close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

کوه‌های مرزی ایران؛ مقصد مهاجران دیگر کشورها برای رسیدن به ترکیه و اروپا

۱ تیر ۱۳۹۹
دانه سقبانی
خواندن در ۸ دقیقه
طرحی از جواد مراد - قاچاق انسان در مرزهای ایران و ترکیه
طرحی از جواد مراد - قاچاق انسان در مرزهای ایران و ترکیه

«یک‌صد مهاجر از ۴ ملیت مختلف در ۳ اتاق یک خانه در مرز ایران-ترکیه منتظر عبور به داخل خاک این کشور بودیم تا سفر خود را به پایان رسانیم؛ من تنها سوری این جمع بودم.»
این را «عبود» و دختر جوانی به نام فرح در دو مصاحبه جداگانه به «ایران‌وایر» میگویند. به گفته آن‌ها ۳ راه برای عبور از مرز وجود دارد؛ شیب تند کوهستان، پریدن از دیوار مانع و لوله‌های فاضلاب.

رفتن از سوریه به ترکیه از طریق ایران

«عبود»، ۲۰ ساله که برای حفظ امنیت خانواده‌اش در سوریه حاضر به ذکر اسم کامل خود نیست، در دمشق به دنیا آمده و در دانشگاه دولتی، بازرگانی خوانده، ولی قبل از فارغ‌التحصیلی از ترس اعزام به خدمت سربازی اجباری از کشورش گریخته است. او در گفتگو با «ایران‌وایر» ماجرای سفر غیرقانونی خود به ترکیه از طریق ایران و اینکه چرا این مسیر را برگزیده است را توضیح می‌دهد.

او در سال ۲۰۱۸ برای فرار از سربازی اجباری در سوریه به لبنان و از طریق فرودگاه «رفیق حریری» بیروت به ایران رفته است: «دوست ندارم سلاح بردارم و هم‌وطنانم را بکشم. من کسی نیستم با زور برای منافع دیگران کار کنم. نمی‌خواهم مسئولیت زندگی دیگران را بر دوش بگیرم.»

عبود درباره دلیل انتخاب تهران، پایتخت ایران به‌عنوان مقصد خود نیز می‌گوید: «گزینه‌های من برای رفتن به دیگر کشورها محدود بود. در سال ۲۰۱۷ نیز موفق به اخذ بورسیه و امضای قرارداد شغلی در هیچ کشوری نشده بودم. خلاصه اینکه ناچار به ماندن در لبنان یا رفتن به ایران برای تکمیل سفر خود به اروپا از طریق ترکیه بودم. ازاین‌رو، راهی تهران شدم.»

پس از ورود به تهران، روند سفر عبود، سیر نزولی پیدا کرد، چون او به‌عنوان یک شهروند سوریه ۳ ماه حق ماندن در ایران داشت که تنها یک ماه قابل تمدید بود. پس از آن مدت، یا باید به‌صورت غیرقانونی در این کشور به‌سرمی‌برد یا توسط مسئولین ایران دستگیر و بلافاصله به سوریه دیپورت می‌شد.

این جوان سوری ۴ ماه در ایران مانده، چون زمستان آن سال به‌شدت سرد و عبور غیرقانونی و با پای پیاده از مرز زمینی بسیار دشوار بوده است. به همین خاطر، منتظر می‌ماند تا هوا معتدل شود و سفرش را آغاز کند. در همین اثنی، او در فیس‌بوک با یک جوان سوری دیگر که با کمک یک قاچاقچی ایرانی از تهران به یونان رفته است، آشنا می‌شود و با او تماس می‌گیرد.

فرود مهاجران از شیب کوهستان بین ایران و ترکیه (عکس از علی الاصیل)

عبود از تهران به ارومیه در شمال غرب ایران می‌رود و در آنجا با یک قاچاقچی انسان دیدار می‌کند. او عبود را مطمئن می‌کند که تنها طی چند ساعت می‌توان به ترکیه رسید. فرد قاچاقچی گفته که عبود را طی دو روز و در ازای ۱۳۰۰ دلار به استانبول خواهد رساند و روزانه یک وعده نیز به او خواهد داد، اما سفر آن‌ها ۸ روز به طول می‌انجامد. عبود در این زمینه می‌گوید: «دو روز کامل در مرز معطل شدیم. مسیر چنان کوهستانی و پرپیچ‌وخم بود که حیوان نیز نمی‌توانست آن را طی کند. چه سختی‌هایی که نکشیدیم!»

عبود تعریف می‌کند که هنگام عبور از کوه‌های مرزی ایران عناصر حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) او و همراهانش را متوقف و وسایلشان را تفتیش کرده‌اند تا اینکه قاچاقچی با پرداخت چند صد دلار رشوه، از آنان اجازه عبور گرفته است. این مهاجران پس از عبور از رودخانه مرزی بین ایران و ترکیه و ورود کامل به خاک این کشور به روستایی دورافتاده در استان وان برده می‌شوند و همراه با حدود ۱۰۰ نفر دیگر که بیشترشان ایرانی و سپس پاکستانی، افغان و کشمیری در خانه‌ای استراحت می‌کنند. او تنها سوری این گروه بوده است.

استراحت در کوه هنگام فرار قاچاقی از ایران به ترکیه (عکس از: علی الاصیل)

به گفته وی، مقصد تمام این مهاجران اروپا بود، به‌جز یک دختر جوان ایرانی که قصد ماندن در استانبول داشت. عبود افزود: «این دختر از ترس آداب‌ورسوم اجتماعی کشورش از خانه فرار کرده بود. مقصد او اروپا نبود و مدت‌ها برای آمدن به ترکیه برنامه‌ریزی کرده و زبان ترکی را آموخته بود و به‌خوبی صحبت می‌کرد، اما من چندین بار کوشیدم به یونان بروم، ولی موفق نشدم.»

تلاش خانواده‌ها برای پیوستن به یکدیگر از راه‌های غیرقانونی

فرح (اسم مستعار) دختر ۱۷ ساله دیگری از اهالی شهرستان السلمیه استان حماه سوریه است که غیرقانونی از مرز ایرانی وارد ترکیه شده است. وی مدتی در مالزی زیسته، ولی اقامت او و مادرش تمدید نشده است؛ بنابراین به‌منظور پیوستن به دیگر اعضای خانواده، مسیر ایران را برای رفتن به اروپا و پناهندگی در این قاره انتخاب کرده است.

فرح نیز در سال ۲۰۱۹ به تهران می‌رود و ۱۲ ساعت بعد به مرز ایران-ترکیه منتقل می‌شود. عبور او از مرز کوهستانی نیز ۷. ۵ ساعت طول می‌کشد که یک ساعت آن شیب بسیار خطرناکی بوده است. او در این زمینه می‌گوید: «هیچ مجالی برای اشتباه وجود نداشت. مرگ سرنوشت هر شخصی بود که پایش در این مسیر می‌لغزید. همراه با ۳۴ افغان، ازجمله ۱۲ کودک از مرز گذشتیم و دو ساعت پس از ورود به ترکیه به استانبول منتقل شدیم.»

فرح برای «ایران‌وایر» تعریف کرد که چگونه مادرش راه‌های مختلفی را پیموده است؛ او (مادرش) پس از ۶ ساعت پیاده‌روی، از بالای دیوار مرزی سه متری بین ایران و ترکیه به پایین می‌پرد. نزدیکان او نیز پنج ساعت و از طریق لوله‌های فاضلاب با ارتفاع ۱. ۵ متر از مرز می‌گذرند.

سفر قاچاقی در سکوت

«علی الأصیل»، جوان اهل قامشلی سوریه و مقیم هلند نیز به «ایران‌وایر» گفت که سفرش از ایران به اروپا ۴ ماه طول کشیده است. حوادثی که برای او در این سفر رخ داده به شرح زیر است:

سفر قاچاقی که علی الاصیل از فرودگاه تهران تا شهر استانبول ترکیه آن را طی می‌کند

او در تاریخ ۶ مارس ۲۰۱۸ وارد فرودگاه «امام خمینی» تهران می‌شود تا از ایران به استانبول برود، اما ۱۵ همان ماه به این شهر می‌رسد، چون ناچار می‌شود پس از ۱۷ ساعت پیاده‌روی از مرز بگذرد. او می‌گوید: «تحمل آن ساعات وحشت و سردرگمی و پرداخت ۹۵۰ دلار برای عبور از مرز را هنوز نتوانسته‌ام فراموش کنم.»

الاصیل همچنین با اشاره به اینکه در طول سفر این قاچاقی هیچ عربی، جز جوانی اهل ادلب همراهش نبوده است، گفت: «در این سفر ۲۱۱ نفر افغان، پاکستانی، بنگلادشی، ایرانی و بسیاری از کودکان به دلیل کثرت، تعدادشان را به یاد ندارم، همراه ما بودند. وقتی به نقطه صفر مرزی رسیدیم، قاچاقچی تاکید کرد هیچ صدایی نباید از ما بلند شود، چون ماموران ایرانی و ترک می‌شنوند و افراد را به کشورشان دیپورت خواهد کرد. چیزی که خواسته هیچ‌کدام از ما نبود».

علی تعریف می‌کند که چگونه قاچاقچیان هرکسی که کوچک‌ترین صدایی از او بلند می‌شد را با چوب و سنگ و غیره می‌زده‌اند، بدون اینکه تفاوتی بین زن و مرد و پیر و کودک قایل شوند. وی افزود: «ایجاد صدا توسط افراد به چند دلیل محال بود؛ آن‌ها در حال فرود از نشیب دشوار کوه بودند. بسیاری از افراد نیز کودک بودند و تاریکی شب باعث شد خانواده‌ها برخی اعضای خود را گم کنند. ساعت‌ها پیاده‌روی در سرمای شدید نیز نای سخن گفتن برای کسی باقی نگذاشته بود.»

وی در ادامه تصریح کرد: «قاچاقچیان در طول مسیر و در مناطق مختلف تغییر می‌کردند. وسیله‌ای که با آن دیگران را می‌زدند نیز متفاوت بود. به‌عنوان‌مثال، یک بار چندین قاچاقچی سوار بر اسب هرکسی را که صدایی از او بلند می‌شد با چیزی مانند شلاق می‌زدند. وقتی‌که وارد اتاقی که قاچاقچیان برای این آوارگان در داخل خاک ترکیه در نظر گرفته بودند، شدیم، دیدیم که تنها ۴ تن از ۲۱۱ نفر همراه ما، به آنجا رسیده‌اند. این ۴ نفر نیز در کنار ۱۲۲ تن دیگر در یک اتاق ۶ متری جای دادند.»

علی همچنین از مشکلاتی در این سفر با آن مواجه شده است و اینکه مفهوم انسانیت در این راه پایمال می‌شود گفت: «قاچاقچیان به تمام مهاجران به‌عنوان ابزاری برای گرفتن پولشان از طریق ضرب‌وشتم و تهدید آنان می‌نگرند. یک بار ۱۰ دلار به یک قاچاقچی دادم تا مرا نزند.»

پیاده‌روی همراه با قاچاقچیان در ارتفاعات وحشتناک بین ایران و ترکیه (عکس از: علی الاصیل)

قاچاق انسان در کدام فصل از سال انجام می‌شود؟

عبود و فرح به‌صورت جداگانه به «ایران‌وایر» گفتند که براساس توصیه قاچاقچیان انسان منتظر پایان زمستان و فرارسیدن بهار و تابستان برای سفر غیرقانونی شده‌اند، چون مناطق کوهستانی مملو از برف و شدیدا سرد و حرکت در این شرایط غیرممکن است، به‌ویژه اینکه اکثر مهاجران خانواده و کودکان‌شان را نیز با خود می‌آورند. علی الاصیل اما برعکس آن دو نفر دیگر اعلام کرد که در ماه مارس از مرز ایران-ترکیه گذشته و اینکه این سفرها در تمام طول سال جاری است و سرما و گرما مانع آن نمی‌شود.

آمارهای رسمی

بیشترین آمار مربوط به مهاجرت‌های نامنظم طی ۱۵ سال گذشته در سال ۲۰۱۵ ثبت شده است. طبق آمار رسمی مقامات آنکارا، نیروهای امنیتی ترکیه در این سال ۴۵۴. ۶۶۲ مهاجر غیرقانونی را در استان‌های وان، آغری، ارزروم در شرق و موغلا، آیدین، ازمیر، چناق‌قلعه در غرب این کشور دستگیر کردند.

براساس این آمار، شهروندان افغانستان در صدر لیست مهاجران غیرقانونی دستگیرشده در ترکیه قرار دارند. سال گذشته ۲۰۱ هزار و ۴۳۷ نفر از آن‌ها در این کشور دستگیر شدند. پاکستان با ۷۱ هزار و ۶۴۵، سوریه با ۵۵ هزار و ۲۳۶، فلسطین با ۱۲ هزار و ۲۱۰، عراق با ۱۲ هزار و ۹۷ و ایران با ۸ هزار و ۷۵۳ نفر در رده‌های بعدی قرار دارند. بسیاری از شهروندان گرجستان، میانمار و مولداوی نیز در ترکیه دستگیر شده‌اند. وجود ۲۰ هزار و ۹۳۳ مهاجر غیرقانونی در ماه نخست سال جاری و در ماه دوم نیز ۱۸ هزار و ۵۴۶ تن از آن‌ها در ترکیه گزارش شده است. بدین ترتیب تعداد کل آنان به ۶۵۵ هزار و ۹۱۸ نفر از ملیت‌های مختلف رسیده است.

سایت «ایران‌وایر» پیش از این نیز با انتشار گزارشی درباره سفر یک جوان ایرانی همراه با خانواده‌اش از کشورشان به سوئیس که ۶ ماه به طول انجامیده است، اعلام کرده بود که اکثر این مهاجران بر اثر مشکلات اقتصادی یا از ترس تعرض حکومت به زندگی‌شان و برای دستیابی به آزادی‌های فردی راه فرار از وطن را برمی‌گزینند.

 

مطالب مرتبط:

روز جهانی پناهندگان؛ آن‌ها که از وطن ناامیدند و به موطنی دیگر دل‌بسته‌اند اما...

تشکیل انجمن شورای هم‌بستگی با پناه‌جویان و پناهندگان ایرانی در ترکیه

توقیف قایق صدها پناه‌جو در کانال مانش؛ بریتانیا در پی بازگرداندن پناه‌جویان است

ادبیات سیاسی و رسانه‌ای علیه پناهجویان؛ ادامه آوارگی در مرز

آتش‌بس در سوریه؛ ادامه سردرگمی پناهجویان در مرز ترکیه و یونان

ترس از ابتلا به کرونا و صف‌های چند هزارنفری پناه‌جویان کمپ موریا

ثبت نظر

ویدیو

دروغ بزرگ مدیرکل امور دانشجویان غیرایرانی در مورد دانشجویان افغانستانی در ایران

۱ تیر ۱۳۹۹
دروغ بزرگ مدیرکل امور دانشجویان غیرایرانی در مورد  دانشجویان افغانستانی در ایران