌چنین هم‌سو با دیگر سایت‌های حکومتی، ادعا کرد دستگاه تست ویروس کرونا که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اختراع شده است، در روز ۲۷ فروردین رونمایی می‌شود؛ دستگاهی که خیلی زود جعلی بودنش آشکار شد.

از پنجم اسفند ۱۳۹۸ تا ۱۶ فروردین ۱۳۹۹؛ فصلی باز برای تئوری‌های توطئه

از اوایل اسفند ۱۳۹۸، تمرکز وبسایت‌های اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی از موضوع کشته شدن «قاسم سلیمانی»، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به همه‌گیری جهانی ویروس کرونا تغییر جهت داد. در پانزدهم بهمن همین سال، آی‌یو‌وی‌ام ‌پرس اما سلسله مقالاتی تحت عنوان «آیا ویروس کرونا یک اختراع امریکایی است؟» منتشر کرده بود که هدف آن، ایجاد شائبه در این مورد بود که امریکا بزرگ‌ترین ذی‌نفع برای تولید یک سلاح بیولوژیکی است که چین را فلج کند.
در ادامه، تعداد زیادی کارتون در آی‌یو‌وی‌ام ‌پیکسل منتشر شدند که عناوین و یا توضیحات مختصر آن‌ها، ادعای ساخت ویروس کرونا در امریکا و جنگ بیولوژیک به رهبری ترامپ برای ضربه زدن به اقتصاد چین را مطرح می‌کردند.

در بیست و سوم اسفند ۱۳۹۸، سایت آی‌یو‌وی‌ام ‌پرس به نقل از آیت‌الله خامنه‌‌ای نوشت که ویروس کرونا ممکن است یک عمل «بیوتروریسم» باشد.
به دنبال آن، یک مقاله دیگر در چهارم فروردین ۱۳۹۹ با عنوان «آیا ویروس کرونا بخشی از جنگ بیولوژیک امریکا است؟» منتشر کرد. در این مقاله، نویسنده اذعان داشته است: «این تصادفی نیست که ویروس عامدانه به کشورهایی می‌رود که دشمنان ایالت متحده پنداشته می‌شوند.»
رسانه‌های اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی هم‌چنین خبرگزاری‌های غربی را متهم کرده‌‌اند که از طریق «بیش‌رسانی خبری» با توجه به مقیاس شیوع ویروس کرونا در کشور، در حال هدایت «جنگ روانی» علیه ایران هستند. مقاله‌‌ای که در هفدهم فروردین  در این سایت منتشر شده، ویروس کرونا را «بهانه‌‌ای جدید برای ایران‌هراسی» نامیده و در ادامه به اهمیت‌زدایی از کووید-۱۹ پرداخته است: «بسیار شبیه به سرماخوردگی عادی است... میزان مرگ و میر آن در مقایسه با اپیدمی‌های چند سال گذشته بسیار کمتر است.»
اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی هم‌چنین رسانه‌های غربی را به نفوذ در اذهان مخاطبان علیه مردم و محصولات چینی متهم و آن‌ها را شماتت کرده است.

هم‌زمان، آی‌یو‌وی‌ام‌ پرس و آی‌یو‌وی‌ام‌ پیکسل مقالات و گرافیک‌های متعددی برای شادباش به چین به دلیل اقداماتش در جهت متوقف کردن شیوع ویروس منتشر و از «مردم مهربان چین» برای این که در بحران کرونا در کنار مردم ایران ایستادند، تشکر کرده است.
به نظر نمی‌رسد محتویات وبسایت‌های اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی به صورت گسترده و فراتر از آن چه توسط سایر رسانه‌های طرف‌دار رژیم ایران به اشتراک گذاشته شده‌‌اند، منتشر شده باشند. اما تحقیقات شرکت گرافیکا از سه اکانت فیس‌بوک «دیلی‌نیوز» (Daily news)، «اتیوپیانو»(Ethiopianow) و «دوربان دیلی» (Durban Daily) که ادعا می‌شد خبرنامه‌های محلی هستند، پرده برداشت.

این صفحات در دی ماه گذشته ظاهرا تنها با هدف انتشار محتوای اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی در بین طیف وسیع‌تری از مخاطبان ایجاد شدند. اما از نیمه اسفند ۱۳۹۸ تا نیمه فروردین ۱۳۹۹، اغلب در فاصله چند دقیقه از هم و به صورت مداوم مطالبی از آن و هم‌چنین محتوای تولید شده توسط کانال‌های دولتی ایران نظیر «پرس‌تی‌وی»، «پارس‌تودی» و «تهران‌تایمز» را بازنشر کرده‌اند.
پس از حذف صفحات فیس‌بوک این وب‌سایت‌ها، آن‌ها به آخرین موج در میان ده‌ها حساب کاربری جعلی در شبکه‌های اجتماعی که توسط اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی اداره می‌شوند، تبدیل شدند.

این شبکه متعلق به کیست؟ خط سیر آشفته اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی
تصور می‌شود اولین وبسایتی که آشکارا وابسته به اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی بوده، «iuvm.org» است. این وب‌سایت در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) در دوبی به ثبت رسیده و در اساس‌نامه خود اشاره دارد که این شرکت در تهران مستقر است.
در یک پاراگراف گیج کننده در صفحه اصلی این وبسایت ادعا می‌شود که اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی، فعالان مستقل و تاثیرگذار رسانه را که سابقه دفاع از حقیقت جهان، فقرای جهان، مردم فلسطین و حقوق کشورهای مستقل در امور هسته‌‌ای و...دارند، گردهم آورده است .
اهدافی که برای این وب سایت تعریف شده، عبارتند از «مقابله با استکبار رسانه‌‌ای»، «معرفی پیام انقلاب‌های اصیل مردمی بر مبنای حکمت و فطرت» و «مقابله با موج انحراف و الگوی غلط غربی در زمینه‌های مختلف رسانه‌‌ای».

اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی مدعی است که یک نهاد مستقل است ولی هنوز به روشنی مشخص نیست مالک و مسوول محتوای خروجی این موسسه چه کسی است .آن چه مشخص است، این است که از زمان تاسیس، شبکه گسترده وبسایت‌هایی که آشکار و پنهان به آن وابسته‌اند، در حال کپی و تولید محتوای آنلاینی هستند که روایت‌های دولت ایران را منعکس و تقویت می‌کند. در نتیجه، صفحات وابسته به اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی در فیس‌بوک، یوتیوب، توییتر و اینستاگرام به طور مکرر در معرض حذف توسط این پلتفرم‌ها در سال‌های اخیر بوده‌اند.
عملیات حذف صفحات توسط پلتفرم‌ها اولین بار در مرداد ۱۳۹۷به اجرا در آمد و منجر به حذف انبوهی از لینک‌های مربوط به اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی در فیس‌بوک و بیش از یک میلیون پست مرتبط به آن در توییتر شد.
یک گزارش اولیه توسط «شرکت امنیت سایبری فایرآی»، به ادامه تحقیقات توسط «رویترز» و «پژوهشگاه تحقیقات مجازی قانونی شورای آتلانتیک» منجر شد.
این سازمان‌ها دریافتند که اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی از طریق ۷۰ وبسایت مختلف در حال فعالیت است و بسیاری از آن‌ها از طریق آدرس‌های پست الکترونیک و شماره تلفن‌های مشترک، در کپی سریع و سیستماتیک محتوا و مطالب تولید شده از سوی حکومت ایران مشارکت می‌کنند و مقالات را در بیش از ۶۰۰ اکانت جعلی در فیس‌بوک، با بیشتر از ۱۱ زبان مختلف به اشتراک می‌گذارند. این فعالیت‌ها به عنوان بخشی از یک پروژه مخفیانه حکومت ایران برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی در دیگر کشورها شناخته شده است.
رویترز می‌گوید: «اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی محتوای تولید شده توسط رسانه‌های دولتی ایران و دیگر رسانه‌های هم راستا با حکومت در تهران را در سراسر اینترنت پخش می‌کرد. اغلب منبع اصلی اطلاعات مانند پرس‌تی‌وی ایران، خبرگزاری فارس و المنار تی‌وی (که توسط حزب‌الله لبنان، گروه مسلمان شیعه تحت حمایت ایران اداره می‌شود) پنهان می‌شد.»
این خبرگزاری می‌نویسد: «این شبکه گسترده از اطلاعات دروغ و جعلی روشن می‌سازد که چه‌گونه چندین گروه وابسته به حکومت در حال بهره‌برداری از شبکه‌های اجتماعی برای اداره ماهرانه کاربران و در نهایت موضوعات مورد بحث آن‌ها هستند و این چه‌قدر برای شرکت‌های فن‌آوری سخت است تا از پلتفرم‌های خود در برابر مداخلات سیاسی محافظت کنند.»
در یک پروژه گمراه کننده‌تر، اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی کانال خود در «تلگرام» را راه‌اندازی کرد. تا پیش از مسدود شدن تلگرام توسط قوه قضاییه در فروردین ۱۳۹۷، بیش از ۵۰ میلیون نفر در ایران برای برقراری ارتباط با یک‌دیگر از آن استفاده می‌کردند.
کانال اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی ادعا می‌کرد که هدف آن، جمع‌آوری و فراهم آوردن برنامه‌های مورد نیاز «اندروید» برای فعالان فضای مجازی در سراسر دنیا است و لینک‌های مرتب به ابزارهایی مانند «اسکایپ»، «مایکروسافت آفیس موبایل»، «تد تاک» برای اندروید و نرم‌افزارهایی برای ادیت ویدیو را منتشر می‌کرد. اگرچه همه این لینک‌ها در واقع مسیر کاربران علاقه‌مند را به سمت وبسایت اصلی «آی‌یو‌وی‌ام ‌اَپ» (iuvmapp.com) تغییر می‌دادند.
پوشش خبری تحریف شده از شیوع ویروس کرونا، تنها آخرین مورد در یک سلسله از کمپین‌های مسموم ایجاد شده توسط اتحادیه بین‌المللی رسانه‌های مجازی است که در هفته گذشته نیز ادعا کرده شکل‌گیری «داعش»، یک ابتکار از سوی کاخ سفید برای بی‌ثبات کردن عراق بوده است.

پس از آخرین غربال‌گری اکانت‌های جعلی، «ناتانیل گلیچر»، مدیر سیاست‌گذاری امنیت سایبری فیس‌بوک گفت: «ما در حال پیشرفت برای ریشه‌کن کردن این سوء استفاده هستیم. ولی همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، این یک چالش مداوم است.»

 

مطالب مرتبط:

مقابله با ویروس کرونا در ایران؛ یک مشت دروغ

دروغ های حکومتیِ پایان ۹۸ (بخش ششم): «چطور بگوییم در ایران کرونا نداریم؟»

دروغ پینوکیوی خامنه‌ای درباره حمله بیولوژیک آمریکا

صداوسیما درباره کرونا دروغ می‌گوید و مردم باور می‌کنند

رژه سپاه سایبری ادامه دارد؛ کاویان میلانی، سوژه جدید هکرهای حکومتی