شمار دقیق بیکارشدگان ناشی از فراگیری بحران کرونا در ایران مشخص نیست، اما یک گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سناریویی بدبینانه شمار این بیکاران را حتی تا نزدیک شش میلیون نفر ارزیابی می‌کرد.
بااین‌حال، آن‌طور که «مهدی شکوری»، مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی به تسنیم گفته است، بالغ‌بر ۸۰۰ هزار نفر در بازه زمانی میانه اسفند پارسال تا اردیبهشت‌ماه امسال در سامانه این سازمان برای استفاده از بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد به گفته این مقام مسئول در سازمان تامین اجتماعی حدود ۷۰۰ هزار نفر حائز شرایط دریافت بیمه بیکاری ناشی از بیماری کووید-۱۹ شده‌اند.
شرط برقراری این بیمه بیکاری داشتن قرارداد کاری معتبر بین کارگر و کارفرما و پرداخت شدن حق بیمه از سوی کارفرما در نظر گرفته شده است. همین شرط‌ها باعث شده تا شمار واقعی تعداد بیکارشدگان با تعداد درخواست‌کنندگان برقراری بیمه بیکاری، فاصله معناداری داشته باشد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی ارزیابی کرده بود که به‌طور میانگین ۶۰ درصد از اشتغال ایران را مشاغل غیررسمی تشکیل داده و فاقد بیمه هستند.
تا پیش از اضافه شدن تعداد حدود ۷۰۰ هزارنفری متقاضی جدید دریافت حق بیمه بیکاری، شمار دریافت‌کنندگان بیمه بیکاری بالغ‌بر ۲۴۰ هزار نفر بود و از همان ابتدای بالا گرفتن بحران کرونا، مسئولین سازمان تامین اجتماعی از ناتوانی این سازمان در پرداخت حق بیمه بیکاری به تمام بیکارشدگان سخن گفته بودند. همین اعلام ناتوانی درنهایت دولت را به این جمع‌بندی رساند تا با کسب موافقت آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی برای برقراری بیمه بیکاری بیکارشدگان جدید، به منابع ارزی صندوق توسعه ملی متوسل شود.
براساس گفته‌های مسئولین سازمان تامین اجتماعی با دستور «حسن روحانی» اعتباری معادل ۵ هزار میلیارد تومان برای تامین منابع لازم پرداخت این حق بیمه‌ها در نظر گرفته شده است. هرچند که فرآیند برداشت از صندوق توسعه ملی و تخصیص این منابع نیز با تاخیر همراه شد اما درنهایت در هفته آخر اردیبهشت امسال سازمان برنامه‌وبودجه از اختصاص یافتن یک هزار و ۲۸۶ میلیارد تومان اعتبار از محل برداشت یک میلیارد یورویی صندوق توسعه ملی برای برقراری حق بیمه بیکاری خبر داد.
بااین‌حال، پرداخت نخستین سری حق بیمه بیکاری به‌تازگی و از روزهای اخیر آغاز شده است که البته برای گیرندگان این حق بیمه با شوک و ناباوری همراه بوده است.
پرداخت بیمه بیکاری اسفند پارسال آن‌هم با تاخیری ۴ ماهه حاشیه‌هایی قابل‌توجه داشت. رقم حق بیمه بیکاری آن‌چنان ناچیز بود که داد بسیاری از کارگران بیکارشده از کرونا را به آسمان برد؛ رقمی در حدود ۵۵۰ هزار تومان برای یک کارگر مجرد که با احتساب تورم و افزایش قیمت کالا و خدمات، برای تامین هزینه‌های زندگی روی آن نمی‌توان حسابی باز کرد.
البته توضیحات مسئولین وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی درباره رقم پرداختی بیانگر آن است که حق بیمه پرداخت‌شده با احتساب فقط ۲۰ روز پایانی اسفند پارسال را در برمی‌گیرد و بابت کل ماه نیست، هرچند که این‌همه داستان نیست.
علاوه بر این عامل، در لابه‌لای توضیحات مهدی شکوری، مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی روشن می‌شود که نحوه محاسبه بیمه بیکاری بیکارشدگان ناشی از کرونا از اساس با بیکاران پیشین متفاوت است و آن‌ها مشمول نحوه محاسبه قانون مصوب سال ۱۳۶۹ نمی‌شوند و فرمول دیگری برای محاسبه حق بیمه بیکاری بیکارشده‌های ناشی از بیماری کووید-۱۹ به کار گرفته شده است.
دلیل این امر محدودیت توان مالی سازمان تامین اجتماعی در پرداخت حق بیمه بیکاری به شمار قابل‌توجه بیکاران جدید عنوان شده است.
اما این فرمول چیست که خروجی آن تا این اندازه باورناپذیر بوده است؟
براساس قانون مصوب سال ۱۳۶۹ حق بیمه بیکاری برای بیمه‌شدگان معادل ۵۵ درصد میانگین ۹۰ روز آخر قبل از بیکاری آن‌هاست اما این مبنا برای محاسبه حق بیمه بیکاری بیکاران ناشی از کرونا متفاوت است.
به گفته مهدی شکوری، مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی برای محاسبه حق بیمه بیکاری این بیکاران جدید ضریب ۵۵ درصد به‌جای میانگین حقوق سه‌ماهه قبل از بیکاری، روی رقم حداقل دستمزد کارگران اعمال شده و حساب‌وکتاب‌ها بر این اساس انجام می‌شود.
او در توضیح این فرمول می‌گوید: «حداقل دستمزدی که در سال ۱۳۹۹ تا این لحظه به ما ابلاغ شده یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بوده است و ۵۵ درصد این رقم را باید برای بیمه بیکاری پرداخت کنیم، همچنین هنوز مصوبه افزایش ۲۶ درصدی حداقل دستمزد سال ۱۳۹۹ به‌صورت رسمی ابلاغ نشده که بر این اساس محاسبه کنیم.»
با این فرمول، محاسبه و توضیحات این مسئول سازمان تامین اجتماعی ۵۵ درصد یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، ۹۹۰ هزار تومان می‌شود، البته به ازای هر نفر تحت تکفل بیمه‌شده ۹۰ هزار تومان (۵ درصد از حداقل دستمزد کارگر) به این حق بیمه ماهانه افزوده می‌شود.
با این حساب، دریافتی حق بیمه بیکاری یک خانوار چهارنفره که تنها یک نفر شاغل بیمه‌شده داشته باشد به ماهانه یک‌میلیون و ۲۶۰ هزار تومان بالغ می‌شود.
البته حق بیمه بیکاری پرداخت‌شده برای اسفندماه پارسال به دلیل آنکه فقط مربوط به ۲۰ روز از این ماه بوده بر مبنای حدود دوسوم پرداخت شده است که برای این خانوار چهارنفره معادل ۸۴۰ هزار تومان خواهد بود.
به اذعان «محمد شریعتمداری»، وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی، در زمان اعلام حداقل دستمزد یک‌میلیون و ۸۳۵ هزار و ۴۲۶ تومانی برای سال جاری، این رقم فقط ۵۵.۶ درصد از هزینه‌های یک خانوار کارگری ۳.۳ نفری را پوشش می‌دهد.
حتی با همین حساب‌وکتاب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که به‌طورمعمول با خوش‌بینی همراه است، محاسبه حق بیمه بیکاری بر مبنای ۵۵ درصد حداقل دستمزد تعیین‌شده فقط می‌تواند حدود ۳۰ درصد از هزینه خانوارهای کارگری بیکار شده از بحران کرونا را پوشش دهد.
در اسفند پارسال کمیته دستمزد شورای عالی کار هزینه سبد معیشت کارگران را که رقم هزینه تامین حداقل کالاها و خدمات در سبد مصرف و هزینه یک خانوار چهارنفره محسوب می‌شود، چهار میلیون و ۹۴۰ هزار تومان اعلام کرد، نمایندگان کارگری عضو این شورا معتقد بودند که هزینه سبد معیشت برای یک خانوار چهارنفره کارگری ماهانه بالغ‌بر پنج میلیون و پانصد هزار تومان است.
این‌ها همگی روایت‌های رسمی از اعداد و ارقام مربوط به هزینه‌های زندگی در ایران است اما حتی با مقایسه همین اعداد با حق بیمه بیکاری ماهانه پرداخت‌شده به بیکاران ناشی از بحران کرونا می‌توان دریافت که این خانوارها برای تامین هزینه‌های خود در ماه‌های اخیر و پیش‌رو، چه‌کار دشواری را باید انجام دهند.
حق بیمه بیکاری پرداختی به کارگر بیکارشده‌ای که سرپرستی یک خانوار چهارنفره را برعهده دارد براساس رقم رسمی هزینه سبد معیشت برای چنین خانواری، فقط ۲۵.۵ درصد از هزینه سبد معیشت را تامین می‌کند و سرپرستان این خانوارها برای تامین مابقی حدود ۷۵ درصدی هزینه‌های این حداقل‌های زندگی معلوم نیست باید به کدام منبع مالی دیگری رجوع کنند.
مطالب مرتبط:
کرونا در ۱۵ استان در حال طغیان؛ روحانی می‌گوید محدودیت‌های شدید در دستور کار نیست
کرونا در خوزستان؛ در بیمارستان طالقانی آبادان ۷۰۰ بیمار فوت کرده‌اند
وعده‌های دولت برای حمایت مردم در دوران کرونا چقدر محقق شد؟
چگونه بفهمیم که ویروس کرونا اولین بار در کجا پدیدار شده است؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر