«امیل فیلتنبورگ» و «استفان وایکرت»، دو روزنامه‌نگار مستقل ساکن اوکراین در یک سلسله گزارش جدید برای «ایران‌وایر» به تشریح چشم‌اندازی از کمپین ضداطلاعات (اطلاعات دروغ و جعلی) در روسیه و برخی از اطلاعات نادرستی که پس از شیوع ویروس کرونا از این کشور نشات گرفته است، می‌پردازند.
از زمان انتشار و توزیع اولین روزنامه‌ها تا امروز، وجود آزادی و استقلال رسانه‌ای شالوده و بنیان دموکراسی در نظر گرفته می‌شود.
اما پس از شیوع ویروس کرونا در اروپا از اواسط اسفند سال گذشته، رسانه‌های مستقل تحت‌فشار بی‌سابقه قرار گرفته‌اند. این امر به‌ویژه در اروپای شرقی صادق است؛ جاییکه در آن ضداطلاعات روسیه عرصه گفتمانی بسیاری از کشورها را آلوده کرده است و رسانه‌ها با مشکل رو به رشد دخالت‌های سیاسی دست‌به‌گریبان‌اند.
گزارش جدید یک سازمان غیرانتفاعی از «شبکه گزارش‌نویسی در مورد اروپای شرقی» (n-ost) و شعبه مجارستانی یک بنیاد سیاسی آلمانی به نام «بنیاد فریدریش ایبرت» (FES) این مشکلات را برجسته کرده است. خلاصه نکات مشترک از دو چالش اصلی در رسانه‌های امروز شرق اروپا بدین قرار است: «فقدان ابزار مالی برای بقا و ادامه کار رسانه‌های مستقل، افزایش نفوذ دولت‌ها و یا حاکمیت گروهی کوچک و فساد در رسانه‌ها.»
این گزارش می‌گوید: «همه‌گیری ویروس کرونا، مشکلات موجود در چشم‌انداز رسانه‌ها را بزرگ کرده است. بررسی دقیق این مشکلات اکنون برعهده سیاست‌گذاران است. عیب‌شناسی و تشخیص مناسب می‌تواند بقای روزنامه‌نگاری قوی، مستقل و حرفه‌ای را در سراسر منطقه تضمین کند و روزنامه‌نگاران در این گزارش به‌اتفاق آرا می‌گویند که در واقع بقا و تداوم چنین روزنامه‌نگاری‌ای در مخاطره است.»
محققان به بررسی چشم‌انداز رسانه‌ها در بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، مجارستان، مقدونیه شمالی، لهستان، رومانی، صربستان و اسلوونی پرداختند و با روزنامه‌نگاران و دانشگاهیان مصاحبه کردند. این در حالی است که به نظر می‌رسد مساله تنها به یک بخش محدود می‌شود، به این دلیل که موضوع ضداطلاعات، به‌طور غیرمستقیم بر کل جامعه اثر می‌گذارد.
مطبوعات مستقل بخشی از راه‌حل است
«مارک گالوتی»، استاد افتخاری دپارتمان مطالعات اسلاوی و شرق اروپا «دانشگاه کالج لندن» به ایران‌وایر می‌گوید جوامع باز دموکراتیک در حال حاضر در مبارزه با ضداطلاعات بهترین و موفق‌ترین‌ها هستند و دلیل اصلی آن وجود «رسانه‌های بی‌طرف، فعال، کنجکاو و پیگیر» است.
گالوتی می‌گوید: «جوامع باز دموکراتیک بهترین عملکرد را در مقابل ضداطلاعات دارند چراکه مردم قادرند تا در مورد دروغ‌هایی که می‌شنوند پرسش و تحقیق کنند، روزنامه‌نگاران می‌توانند داستان‌ها را بررسی کنند و آگاهی رسانه‌ای مردم بیشتر می‌شود. زمانی که رسانه‌ها از نظر مالی بیشتر به حاشیه رانده شدند، صادق ماندن برای آن‌ها سخت‌تر شد. اگر تعداد معدودی تبلیغات داشته باشند و احتمال بدهند یکی از مطالب، یکی از صاحبان تبلیغ را عصبانی کند، وسوسه می‌شوند که آن مطلب را کار نکنند.»
گالوتی به روسیه که سال‌هاست زمینه مطالعاتی اوست اشاره می‌کند و می‌گوید آزادی و استقلال رسانه‌ای بسیار کم است. او معتقد است این عدم استقلال رسانه‌ها یک اثر جانبی ناخواسته دیگر دارد: «روس‌ها تمایل دارند نه‌تنها خط رسمی، بلکه بقیه موارد را نیز از کرملین سوال کنند. به همین دلیل است که آن‌ها بسیار مستعد پذیرش تئوری توطئه هستند. آن‌ها به دنیایی سقوط کرده‌اند که همه‌چیز دروغ است. عدم باور به هیچ‌چیز همان‌قدر بد است که باور به همه‌چیز. شما به رسانه مستقل نیاز دارید تا نشان دهید حقیقت دست‌یافتنی است.»
اگرچه گالوتی رسانه‌های مستقل را به‌عنوان یک عنصر حیاتی در جوامع دموکراتیک باز می‌بیند، همچنان باور دارد آن‌ها نمی‌توانند پوشش بی‌طرفانه اخبار را تضمین کنند، زیرا بیشتر در معرض منافع مالی هستند.
اخراج روزنامه‌نگاران به خاطر روزنامه‌نگاری
در یکی دیگر از موارد تکان‌دهنده دخالت در رسانه‌های محلی روسیه، یک روزنامه‌نگار آزاد روسی و نویسنده رادیو آزاد اروپا/رادیو آزادی (RFERL) در این هفته مبلغ پانصد هزار روبل (کمتر از هفت هزار دلار امریکا) در این هفته به خاطر «تشویق علنی به تروریسم» جریمه شد. این اتهام فقط به خاطر حرف زدن درباره یک حادثه تروریستی و توضیح درباره آن حادثه در یک رسانه از سوی دستگاه قضایی روسیه متوجه او شد. «اسوتلانا پروکوپیوا»، روزنامه‌نگار اکنون خود را در لیست «تروریست‌ها و افراط‌گرایان» یافته است.
اتهام پروکوپیوا صحبت در مورد یک مرد ۱۷ ساله بر روی خط رادیو آزادی در سال ۲۰۱۸ است که در دفتر سرویس امنیت فدرال روسیه به‌صورت انتحاری بمب‌گذاری کرده بود. سرویس اطلاعات روسیه از خاکستر و بقایای ک‌گ‌ب (اداره اطلاعات و امنیت اتحاد جماهیر شوروی سابق) تشکیل شده است.
دادستان‌ها در ابتدا از قاضی خواسته بودند تا پروکوپیوا را به ۶ سال زندان و محرومیت از حرفه روزنامه‌نگاری به مدت چهار سال محکوم کند. مجازاتی که او درنهایت دریافت کرد بسیار سبک‌تر بود؛ اما بااین‌وجود، رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری ازجمله دیده‌بان حقوق بشر این حکم را به‌عنوان یک «ضربه مخرب و ویرانگر به آزادی مطبوعات در روسیه» محکوم کردند.
این داستان توسط «مسکو تایمز»، «دی‌اف‌ای‌آرال» DFERL، دویچه‌وله و بسیاری دیگر تحت پوشش قرار گرفت. «دیزی سیندلر»، سرپرست موقت «دی‌اف‌ای‌آرال» همچنین اقدامات صورت گرفته توسط دادگاه روسیه را محکوم کرد. سیندلر گفت: «محکومیت اسوتلانا پروکوپیوا نشان داد اصل برائت و هیچ حمایتی از روزنامه‌نگاران در برابر نیروی بی‌رحم دولتی وجود ندارد. پرونده او یادآور دادگاه‌های نمایشی است که مقامات شوروی سابق برای مجازات منتقدان استفاده می‌کردند. این یک حمله ترسناک علیه آزادی بیان و رسالت مطبوعات مستقل است.»
این آخرین مورد از سلسله حملات این‌چنینی به رسانه‌های آزاد در داخل روسیه بود. گزارشگران بدون مرز که با هدف اطمینان از امنیت روزنامه‌نگاران در سراسر جهان مشغول به کار است، طرز برخورد دولت پوتین با مطبوعات را به‌شدت مورد انتقاد قرار داده است.
این سازمان طی نامه‌ای سرگشاده در سال ۲۰۱۸ به پوتین هشدار داده است «برای جلوگیری از عقب‌گرد در تاریخ و جلوگیری از اینکه نامتان به‌عنوان دفن‌کننده آزادی‌های تضمین‌شده در قانون اساسی جوان روسیه مطرح شود، باید مسیر خود را تغییر دهید. ما از شما می‌خواهیم تا از لغو همه قوانین سخت‌گیرانه مصوب آخرین دوره ریاست‌جمهوری خود اطمینان حاصل کنید، کانال‌های تلویزیون ملی را از قید کنترل دولت آزاد نمایید، به رسانه‌های آزاد اجازه فعالیت بدون آزار و اذیت بدهید، به این فضای دشمنی و عداوت پایان داده و منتقدین دولت را از مجازات مصون کنید.»
بازداشت یک روزنامه‌نگار سابق در روسیه
براساس گزارش‌های اخیر رویترز، فیلم منتشرشده توسط سرویس امنیت فدرال روسیه، «ایوان سافرونوف»، روزنامه‌نگاری که قبلا برای «کومرسانت» یکی از روزنامه‌های بزرگ روسیه با تیراژ روزانه نزدیک به ۱۲ هزار نسخه کار می‌کرد را نشان می‌دهد که در خارج از منزل خود در مسکو بازداشت شد. سافرونوف به دلیل اینکه در گذشته اخبار مربوط به امور نظامی را برای روزنامه پوشش می‌داده، به جاسوسی برای ناتو متهم شده است.
«دمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین می‌گوید باور ندارد که اتهامات علیه سافرونوف به حرفه او به‌عنوان یک روزنامه‌نگار مرتبط باشد اما بسیاری دیگر که در رسانه‌ها کار می‌کنند می‌ترسند که این شروعی برای دور تازه‌ای از سرکوب روزنامه‌نگاری باشد. در همان مقاله رویترز اشاره شده است که برخی از همکاران سابق سافرونوف پس از اعتراض به بازداشت وی دستگیر شدند.
مطالب مرتبط:
دستاوردهای پوتین، سوژه اصلی رسانه‌های روسیه در آستانه همه‌پرسی قانون اساسی
استفاده روسیه از همه‌گیری و ناآرامی‌های آمریکا برای ساختن اخبار جعلی، دروغ و گمراه‌کننده
ویروس کرونا؛ فرصتی برای پیشبرد منافع روسیه در امریکای لاتین
آمار مشکوک؛ تلفات بیماری کووید-۱۹ در روسیه بیش از حد معمول پایین است
از ویروس کرونا تا جنگ جهانی دوم: خط مقدم جنگ ضداطلاعات روسیه
بازنویسی تاریخ جنگ جهانی دوم به نفع روسیه و به قلم ولادیمیر پوتین
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر