۲۷ ماه جون خبرگزاری‌ها اعلام کردند که قایقی حامل پناهجویان و مهاجران که افغانستانی، ایرانی و پاکستانی بودند، در دریاچه وان غرق شد. ترکیه می‌گوید بین ۵۵ تا ۶۰ مسافر در این قایق جابه‌جا می‌شدند اما وزارت خارجه افغانستان اعلام کرده است که این قایق هفتاد مسافر داشته است. گفته می‌شود تاکنون جسد ۶۰ انسان پیدا شده که از میان آن‌ها اجساد ۲۹ مهاجر و پناه‌جوی افغانستانی بوده‌اند و هویتشان شناسایی شده است. هنوز مقامات ایران و پاکستان خبر و آماری از قربانیان این سفر قاچاقی منتشر نکرده و موضعی نگرفته‌اند. اجساد برخی از قربانیان افغانستانی در پی پیگیری‌های وزارت خارجه این کشور، به افغانستان منتقل شد.
***
پنج‌شنبه ۲۳ جولای اجساد هفت مهاجر و پناه‌جوی افغانستانی که در حادثه غرق شدن قایق در دریاچه وان، پیدا و شناسایی شده است، به افغانستان برگردانده شد. تعدادی از اعضای خانواده‌های قربانیان در میدان هوایی کابل جمع شده بودند تا پیکر مسافرانشان را دریافت کنند؛ مهاجرانی که در پی زندگی بهتر و آینده‌ای امن، وطنشان را ترک کرده بودند و حالا اجساد بی‌جانشان تحویل خانواده‌ها داده می‌شود.
مهاجران و پناهجویان افغانستانی بالاترین آمار پناهجویان اروپا را دارند. بیشتر آن‌ها جوانانی هستند که از بیکاری، فقر و ناامنی در کشور خود به تنگ آمده و خطر سفر قاچاقی به ایران، ترکیه و اروپا را به جان می‌خرند، اما در مواردی جان خود را از دست می‌دهند؛ گاه در کوه و رودخانه، گاه در عبور از دریا و دریاچه. اگرچه هویت برخی از اجساد واقعه اخیر شناسایی شده است اما سرنوشت بسیاری از مهاجران و پناهجویان گم‌شده افغانستانی، هیچ‌وقت مشخص نشد؛ نه نامشان در میان غرق‌شده‌های این قایق و دیگر کشتی‌ها بوده است و نه از زنده بودن آن‌ها خبری هست.
برخی از خانواده‌های افغانستانی که روز پنج‌شنبه در میدان هوایی کابل جمع شده بودند نیز بدون اطلاع از سرنوشت فرزندانشان به دنبال سرنخی از آن‌ها بودند؛ حتی اگر نام فرزندانشان در میان اجسادی نبود که به افغانستان بازگردانده شد. در میان قربانیان این قایق، تعدادی هم کودک بوده‌اند.
«محمد صباون آرین» یکی از قربانیان این واقعه است که ۲۲ سال داشت و هشت ماه پیش برای پیدا کردن کار، غیرقانونی به ایران سفر کرد و می‌خواست قاچاقی به ترکیه برود که جان خود را از دست داد. «نوید آرین» پسرعموی اوست که در میدان هوایی کابل حضور دارد. او برای «ایران‌وایر» روایت کرد که آخرین تماس «محمد صباون» با خانواده‌اش به همان ۲۷ جون برمی‌گردد: «تا ۲۷ جون با ما در تماس بود بعد از آن لادرک [ناپدید] شد تا بالاخره در ۱۹ جولای به ما خبر دادند که غرق شده است. او برای فرار از فقر و بیکاری به ایران سفر کرده بود؛ اما از بخت بد، با فراگیر شدن ویروس کرونا در ایران، بیکاری هم افزایش پیدا کرد تا چاره‌ای جز رفتن به اروپا برایش نماند اما قبل از رسیدن به رویایش، در ترکیه غرق شد.»
«محمد صباون» از مرز «نیمروز» قاچاقی به ایران رفته بود و در راه سختی‌های بسیاری متحمل شده بود اما موج بیکاری در پی شیوع ویروس کرونا در ایران، وضعیتش را به‌جایی رساند که حتی نان هم برای خوردن نداشت. برای همین بار سفر بست و راهی آینده‌ای نامعلوم شد: «قاچاق‌برها با وعده‌های دروغ جوان‌ها را فریب می‌دهند و آن‌ها را به رفتن تحریک می‌کنند اما از خطرات مسیر و سفر هیچ نمی‌گویند. بسیاری از مهاجران در این مسیر تلف می‌شوند.»
«نور احمد» یکی دیگر از شهروندان افغانستانی است که در میدان هوایی کابل حاضر شده است. او به این مکان آمده تا پیکر دو دایی‌اش را تحویل بگیرد، درحالی‌که از سرنوشت چهار تن دیگر از اعضای خانواده‌اش که گمان می‌کند از مسافران همین قایق هستند، بی‌خبر است. او از ولایت «فاریاب» آمده و با بغضی در گلویش می‌گوید: «محمد عااجیب و محمد رسول دایی‌های من هستند؛ ۲۲ و ۲۸ ساله. ابتدا خبر دستگیری آن‌ها توسط سربازان ترک به گوشمان رسید اما چند روز بعد خبر دادند که آن‌ها در دریاچه غرق شده‌اند. فقط می‌دانم که برای سفر از ایران تا ترکیه هرکدام هزار دلار آمریکایی به قاچاق‌بران داده بودند.»
حالا امیدواری «نور احمد» به این است که پیکرهای دیگر سرنشینان این قایق هم کشف و شناسایی شود تا چهار عضو دیگر خانواده‌اش را هم بیابد، حتی جسد آن‌ها را.
شهروندان افغانستانی که برای گرفتن خبری از گم‌شده‌های خود حاضر شده‌اند، با چشم‌هایی پر از سوال، سرگشته به این‌سو و آن‌سو می‌روند. در میان آن‌ها مردی میان‌سال به همراه پسری جوان به چشم می‌خورد. دو نفر از اعضای خانواده آن‌ها هم گم شده‌اند اما اجسادشان میان این هفت پیکر نیست: «هر دو پسرعمو بودند و قاچاقی به ایران رفتند. وقتی رسیدند با خانواده‌هایشان تماس گرفتند که به ایران رسیده‌اند. خانواده‌ها هم پول قرض کردند و به قاچاقچی پرداختند. یکی از آن‌ها ۱۸ و دیگری ۱۹ ساله بود. ۳۴ روز پیش ایران را ترک کردند. وقتی به خاک ترکیه رسیده بودند هم به ما خبر دادند. بعدازآن برای ۱۰ روز تلفنشان زنگ می‌خورد اما کسی جواب نمی‌داد.»
این دو جوان به‌تازگی تحصیل در مدرسه را تمام کرده بودند و دلیل مهاجرت آن‌ها هم فرار از فقر و ناامنی بود. آن‌ها تا وارد شدن به خاک ترکیه، نفری ۹۰۰ دلار آمریکا هزینه کرده بودند: «نام یکی از آن‌ها در میان پناهجویان غرق‌شده است که اجسادشان از دریاچه وان بیرون کشیده شده است اما از دیگری هیچ خبری نداریم. اصلا نمی‌دانیم در یک قایق بودند یا نه.»
اجساد قربانیان این واقعه به خانواده‌هایشان تحویل داده شد. برای چند ساعتی گروهی از شهروندان افغانستان در میدان هوایی کابل حضور داشتند و به دنبال خبری از عزیزانشان بودند. برخی موفق شدند که نام گم‌شده‌شان را در میان قربانیان بیابند و برخی دیگر، سرگردان‌تر از قبل، به خانه‌هایشان بازگشتند.
از میان ۲۹ جسد شهروندان افغانستانی که تاکنون از دریاچه وان بیرون کشیده شده، پیکر ۱۲ نفر آن‌ها به کابل منتقل شده است و قرار است دیگر پیکرها، در روزهای آینده به افغانستان بازگردانده شوند.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
شیوع ویروس کرونا، شیوع فقر و بی‌خانمانی پناهجویان ترکیه است
بلاتکلیفی، آزار جنسی، تجاوز، اقدام به خودکشی؛ گوشه‌ای از زندگی زنان در کمپ پناه‌جویی موریا
ادبیات سیاسی و رسانه‌ای علیه پناهجویان؛ ادامه آوارگی در مرز
آتش‌بس در سوریه؛ ادامه سردرگمی پناهجویان در مرز ترکیه و یونان
تجدید عهد ترکیه با اتحادیه اروپا بر سر پناهجویان؛ یونان ترکیه را متهم کرد
کمپین توییتری پناهجویان ایرانی در ترکیه: تکلیف ما را روشن کنید
تصمیمات جدید درباره پناهجویان؛ توپ بازی میان ترکیه، یونان و اتحادیه اروپا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر