بررسی گفتهها و اقدامات مقامات جمهوری اسلامی از روزی که شناسایی ویروس «کرونا» جدید از سوی مقامات چینی به صورت رسمی اعلام شد، حاکی از مجموعهای از اطلاعات نادرست و گمراه کننده توام با تصمیمات به شدت زیانبار و نادرست اجرایی در پیوند با این ویروس است. اگرچه بر اساس برخی نشانهها، میتوان دلایل پنهانکاری و انکار اولیه مقامات ایرانی را دریافت اما مشخص نیست آنها برآورد درستی از نتایج فاجعهبار تصمیمات خود داشتهاند یا خیر.
این اطلاعات گمراهکننده در اعلام آمار هم به وفور دیده شده است. از چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ (۱۸ فوریه ۲۰۲۰) که «قاسم جان بابایی»، معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران به صورت رسمی شناسایی دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم را تایید کرد تا پایان روز سهشنبه پنجم فروردین ۱۳۹۹ (۲۴ مارچ ۲۰۲۰) که آمار حکومتی تعداد مبتلایان به این ویروس را ۲۴هزار و ۸۱۱ و شمار فوتشدگان را هزار و ٩٣٤ نفر اعلام کرده است، مقامات ایرانی درباره شیوع این ویروس در کشور و تلفات ناشی از آن هم اطلاعات ضدونقیض زیادی منتشر کردهاند.
نکته قابل توجه این است که تا زمان تنظیم این گزارش، مقامهای رسمی ایران حاضر نشدهاند آمار مرگومیر بر اثر ابتلا به «کووید-۱۹» در استانهای تهران و قم را منتشر کنند که احتمال داده میشود دلیل آن، میزان بالای مرگومیر ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در این دو استان باشد.
«ایرانوایر» در این گزارش، که به صورت مرتب و هر هفته چندبار به روزرسانی میشود، نحوه رویارویی مقامات ایرانی با ویروس کرونا و مواضع متناقض و متضاد آنها در این پیوند را مرور میکند. این مرور از ۱۲ بهمن۳۹۸ (۰۱ فوریه ۲۰۲۰ تا ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ را در بر میگیرد.
۱۲ بهمن (اول فوریه)
وزارت بهداشت ایران در دومین اطلاعیه رسمی خود درباره کرونا، از تولید ماسک در داخل و قابلیت تامین ماسک مورد نیاز مردم خبر داد و به مردم توصیه کرد نکات بهداشتی را رعایت کنند.
همزمان، «عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور در جمع خبرنگاران از برگزاری جلسه هیات دولت درباره ویروس کرونا به ریاست معاون اول رییسجمهوری خبر داد و گفت تا آن لحظه، موردی از کرونا در کشور گزارش نشده است.
اما اضافه کرد: «با توجه به مراودات با کشور چین، امکان این هست که ویروس کرونا به ایران رسیده باشد.»
۱۳ بهمن (دوم فوریه)
فیلیپین نخستین مورد مرگ یک فرد مبتلا به ویروس کرونا در خارج از مرزهای چین را اعلام کرد.
همزمان، کشورهای دیگری همچون ترکیه، مصر، اندونزی، اسراییل، عمان، تایوان، کرهجنوبی، سنگاپور، ژاپن، فیلیپین و... پروازهای خود به چین را ملغی کردند.
اما همین روز در ایران «حمید عربنژاد»، مدیرعامل شرکت ایرانی هواپیمایی «ماهان» دستور دولت برای توقف پروازها را نادیده گرفت و در دیدار با «چانگ هوا»، سفیر چین در ایران گفت پروازها بین دو کشور ادامه خواهد یافت. بعدتر گزارش شد از اول فوریه تا چهارم مارچ، هواپیمایی ماهان ۳۲ پرواز رفتوبرگشت بین ایران و چین داشته است.
مقامات وزارت بهداشت ایران اعلام کردند در همه مرزهای هوایی و زمینی ایران، کارشناسان بهداشت با استفاده از دماسنج لیزری، دمای بدن مسافران ورودی را میسنجند تا از عدم ابتلای آنها به ویروس کرونا مطمئن شوند. همزمان در فرودگاه امام در تهران، دوربینهای حرارتی برای کنترل مسافران نصب شدند.
ناظران معتقدند با توجه به اینکه همان زمان معلوم شده بود یک فرد ناقل ویروس کرونا ممکن است تا ۱۴ روز فاقد هیچگونه علایمی، از جمله تب باشد، به نظر میرسد این اقدام بیشتر حرکتی نمایشی بود.
همین روز همچنین اولین خبر درباره مشاهده بیمار مبتلا به کرونا در ایران منتشر شد. بنا بر این خبر که در فضای مجازی انتشار یافت، یک بیمار چینی مبتلا به کرونا، مستقر در اتاق ۵۰۷ «هتل اسپیناس» تهران به بیمارستان منتقل و این طبقه از هتل قرنطینه شد. شهروند چینی با حضور تیم واکنش سریع اورژانس از هتل به یک مرکز درمانی منتقل شده بود.
تلویزیون ایران اینترنشنال اخیرا در گزارشی خبر داد که «شيائوپينگ زنگ»، شهروند اهل ووهان چین، دوم فوریه در بخش چهار و تخت شماره ۱۴ «بیمارستان مسیح دانشوری» به دلیل ابتلا به کرونا بستری شده بود. این شهروند چینی در «مجتمع آندیا فولاد زنجان» که سرمایهگذار چینی دارد، شاغل بود و احتمال دارد همان بیمار هتل اسپیناس بوده باشد.
علاوه بر این، در همان روزِ دوم فوریه، یک کارمند «دانشگاه علوم پزشکی ایلام» هم که با علایم ابتلا به کرونا، از جمله تنگی نفس، ابتدا در «بیمارستان مصطفی خمینی» این شهر بستری و سپس به بیمارستان مسیح دانشوری تهران منتقل شده بود، در این بیمارستان فوت کرد.
۱۴ بهمن (سوم فوریه)
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران در بندرعباس اعلام کرد چیزی را از مردم پنهان نمیکند حتی اگر اعلام موضوع، به قیمت بدنامی و فشار بر روی خودش باشد.
او تاکید کرد که هنوز هیچ موردی از ویروس کرونا جدید در کشور گزارش نشده است و اضافه کرد این ویروس مطلقا سختتر از بیماری آنفلوآنزا «اچ۱ان۱» نیست.
۱۵ بهمن (چهارم فوریه)
سازمان پدافند غیرعامل ایران با صدور اطلاعیهای درباره ویروس کرونا، تصریح کرد که وضعیت عمومی ایران از منظر امنیت زیستی، در «شرایط سفید» است و بررسیهای میدانی و قرائن موجود نشان میدهند احتمال طغیان شیوع بیماری در ایران اندک است.
۱۶ بهمن (پنجم فوریه)
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت خبرهای طرح شده در فضای مجازی مبنی بر ابتلای افرادی به ویروس کرونا و عدم اطلاعرسانی وزارت بهداشت در آن باره را رد کرد و مدعی شد: «وزارت بهداشت دلیلی ندارد درباره ابتلا به کرونا و یا میزان مرگومیر ناشی از آن دروغ بگوید و نتیجه آزمایش موارد مشکوک تا حالا منفی بوده است.»
برای درک میزان صداقت این معاون وزیر، تنها میتوان گفت او یک ماه بعد در گفتوگویی مدعی شد تست تشخیص ویروس کرونا تا ۱۱ فوریه هنوز در دنیا ساخته نشده بود و تازه از این تاریخ بود که ایران از چین این کیتها را وارد کرد و توانست موارد مشکوک را آزمایش کند.
۱۸ بهمن (هفتم فوریه)
صداوسیما جمهوری اسلامی ایران اعترافات فردی را که عامل انتشار شایعه ورود ویروس کرونا به کردستان معرفی میشد، پخش کرد. در این گزارش، فرد یادشده از کار خود ابراز پشیمانی میکرد و یک سرهنگ نیروی انتظامی از سرعت شناسایی او خبر میداد!
۱۹ بهمن (هشتم فوریه)
رییس «دانشگاه علومپزشکی قم» که در بیمارستان حوزه ماموریتش بیش از ۲۰ روز کسانی با علایم ابتلا به ویروس کرونا میمرند، گفت: «مسوولان در حوزه سلامت کاملاً با مردم صادق هستند و در این ارتباط تاکنون هیچ موردی از ویروس کرونا در این استان مشاهده نشده است.»
هرچند به نظر میرسید او تنها صحبتهای وزیر بهداشت را تایید میکرد چون در همان روز، وزیر ضمن اعلام توقف پروازهای ایران به چین و بالعکس، از تحت نظر داشتن موارد مشکوک به کرونا در استانهای مختلف و قرنطینه دانشجویانی که از ووهان به ایران برگشته بودند، خبرداد. به گفته وزیر، نتیجه تست همه موارد مشکوک در چند استان منفی شده و همه مبتلایان مرخص شده بودند. البته ادعای وزیر دال بر توقف پروازها بین ایران و چین هم خیلی زود با ادامه پروازهای هواپیمایی ماهان به چین، بیاعتبار شد.
در همین روز، شورای مدیران معاونت بهداشت جلسهای با تمرکز بر میزان آمادگی حوزه بهداشت برای شناسایی و مقابله با شیوع کرونا تشکیل داد. در این جلسه، گزارشی از میزان آمادگی کشور برای مقابله با شیوع کرونا ارایه و قرار شد نشست پیگیری موارد بهداشتی در مبادی مرزی، روزانه در وزارتخانه تشکیل شود.
۲۱ بهمن (۱۰ فوریه)
یک زن ۶۳ ساله مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در یکی از بیمارستانهای تهران فوت کرد. خبر فوت این زن در روزنامه «ایران»، زیرمجموعه خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی دو روز بعد منتشر شد: «بر اساس بررسیهای اولیه و طبق اظهارات کادر درمانی این بیمارستان، احتمال میرود که این زن مبتلا به بیماری کرونا بوده و بر اثر همین بیماری جان باخته است.»
۲۲ بهمن (۱۱ فوریه)
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران که در راهپیمایی ۲۲ بهمن حاضر شده بود، رسیدن ویروس کرونا به ایران را انکار و تاکید کرد: «هرچه میگوییم موردی نیست، میگویند میخواهند بعد از ۲۲ بهمن بگویند.»
۲۳ بهمن (۱۲ فوریه)
مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران خبر روزنامه ایران دال بر فوت یک بیمار بر اثر کرونا را تکذیب کرد.
وزارت بهداشت به همین تکذیبه رسمی هم اکتفا نکرد و وزیر بهداشت با انتشار توییتی، به خبر روزنامه ایران در مورد مرگ یک زن تهرانی مشکوک به ابتلا به کرونا واکنش نشان داد: «پس از روزها تلاش و سختی برای مقابله با کرونا، متاسفانه امروز خبر کذبی در روزنامه ایران درباره مرگ مشکوک بر اثر کرونا منتشر شد.این خودزنی ناشیانه علاوه بر ایجاد نگرانی در بین مردم، باعث رنجش خاطر همکاران ما در خط مقدم مقابله با این ویروس میشود.»
۲۴ بهمن (۱۳ فوریه)
غلامرضا جلالی، رییس سازمان پدافند غیرعامل ایران گفت هیچ موردی مبنی بر ورود ویروس کرونا در ایران دیده نشده و وضعیت «سفید» است و این عدم مشاهده هم ربطی به راهپیمایی ۲۲ بهمن ندارد.
۲۶ بهمن (۱۵ فوریه)
دیدار دستبوسی مداحان با «علی خامنهای»، رهبر جمهوری اسلامی برگزار شد. برخلاف سالهای پیشین، جز تصاویر جمعیت و سخنرانی، هیچ عکسی از دستبوسی مداحان و یا نزدیک شدن آنها به علی خامنهای منتشر نشد.
بعد، «نریمان پناهی»، یکی از مداحانی که در این دیدار حضور داشت، در ویدیویی گفت محافظان خامنهای به مداحان حاضر در آن دیدار اجازه نداده بودند برای دستبوسی به رهبر جمهوری اسلامی نزدیک شوند و توضیح داد این اقدامی پیشگیرانه و برای محافظت از خامنهای بوده است. این توضیح آشکار میساخت مقامات جمهوری اسلامی از رسیدن ویروس کرونا به ایران اطلاع داشته اما حاضر به اطلاعرسانی درباره آن نشدهاند.
۲۷ بهمن (۱۶ فوریه)
مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت شایعه صدور نامه معاونت درمان وزارتخانه به رییسجمهوری در خصوص ابتلای تعدادی از ایرانیان به کرونا را تکذیب کرد و ضمن تایید بررسی تعدادی موارد مشکوک به ابتلا به کرونا، گفت تست همه موارد منفی بوده است و کسی مبتلا نیست.
همین روز، نامهای منتسب به قاسم جانبابایی، معاون درمان وزیر بهداشت خطاب به رییسجمهوری ایران در فضای مجازی منتشر شد که در آن گفته شده بود ۴۵ مورد ابتلا و چهار مورد مرگ بر اثر ابتلا به کرونا در ایران وجود دارد.
جانبابایی در واکنش، نامه را تکذیب کرد و گفت: «تاکنون هیچ موردی از این ویروس [کرونا] در کشور مشاهده نشده است.»
در همین روز، برادر «محمد مولایی»، پزشکی که پیگیریهایش موجب اعتراف وزارت بهداشت ایران به وجود ویروس کرونا در کشور شد، در بیمارستان کامکار قم فوت کرد. محمد مولایی که معتقد است برادرش بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده است، اصرار میکرد از پیکر برادرش برای تشخیص علت بیماری نمونهگیری شود.
۲۸ بهمن (۱۷ فوریه)
روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی قم در اطلاعیهای، خبر مرگ دو بیمار بر اثر کرونا را تکذیب و ادعا کرد مرگ این بیماران ربطی به کرونا نداشته است. این در حالی بود که یکی از این بیماران، برادر دکتر محمد مولایی بود و اصلا جواب تست کرونا او هنوز اعلام نشده بود.
۲۹ بهمن (۱۸ فوریه)
محمد مولایی به طور رسمی اعلام کرد نتیجه تست نمونه اخذ شده از برادرش به او اعلام و مشخص شده برادرش بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده است.
اما دقیقا همین روز، کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت موضوع را دوباره تکذیب کرد: «چه طور بگوییم کرونا در ایران نداریم؟... کم مانده است دبیر کل سازمان ملل بیاید بگوید در ایران کرونا ندیدهایم ... ما ۴۵ روز است میگوییم کرونا ندیدهایم ولی عدهای میگویند دیدهایم و برای ۲۲ بهمن نمیگویند. بعد میگویند انتخابات بود و نمیگویند!»
۳۰ بهمن (۱۹ فوریه)
با ادامه فشار دکتر محمد مولایی و اصرار او بر افشاگری در مورد علت مرگ برادرش که بر اثر ابتلا به کرونا در بیمارستان کامکار قم فوت کرد، وزارت بهداشت ناچار شد به صورت رسمی ابتلای او و بیمار فوت شده دیگر به کرونا را اعلام کند.
همین روز، سازمان پدافند غیرعامل ایران دستورالعملی برای شیوه مقابله با ویروس کرونا که وجود آن در ایران به صورت رسمی تایید شده بود، منتشر کند. در بند ۱۵ این دستورالعمل، بر کنترل مضاعف تجمعات مردمی و تاکید بر بهداشت عمومی تاکید شده بود. اما این کنترل به پس از انتخابات سه روز بعد موکول شد. به این ترتیب، علیرغم تصریح سازمان بهداشت جهانی بر شدت مسری بودن ویروس و ضرورت جلوگیری از تجمعات مردمی، مقامات کشور سلامت مردم را به بعد از انتخابات موکول کردند.
اول اسفند (۲۰ فوریه)
از این تاریخ، یک روز مانده به برگزاری انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، سد انکار وجود ویروس کرونا در ایران شکسته شد و از آن روز شیوه واکنش حکومت به مساله وجود ویروس کرونا در ایران، از انکار، به مهندسی اعلام آمار مبتلایان و مرگومیر ناشی از ویروس کرونا تغییر پیدا کرد.
صداوسیما جمهوری اسلامی ایران در این روز در کانالهای مختلف رادیویی و تلویزیونی، اظهارات افرادی را پخش کرد که معتقد بودند صحبت درباره کرونا، نوعی «فضاسازی» برای تحتالشعاع قراردادن حضور مردم در «صحنه» است.
مقامات درمانی هم به خاطر انتخابات دوم اسفند مجلس شورای اسلامی همین سیاست را در پیش گرفتند. مهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت در مصاحبه با رسانهها، با تأکید بر لزوم حفظ آرامش قم گفت: «مردم از کرونا هراس نداشته باشند. احتمال مرگ با ویروس کرونا دو درصد بوده در حالی که احتمال مرگ با آنفلوانزا چهار درصد است.»
«محمدرضا قدیر»، رییس دانشگاه علوم پزشکی قم نیز مدعی شد شیوع بیماری کرونا در قم کنترل شده است و بیمارستانهای کامکار و «فرقانی» در آمادهباش هستند و از نظر دارو و پرسنل مشکلی وجود ندارد.
نادرست بودن این ادعاها در روزهای بعد آشکار شد.
در نخستین خبرها از ابتلای افراد، ابتدا کیانوش جهانپور، ريیس روابط عمومی وزرات بهداشت ابتلای سه نفر در قم و اراک و احتمال ابتلای دو نفر دیگر در بابل را اعلام کرد.
اما در انتهای همین روز، سعید نمکی، وزیر بهداشت تعداد مبتلایان قطعی را پنج نفر اعلام و تاکید کرد: «همان طور که شیوع آنفلوانزا در پاییز سال جاری خورشیدی مهار شد، بیماری کرونا نیز کنترل میشود.»
ادعایی که امروز میدانیم مبنای علمی نداشت.
دکتر محمد مولایی هم در گفتوگویی خبر داد از اواخر دیماه، دهها بیمار دیگر با علایم مشابه برادر او که تست کرونایش مثبت اعلام شد، در همان بیمارستان کامکار قم بستری شده و در نتیجه ناموفق بودن درمان، فوت کردهاند.
دوم اسفند (۲۱ فوریه)
«علیرضا وهابزاده»، مشاور وزیر بهداشت در توییترش نوشت تعداد مبتلایان به ۱۸ نفر رسیده است و چهار نفر هم فوت کردهاند.
مسوول بهداشت استان «بریتیش کلمبیا» کانادا اعلام کرد ششمین مورد ابتلا به ویروس کرونا در این استان، زنی است که از ایران به کانادا آمده است و سابقه سفر به چین را ندارد. در همین روز، خبر رسید که یک مسافر دیگر از ایران که به لبنان سفر کرده بود، به ویروس کرونا مبتلا بوده است.
«مینو محرز»، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت درباره علت شیوع این ویروس در ایران گفت: «احتمالا منشا این بیماری، کارگران چینی بودهاند که در شهر قم کار میکنند. اما به هرحال، ویروس کرونای جدید در کشور چرخیده و به افرادی که اکنون شناسایی شدهاند، رسیده است.»
در روزهای بعد، آمار مبتلایان و قربانیان در قم و در سراسر ایران به تدریج بالا رفت و همزمان، در مقابل درخواست قرنطینه قم مقاومت میشد. اما مقامات سیاسی و بهداشتی ایران همچنان اصرار میکنند که پنهانکاری در این مورد صورت رخ نداده است و آنها با مردم صادق هستند.
سوم اسفند (۲۲ فوریه)
«غلامرضا جلالی»، رییس سازمان پدافند غیرعامل مدعی شد از روزی که وجود ویروس به صورت رسمی در ایران اعلام شده، آمار مبتلایان افزایش پیدا نکرده است.
وزیر بهداشت کم بودن کیت و امکانات تشخیصی ویروس کرونا در ایران را شایعه خواند: «ما به اندازه کافی کیت و کارشناسان برجسته برای تشخیص بیماری داریم و از مردم خواهش میکنم به شایعات توجه نکنند. در شهر قم هم آمارها نشان میدهند که در وضع ثبات هستیم.»
مینو محرز، عضو کمیته کشوری کرونا به طور تلویحی گفت محدودیتهایی خارج از وزارت بهداشت برای اطلاعرسانی در مورد این بیماری وجود داشته است چون این وزارتخانه به صورت علمی کار خود را انجام میدهد: «وزارت بهداشت خواسته است که تجمع و تردد در اماکن مذهبی قم مدیریت شود. به هر حال، ممکن است محدودیتهایی برای شناسایی یا اطلاعرسانی زودتر بیماری وجود داشته باشد که در اختیار وزارت بهداشت نباشد.»
چهارم اسفند (۲۳ فوریه)
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی هم صحبتها در مورد ویروس کرونا را «فضاسازی منفی و پرحجم دستگاههای تبلیغاتی بیگانه علیه شرکت مردم در انتخابات» توصیف کرد و مدعی شد رسانههایی که او متعلق به «دشمن» مینامد، از کمترین فرصت برای منصرف کردن مردم از حضور در انتخابات چشمپوشی نکردهاند.
«محمدرضا قدیر»، رییس دانشگاه علومپزشکی قم که روز اول اسفند گفته بود ویروس در قم کنترل شده است، به «شبکه خبر» صداوسیما گفت وزارت بهداشت دستور داده است آمار مبتلایان به کرونا اعلام نشود: «باید نگاه دیگری به قم داشت. وضعیت قم مناسب نیست و از همینجا استمداد میطلبم از وزارت بهداشت، از هیات دولت، قم را جور دیگری ببینند تا شاهد اپیدمی کرونا در قم نباشیم.»
همزمان، مقامات مذهبی جامعه از پیروان خود خواستند برای دفع بلا دعا بخوانند. «ناصر مکارم شیرازی» و «حسین وحید خراسانی»، از جمله مراجع تقلید ساکن قم به مردم توصیه کردند در بحران کرونا، دعا بخوانند. وحید خراسانی خواندن «آیتالکرسی» و «سوره حمد» را پیشنهاد داد و مکارم شیرازی خواندن «زیارت عاشورا» و «حدیث کسا» را.
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت با اشاره به جلسه شورای عالی امنیت ملی که با حضور رییسجمهوری برگزار شد، گفت: «در این جلسه اختیار ویژهای به وزارت بهداشت اعطا شد و اگر لازم باشد شهری را به علت شیوع بیماری ویروس کرونا تعطیل کنیم، اعلام خواهیم کرد.»
پنجم اسفند (۲۴ فوریه)
در حالیکه شرکتهای خصوصی در چند کشور دنیا کیت تشخیص ویروس کرونا تولید میکنند و به ایران هم پیشنهاد فروش آن را داده بودند و ایران نیز مدعی خرید آن شده بود، کیانوش جهانپور، رییس کمیته اطلاعرسانی کرونا ایران در اظهار نظری بسیار عجیب و در توجیه انجام ندادن تست برای همه افراد مشکوک به ابتلا، دریافت و داشتن کیت تشخیصی را به نظر سازمان بهداشت جهانی گره زد و گفت: «سازمان بهداشت جهانی این کیت را به کشورهایی میدهد که توانایی انجام این آزمایش را دارند چون برخی کشورها قادر به انجام این آزمایش نیستند. تعداد کیت هم بر اساس آمار شیوع و شناسایی تعیین میشود. اگر در کشوری، امروز تعداد موارد شناسایی شده سه رقمی شده باشد، تعداد بیشتری کیت دریافت خواهد کرد!»
حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هم با فراموش کردن صحبتهای روز قبل خود در مورد قرنطینه، این بار گفت با قرنطینه موافق نیست و قرنطینه برای قبل از جنگ جهانی اول است: «آزمایش، تحلیل و پیشبینی در مورد ویروس کرونا انجام میدهیم، بررسی میکنیم که هر تصمیم چه تاثیری دارد. براین اساس، قرنطینه تبعات زیادی دارد و به هیچ وجه موافق نیستیم.»
در همان حال، خبرگزاری «ایلنا» به نقل از «احمد امیرآبادی فراهانی»، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی نوشت که در شهر قم حدود ۵۰ نفر بر اثر کرونا فوت کردهاند و ۲۵۰ نفر در قرنطینه هستند.
او با اعلام این که سه هفته است کرونا به قم آمده و این موضوع دیر اعلام شده است، به خبرنگاران گفت: «تا دیشب حدود ۵۰ نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا فوت کردهاند و وزیر بهداشت در این قضیه مقصر است.»
در همین روز، وزیر بهداشت در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی تعداد فوتشدههای ویروس کرونا را ۱۲ نفر اعلام کرد.
«علیاکبر ولایتی»، مشاور بینالملل رهبر جمهوری اسلامی برخلاف نظر دکتر قدیر که روز پیشتر از آن اعلام خطر کرده بود و برخلاف صحبتهای نماینده شهر در مجلس و در شرایطی که همه خبرها حاکی از افزایش تصاعدی تعداد مبتلایان به ویروس جدید بودند، مدعی شد: «در قم منحنی [ابتلا به کرونا] به تدریج دارد سیر نزول پیدا میکند.»
یک تیم تحقیقاتی کانادا تحقیقی را منتشر کرد و مدعی شد مدلسازیها نشان میدهند تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در ایران حدود ۲۰۰ برابر رقمی است که به صورت رسمی اعلام شده و این ویروس از یک ماه و نیم قبل در ایران شیوع پیدا کرده است.
ششم اسفند (۲۵ فوریه)
«حسن روحانی»، رییسجمهوری ایران در جلسه نخست ستاد ملی مقابله با کرونا گفت به تعطیلی کشاندن ایران کار دشمنان آن است و میزان ابتلا به ویروس کرونا رو به کاهش است.
او اعلام کرد از روز شنبه ۱۰ اسفند همه روالها به صورت عادی خواهد بود. این سخنان او انتقادات زیادی به دنبال داشتند و همان روز و روزهای بعد از سوی سایر مقامات حکومت ایران رد شدند.
در طول هفتهای که از اعلام رسمی شناسایی ویروس کرونا در ایران گذشت، بیشتر کشورهای دنیا مرزهای هوایی و همسایگان ایران مرزهای زمینی خود را بر روی ایران بستند. موج بستن مرزهای هوایی و توقف پروازها با کشور عراق از اول اسفند شروع شد و چند ساعت بعد به کویت و چند کشور دیگر منطقه رسید. در روزهای بعد نیز تمامی کشورهای همسایه ایران همچون ترکیه، عراق، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نیز برخی از کشورهای منطقه، ازجمله گرجستان، کویت، عربستان سعودی و اردن مرزهای خود را با ایران بستند.
هفتم اسفند (۲۶ فوریه)
در حالی که متخصصان درخواست میکردند شهرهای آلوده قرنطینه شوند، روحانی در نشست هیات دولت گفت هیچ تصمیمی برای قرنطینه محل یا شهری مطرح نیست، تصمیمگیری در مورد تعطیلی و یا ایجاد هرگونه محدودیت به خاطر کرونا با ستاد ملی مبارزه با کرونا است.
وزیر بهداشت هم در گفتوگویی، مخالفت خود با قرنطینه را بیان کرد.
«محمد سعیدی»، تولیت «آستان حضرت معصومه» در قم با قرنطینه این شهر و بسته شدن آستان مخالفت کرد و گفت: «ما این حرم مقدس را دارالشفا میدانیم. دارالشفا یعنی مردم بیایند و از امراض روحی و جسمی شفا بگیرند. پس باید باز باشد و با قوت مردم بیایند.»
این اقدام آنها برای این بود که نشان دهند توسل به این مکان مذهبی میتواند در درمان بیماران کووید-۱۹ مثمر ثمر باشد.
هشتم اسفند (۲۷ فوریه)
رییسجمهوری ایران با صدور دستورالعملی، دستگاهها را موظف به اجرای مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا کرد و با همه مواردی که ستاد مصوب کرده بود، از جمله محدودیتهای پیشنهادی و تعطیلی مراکز آموزشی، حسب تشخیص ستاد موافقت کرد.
«علیرضا زالی»، فرمانده مقابله با کرونا در استان تهران گفت پیشنهاد تعطیلی موقت نماز جمعه کلانشهر تهران و سایر شهرستانهای تابعه استان تهران، تعطیلی موقت اماکن زیارتی تا اطلاع ثانوی، استمرار تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی در سطح استان تهران و تعطیلی کنسرتها، سینماها و تئاترها را به ستاد ملی مدیریت کرونا داده است.
با هدف پیشگیری از انتقال ویروس کرونا، نماز جمعه در شهرهای ۲۳ استان ایران برگزار نشد. تهران، قم، رشت، مشهد، تبریز، ارومیه، همدان، اصفهان، ساری، اردبیل، کرج، اهواز، سمنان، زاهدان، شیراز، قزوین، سنندج، کرمانشاه، یاسوج، گرگان، خرم آباد، بندرعباس و یزد استانهایی بودند که در آنها نماز جمعه برگزار نشد.
۹ اسفند (۲۸ فوریه)
اسحاق جهانگیری، معاون اول رییسجمهوری ایران که نتیجه تست ابتلایش به بیماری کووید- ۱۹ (کرونا) مثبت اعلام شده بود، پس از پایان پنجمین جلسه ستاد مبارزه با ویروس کرونا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به منزلش منتقل و به همراه خانوادهاش قرنطینه شد.
«محمد جهانگیری»، یکی از برادران کوچکتر اسحاق جهانگیری را هم که معاون نظارت و فنی سازمان نظام پزشکی است، به دنبال بروز علایم مشکوک به کرونا، سهشنبه ۱۳ اسفند در بیمارستان مسیح دانشوری بستری کردند.
کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزرات بهداشت ایران در توییتی، به خبر بخش فارسی «بیبیسی» در مورد مرگ دستکم ۲۱۰ نفر بر اثر ویروس کرونا واکنش نشان داد و رسانههای فارسی زبان برونمرزی را به دروغگویی در ارایه آمار مبتلایان و میزان مرگومیر ناشی از آن متهم کرد: «رسانه ملکه نگران از این که از شبکه سعودی و آلبانی در مسابقه دروغ جا بماند، بدون ذکر منبع، عددی افزون بر مرگ و میر سندرومهای حاد تنفسی در ایران را به جای کرونا به مخاطب قالب میکنند. کرونا و شفافیت مثال زدنی ایران در انتشار اطلاعات، خیلیها را آچمز کرده است.»
وزیر بهداشت بار دیگر نظر خود در مورد قرنطینه را تغییر داد و این بار گفت اگر لازم شود، برخی شهرها را ۱۴ روز قرنطینه خواهد کرد و اجازه ورود و خروج به مردم را نخواهد داد. سعید نمکی پس از پنجمین جلسه ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا گفت: «در ورودی و خروجی هر کدام از شهرها اگر مورد مشکوکی ببینیم، به قرنطینه ۱۴ روزه روی خواهیم آورد.»
از سوی دیگر، وزیر بهداشت به عنوان رییس ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، در نامهای به علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، از او خواست جلسات علنی و غیرعلنی مجلس را تعطیل کند: «با توجه به شیوع ویروس کرونا و احتمال سرایت و پراکندگی بیماری با قدرت بالا و آلودگی دیگران، ضروری است جلسات علنی و غیرعلنی تا اطلاع ثانوی تعطیل گردد.»
از سویی دیگر، سازمان جهانی بهداشت که تا آن زمان احتمال سرایت کرونا به سرتاسر دنیا را «بالا» ارزیابی کرده بود، روز جمعه این احتمال را «بسیار بالا» اعلام کرد که بالاترین سطح هشدار این نهاد وابسته به سازمان ملل محسوب میشود.
در همین روز، «غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی»، نماینده رشت مسوولان را به دادن آمار غیرواقعی از قربانیان متهم کرد و آنها را قسم داد که آمار واقعی را به مردم بگویند. او مدعی شد از قبرستانها آمار «خیلی وحشتناکی» درباره شمار قربانیان ویروس کرونا در اختیار دارد و گفت: «قبرستانها را که نمیشود پنهان کرد.»
۱۰ اسفند (۲۹ فوریه)
با گذشت ۱۰ روز از اعلام رسمی وجود ویروس کرونا در ایران، ۲۳ استان کشور درگیر این ویروس شدند. ناظران میگویند شیوع سریع کرونا به ۲۳ استان، یکی از دیگر از شواهدی بود که نشان میداد این ویروس مدت زمان طولانی بیش از اعلام رسمی در ایران وجود داشته است.
در این روز، وزارت امور خارجه ایران پیشنهاد امریکا را برای ارسال کمکهای دارویی و انساندوستانه برای مقابله با بیماری کووید-۱۹ نپذیرفت.
«عباس موسوی»، سخنگوی این وزارتخانه در واکنش به این پیشنهاد گفت: «]پیشنهاد کمک از سوی[ کشوری که با تروریسم اقتصادی خود باعث فشارهای گسترده بر مردم ایران شده و حتی راه خرید دارو و تجهیزات پزشکی را مسدود کرده است، ادعایی مضحک و یک بازی سیاسی-روانی است.»
مطالب مرتبط:
گاهشمار کرونا در ایران؛ ژانویه ۲۰۲۰
گاهشمار کرونا در ایران؛ فوریه ۲۰۲۰
گاهشمار کرونا در ایران؛ مارچ ۲۰۲۰
گاهشمار کرونا در ایران؛ آوریل ۲۰۲۰
گاهشمار کرونا در ایران؛ می ۲۰۲۰
ثبت نظر