«محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و «سرگئی لاوروف»، همتای روسی او روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۹ در مسکو بیانیه‌ای به نام «اعلامیه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه ارتقای حقوق بین‌الملل» امضا کردند.
ظریف می‌گوید در این بیانیه که در ۱۳ بند تنظیم شده، بر تعهد به حقوق بین‌الملل تاکید شده است.
اما در سال‌های اخیر، دو کشور ایران و روسیه چه‌قدر به تعهداتی که در این بیانیه ذکر شده است، پایبند بوده‌اند. در این گزارش، «ایران‌وایر» تلاش کرده است به این پرسش، پاسخ دهد.
***
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در توییتی از مسکو نوشته است در حالی که ایالات متحده به مبانی روابط بین‌الملل حمله می‌کند، ایران و روسیه بیانیه مشترکی مبنی بر تعهد خود به حقوق بین‌الملل صادر کرده‌اند.
ظریف در توییتر خود به زبان انگلیسی نوشته است: «ایران و روسیه مصمم هستند با رویکردهای غیرقانونی یک‌جانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی مقابله کنند. در اعلامیه مشترک با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه بر تعهد به حقوق بین‌الملل تاکید کردیم، در شرایطی که ایالات متحده و رفقایش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت به مبانی روابط بین‌الملل حمله می‌کنند.»
بیانیه مشترک ایران و روسیه در پایبندی به حقوق بین‌الملل، ۱۳ بند دارد. اما دو دولت در عملکردی که در سال‌های اخیر داشته‌اند، نشان داده‌اند به اغلب بندهای آن پایبند نبوده‌اند.
این بیانیه بر اصل خودداری از تهدید یا توسل به زور علیه دیگر کشورها، عدم مداخله در امور دیگران، حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات، پایبندی به مصونیت دولت‌ها و اموال آن‌ها و محکومیت اعمالی چون تحریم‌ها تاکید دارد. در حالی که هم جمهوری اسلامی ایران و هم روسیه این اصول را بارها زیر پا گذاشته‌اند.
در زمینه خودداری از تهدید یا توسل به زور علیه دیگر کشورها، روسیه کارنامه تاریکی دارد. دولت این کشور در سال‌های اخیر در برابر گرجستان و اوکراین به زور نظامی متوسل شده است. در تابستان سال ۱۳۸۷، روسیه با حمله به گرجستان، زمینه‌ساز استقلال اوستیای جنوبی از گرجستان شد.
شش سال پیش (سال ۲۰۱۴) هم دخالت نظامی روسیه در اوکراین و شبه جزیره کریمه در جنوب این کشور، به جدایی کریمه از اوکراین و پیوستن آن به خاک روسیه انجامید. جمهوری اسلامی ایران نیز در سال‌های اخیر بارها به دلایل مختلفی خاک عراق را هدف گلوله‌باران یا موشک‌های خود قرار داده است. تازه‌ترین نمونه آن، شلیک موشک به پایگاه هوایی امریکا در خاک عراق به تلافی ترور «قاسم سلیمانی» بود. عراق از این رفتار ایران به شورای امنیت شکایت کرد.
در زمینه حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات هم دو کشور در موارد مختلفی نشان داده‌اند که از استفاده روش‌های غیرمسالمت‌آمیز ابایی ندارند. رایج‌ترین شیوه‌ای که جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر در برابر کشورهای عمدتا غربی در پیش گرفته، بازداشت اتباعی از کشورهایی است که با آن‌ها اختلاف دارد.
افرادی که جمهوری اسلامی اقدام به زندانی کردن آن‌ها می‌کند، اغلب دارای تابعیت ایرانی هم هستند. سپس این افراد وجه‌المصالحه قرار می‌‌گیرند تا دولت ایران با کشوری که تبعه‌اش را بازداشت کرده است، بر سر حل اختلاف به توافق برسند.
بازداشت اتباعی از استرالیا، ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در ماه‌های اخیر خبرساز بوده است؛ برای نمونه، وزیر خارجه بریتانیا بارها اعلام کرده که بازداشت «نازنین زاغری»، شهروند ایرانی بریتانیایی در تهران و صدور حکم پنج سال زندان برای او با هدف حل اختلاف مالی با بریتانیا بر سر پول‌های مربوط به خرید نظامی محمدرضا شاه انجام شده است. بازداشت اتباع ایالات متحده یا شهروندان ایرانی امریکایی با هدف آزاد کردن ایرانیانی که به دور زدن تحریم‌ها متهم هستند نیز از این جمله است. سیاست بازداشت افراد بی‌گناه در برابر مشکلات خارجی، رویه جمهوری اسلامی ایران در ۴۱ سال گذشته بوده است.
سومین موضوعی که ایران و روسیه در بیانیه خود آورده‌اند، تاکید بر مصونیت اموال دولت‌ها است. این بند احتمالا به خواست ایران و به دلیل توقیف اموال و دارایی‌های این کشور در امریکا برای پرداخت به قربانیان عملیات تروریستی که با پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران انجام شده، در بیانیه گنجانده شده است. در حالی که ایران بر اصل مصونیت دولت‌ها و اموال آن‌ها تاکید کرده، حمله افراد مورد حمایت نظام به سفارت‌خانه‌های خارجی و اماکن دیپلماتیک در تهران، یکی از رویه‌های جمهوری اسلامی در برخورد با کشورهایی بوده است که با آن‌ها اختلاف دارد.
حمله «دانشجویان بسیجی» به سفارت و اقامتگاه کارکنان سفارت بریتانیا در تهران و سپس حمله «طلاب بسیجی» به سفارت عربستان سعودی در تهران و کنسول گری آن کشور در مشهد، نمونه‌هایی از نقض اصل مصونیت بوده که جمهوری اسلامی ایران به دفعات در ۴۰ سال اخیر مرتکب آن شده است. اولین و پرهزینه‌ترین آن‌ها هم اشغال سفارت امریکا و گروگان‌گیری دیپلمات‌های آن بوده است.
چهارمین موضوع بیانیه مشترک، انتقاد غیرمستقیم از تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران است. روسیه در این بیانیه گرچه از چنین رویکردی انتقاد کرده اما به تحریم‌های امریکا عمل و از آن منفعت کسب می‌کند. تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران باعث شده‌اند که ایران مجبور شود در مبادلات بانکی، به جای ارزهای رایجی چون دلار و یورو، با روبل که واحد پول ملی روسیه است، با این کشور تجارت کند و در مواردی حتی ناچار به تهاتر و مبادله کالا در برابر کالا باشد.
در سفر وزیر خارجه ایران به مسکو، بیانیه مشترکی با چنین محتوایی میان دو کشور امضا شده و آن چه ظریف در توییتر خود در تعهد ایران و روسیه به قواعد بین‌المللی گفته است، این پیشینیه تاریک را در رویه دو کشور دارد.
مطالب مرتبط
رقابت نفس‌گیر؛ ماراتن ایران و روسیه بر سر منافع خود در سوریه
آیا امریکا جلوی فعالیت‌های روسیه در بوشهر و چین در اراک را می‌گیرد؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر