می‌گویند زورخانه مقدس است، زن عادت ماهیانه می‌شود و نباید وارد گود شود

مبالغه نیست اگر بگوییم تصویر ذهنی بیشتر ما از کسی که در «زورخانه» میل می‌زند و با نوای «علی ای شیر خدا» می‌چرخد، مردی قوی هیکل و تنومند است که نام «پهلوان» را یدک می‌کشد و برای ورود به گود زورخانه، از«مرشد» که او هم مردی با همین ویژگی‌ها  است، «رخصت» می‌طلبد.

احتمالا به خاطر همین تصویر ذهنی مردانه است که تلاش‌های زنانی که به ورزش‌های باستانی علاقه‌مند هستند و برای ورود به گود زوخانه تلاش می‌کنند، چندان رسانه‌ای نشده است.
«رایحه مظفریان» یکی از علاقه‌مندان به ورزش باستانی و از کسانی است که برای ورود زنان به زورخانه تلاش کرده است. حرف‌های او درباره آن‌چه از سر گذرانده، روایتی از تبعیض‌ها، نابرابری‌ها و زخم ‌زبان‌های آزاردهنده است.

***

«فرض کن آمدی در گود ورزش کردی، مثلاً ما شما را پهلوان الناز یا پهلوان سوسن صدا کنیم؟»

این جمله، تنها یکی از جواب‌های آزاردهنده‌ای است که وقتی رایحه مظفریان برای ورود به گود زورخانه تلاش می‌کرده، شنیده است. او فعال حقوق زنان و دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی است که سال‌ها قبل به فعالیت در ورزش باستانی علاقه‌مند شد.

خودش می‌گوید از ۱۵ سال پیش عده‌ای  از زنان علاقه‌مند به ورزش باستانی برای ورود به زورخانه‌ها تلاش کرده‌‌انداما تلاش‌هایشان تا کنون به نتیجه نرسیده‌اند: «حتی گفتند می‌توانند زورخانه مخصوص بانوان را خودشان بسازند و تأسیس کنند. اما یکی از دلایلی که از همان ۱۵سال پیش تا امروز هم‌چنان زنان نتوانسته‌اند وارد این ورزش شوند، وجود آدم‌های معمولی، نه حتی ورزشکار حرفه‌ای این رشته است که شروع کردند به مخالفت؛ مخالفت‌هایی از جنس این که گود زورخانه مقدس است و جای زن در این گود نیست.»

مخالفان حضور زنان در گود زورخانه به یکی از ویژگی‌های فیزیولوژیک بدن آن‌ها اشاره و از ورودشان به مکانی به قول خودشان «مقدس» منع می‌کنند: «به ما می‌گویند زن عادت ماهانه می‌شود و گود زورخانه چون مقدس است، زن اجازه ورود به آن را ندارد. همین اخیراً برای من پیام آمده‌اند که تو باید بروی مرد بشوی، هیچ مردی نمی‌تواند تو را کامیاب کند. برای جلوگیری از ورود زنان به گود زورخانه، دهان به هر انگی باز می‌کنند. حرف‌شان هم این است که زن نمی‌تواند علاقه‌مند به ورزش زورخانه‌ای باشد و اگر شد، زن نیست. یک نفر دیگر که نه سمتی دارد و نه ورزشکار است، مدام در تلگرام و اینستاگرام علیه من بیانیه صادر می‌کند. یک بار مرا بیمار جنسی خطاب کردند و پای سردار "قاسم سلیمانی" و رهبری را وسط کشیدند و گفتند آن‌ها از رفتارهای من ناراحت می‌شوند.»

موضوع زمانی تلخ‌تر می‌شود که بدانیم محدودیت حضور زنان در زورخانه‌ها تنها شامل زنان ایرانی است؛ تبعیض و یا تحقیری که زنان در هنگام ورود به استادیوم‌ها برای تماشای فوتبال هم بارها آن را تجربه کرده‌اند. درهای استادیوم‌‌های فوتبال ایران به روی تماشاگران زن کشورهای دیگر باز است و فقط زنان ایرانی پشت در می‌مانند.

به گفته رایحه مظفریان، تعدادی زن از کشورهای دیگر در ایران آموزش ورزش باستانی گرفته و حالا در کشورهای خود در حال فعالیت هستند.

اسلامی خواندن ورزش باستانی و مخالفت دین با حضور زن در این رشته هم یکی دیگر از توجیهات برای سنگ‌اندازی پیش پای فعالیت زنان در این عرصه است: «یک گروه از مخالفان ورود ما به ورزش باستانی، کسانی هستند که به نام دین به مخالفت می‌پردازند. آن‌ها می‌گویند ورزش باستانی متعلق به حضرت علی است و اگر حضرت علی صلاح می‌دانست، زنان را وارد این عرصه می‌کرد. اما تاریخ این ورزش برمی‌گردد به قبل از ورود اسلام به ایران. این ورزش ملی ایرانیان است که همه ایرانیان از زن و مرد در آن سهم دارند. برای مردان اگر این ورزش ارث نیاکان است، برای من هم ارث پدری است.»

رایحه مظفریان می‌گوید بارها در برابر این مخالفان، از اسطوره‌های زنان پهلوان ایرانی مثل «بانو گشسب» (دختر رستم) و«گردآفرید» نام برده و از حضور پررنگ زنان ایرانی در جنگ‌ها مثال آورده است. حتی از حضور زنان در جنگ‌های زمان پیامبر اسلام هم برایشان مثال زده است.

او می‌پرسد چه‌گونه است که زنان در تمام دوره‌های پیش و پس از ورود اسلام به ایران، در نبردهای اسطوره‌ای و جنگ‌های واقعی حضور فعال داشته‌اند اما عده‌ای با بهانه قرار دادن تاریخ و دین، از حضور زنان در گود زورخانه جلوگیری می‌کنند؟

 

 

مظفریان برای قانع کردن مردانی که دین را بهانه کرده بودند تا از ورود زنان به گود جلوگیری کنند، سراغ مراجع تقلید شیعه هم رفته است: «بسیاری از مراجع مثل آیت‌الله علی خامنه‌ای و آیت‌الله حسین نوری همدانی اعلام کردند به شرط عدم ایجاد مفسده، حضور زن در گود زورخانه بلامانع است. این شرط عدم ایجاد مفسده در اکثر مسایل فقهی دین اسلام پیش شرط است. هر کاری ایجاد مفسده کند، نباید انجام شود. مراجع دیگری مثل آیت‌الله اسدالله بیات زنجانی، یوسف صانعی و برخی دیگر هم حتی همین شرط عدم ایجاد مفسده را مطرح نکرده و اعلام کردند فرقی میان ورزش باستانی و ورزش‌های دیگر وجود ندارد. آن‌ها گفتند همان طور که زنان در رشته‌های دیگر با رعایت حجاب وارد شدند، در این رشته هم می‌توانند با رعایت حجاب فعالیت کنند.»

او موسس «کارزار زنان و زورخانه» است. سایتی با همین نام برای ثبت تمام خبرها و رویدادهای مرتبط با زنان و ورزش باستانی هم راه‌اندازی کرده است و در شبکه‌های اجتماعی نیز از تلاش‌ها و گام‌هایی که در راه کنار زدن این تبعیض جنسیتی بر می‌دارد، می‌نویسد. با این همه، هرچندگاهی در معرض تحقیر و توهین عده‌ای از مخالفانش قرار می‌گیرد؛ مخالفانی که به گفته خودش، از سوی فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای یا مسوولان کشوری نیستند: «جالب است که این واکنش‌ها بیشتر از این که در فضای زورخانه و حتی در میان مدیران رسمی ورزش کشور اتفاق بیفتند، در فضای مجازی و بین یک سری از گروه‌های بی‌نام و نشان مجازی شکل می‌گیرند. علیه من بیانیه صادر می‌کنند و هر برچسبی می‌زنند؛ از منافق تا صهیونست!»

مظفری می‌گوید زمانی که یک روزنامه رسمی بعد از مصاحبه با او در تیتر خود از عبارت «پهلوان رایحه» استفاده کرده، مورد هجمه و تمسخر مخالفان ورود زنان به ورزش زورخانه‌ای قرار گرفته است: «می‌گفتند پهلوان مگر می‌تواند زن باشد؟ اما مگر پهلوانی زن و مرد می‌شناسد؟ در قدیم پهلوان به جای کلمه ورزشکار به کار برده می‌شد. اما چون بیشتر مردان ورزش می‌کردند و ورزش عمده هم همین زورخانه‌ای بود، تبدیل شد به صفتی مردانه.»

سایت زنان و زورخانه هم درباره این موضوع نوشته‌ است: «آیا امیدی هست که دختران ایران زمین هم روی پهلوان خطاب شون بدون این‌که نقش‌های قالب و از پیش تعیین شده اجتماعی بر آن‌ها تحمیل شود؟ آیا زمان آن نرسیده است که القابی مانند جوانمردی و مرادنگی جای خود را به انسان‌اندیشی بدهند و از شکاف جنسیتی به سمت انتقال آموزه‌ها از به دختران در کنار پسران حرکت کنیم؟»

در همه این سال‌ها، زنان علاقه‌مند به ورزش باستانی به جای زورخانه، در خانه‌های خود میل می‌گیرند و ورزش می‌کنند. با این حال، رایحه مظفریان معتقد است به کمک رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، برخی اوقات اتفاقات مثبتی هم در این عرصه افتاده است. نشان دادن کلیپی از یک دختر بچه در حالی که پدربزرگش برای او ضرب گرفته است و او میل می‌‌زند از صداو سیما، یکی از اتفاقات مثبتی است که رایحه مظفریان و دوستانش را امیدوار کرده است: «لحظه دیدن این کلیپ گریه کردم. همسرم گفت واقعا این صحنه شوق‌آور است.»

 

مطالب مرتبط:

جایگاه ورزش زنان کجاست؟

گرفتاري هاي زنان ورزشكار ايراني در ميدان تبرج

سهم ما زنان ایرانی از هیاهوی ورزش‌های جهانی چیست؟