همه برای ایران
دستهایش را روغن میزند، چانه میگیرد، خمیر گرد را این دست، آن دست میکند و بعد میاندازد داخل روغن . صدای دست، هورا و سوتِ تشویق، آشپزخانه کوچک معبد زرتشتیان هیوستن را پر میکند.
«رکسانا» نخستین نان «سیروگ» زندگیاش را داخل روغن میاندازد وخودش بیشتر از همه ذوق میکند.
«سیروگ» نان سنتی زرتشتیان است که برای مراسم جشن سده پخته میشود. یک روز به مراسم جشن باقی مانده است و بسیاری از زرتشتیها با شوق و ذوق در معبد جمع شدهاند تا غذاهای سنتی این جشن را بپزند.
«مروارید» که تجربه بیش‌تری دارد، یک سر به سیروگها میزند و یک سرمیرود سر وقتِ «آش سبزی»؛ پرسش‌های بقیه را درباره اندازه «لرک»(مخلوط خشکبار و میوههای خشک)، برنج و حبوبات آش پاسخ میدهد و جوان‌ترها را تشویق میکند.
400 نفر از ایرانیهای مقیم «هیوستن»، از مسلمان و مسیحی و بهایی و... برای شرکت در این مراسم ثبت نام کردهاند و قرار است شنبه شب در معبد هیوستن، کنار زرتشتیان ایرانی و پارسیان هندی، «سده» را جشن بگیرند.
به قول دکتر«جعفری»، رییس «انجمن زرتشتیان ولی» لسانجلس، این سده هم میسوزد و میرود اما چیزی که میماند، همدلی بین ایرانیان است.
هنگام پخت‌وپز، حرفهای زیادی درباره فلسفه جشن «سده» رد و بدل میشود. میگویند:«جشن سده از ریشه عدد "صد" گرفته شده، چون زمانی برگزار میشود که 100 روز از زمستان بزرگ می‌گذرد و 50 شب و 50 روز به نوروز مانده است.»
اما «مهران غیبی»، موبدیار جامعه زرتشتیان کرمان به حرفهای دکتر «جواد برومند سعید» استناد می°کند:« شادروان برومند سعید که از استادان دانشگاه بود، باورشان بر این بود که عدد 100 در این نام‌گذاری نقشی ندارد و برمی‌گردد به مصدر "سوختن" یا "سُتن" که بعدها به سُته و بعد به سده تبدیل شده است. دلیل هم این بود که هرجا عدد 100 بوده، با حرف "ص" نوشته شده است اما سده در کتاب های تاریخی، از مصدر سوختن است.»
جوان‌ترها، رومیزیها را که به شکل پرچم ایران طراحی شده، روی میزها پهن میکنند و از پرسش‌های عجیبی که در مدرسههای ایران از دین افراد پرسیده میشده، حرف میزنند. رکسانا میگوید: «بچهها، به شما هم میگفتند آتشپرست؟»
همه آنها این تجربه را دارند و یک صدا میخندند. آزیتا میگوید: «همیشه این حرفها را میزدند. آنها نمیدانند که پرستیدن در اینجا به معنی پرستاری است و ما از آتش، پرستاری میکردیم. یک بار حتی یکی از معلمها این را گفت و من در جوابش گفتم اجداد ما از آتش نگهداری میکردند چون آن زمان اگر آتش خاموش میشد، راهی برای روشن کردنش بلد نبودند. یادم میآید که خیلی تعجب کرد.»
شور و شوق بچهها و جوانها برای برگزاری این جشن آیینی، دیدنی است؛ ستاره دختر ده، دوازده سالهای است که شال بلند سبزرنگش را به شیوه زنان ایران باستان سر میکند و ظرف نقل را در دست میگیرد. قرار است دم در بایستد، نقل تعارف کند و به میهمانها خوش‌آمد بگوید. چند بار خودش را داخل آیینه ورانداز میکند و بعد لبخند زنان مقابل دوربینها ژست میگیرد.
روز جشن
مراسم جشن سده در کرمان، اصفهان و تهران برگزار شد و در هیوستن و لس‌آنجلس به دلیل این که ایرانیهای بیش‌تری در تعطیلات آخر هفته میتوانند در جشن شرکت کنند، با دو روز تاخیر برگزار میشود. آغاز مراسم با اوستا خوانی است. در معبد هیوستن، موبد ایرانی حضور ندارد و دعاها را موبدان پارسی میخوانند.
همه حاضران هنگام دعاخوانی، سرهایشان را میپوشانند؛ مردها با کلاههای سفید و خانمها با روسریهای سفید. موبد «کورش نیکنام» در این باره به «ایران وایر» میگوید:«باور بر این است که به هنگام نیایش و برای ایجاد تمرکز حواس به هنگام راز و نیاز با خداوند، سرها پوشیده باشند. از سوی دیگر، پوشاندن سر هنگام نیایش، نوعی هماهنگی در چهره‌ها ایجاد میکند و چهره انسان، روحانیتر خواهد بود.»
همه حاضران، ایستاده به دعای موبدان گوش میدهند. بعد از مراسم دعا، نوبت به روشن کردن آتش میرسد. هیزمها از روز قبل آماده شدهاند. آتش روشن میشود و همه دور هم جمع میشوند و سرود «ای ایران، ای مرز پرگهر» را سر میدهند. اینجا کسی از دین شما نمی‌پرسد. از خانمی که با روسری و لباس پوشیده در مراسم حاضر شده، تا پسری که ته لهجه ارمنیاش به چشم میآید، همه و همه یکی شدهاند و «مرز پرگهر» میخوانند.
دایره زدن و سرود خواندن دور آتش، از دیگر مراسم آیینی جشن سده است. موبدیارغیبی میگوید: «خداوند با چند مساله از انسان خوشنود میشود؛ نخست یگانه پرستی، داد و دهش، شاد بودن، سیر بودن و سیراب بودن. ما هم هر جشنی که برگزار میکنیم، نخست به نیایش خداوند میپردازیم، سپس به میهمانان هدیه میدهیم، با هم شاد میشویم، می خوریم و می نوشیم.»
می‌پرسم:آیا در ایران هم غیر زرتشتیان میتوانند در مراسم جشن سده شرکت کنند؟
موبدیار غیبی میگوید:« در کرمان 60 درصد از شرکت کنندگان جشن سده را غیر زرتشتیان تشکیل میدهند. جشن سده، جشن همه ایرانیان است. دین زرتشت، دین همه ایرانیان بوده، چرا نباید به آنها اجازه دهیم در این مراسم شرکت کنند. فقط تنها تفاوت این جشن در ایران با کشورهای دیگر این است که در ایران خانمها طبق قانون کشور، با حجاب هستند.»
مسافری از ایران
مراسم جشن سده هیوستن یک میهمان ویژه دارد که برای حضور در این جشن، از ایران به امریکا آمده است. «امیر صادقی»، شاهنامهپژوه و نقال با تشویق حضار روی سن میرود و روایت پدید آمدن آتش را که فلسفه برگزاری جشن سده است، از زبان فروسی بازگو میکند:«"هوشنگ" پادشاه پیشدادی که شیوه کشت و کار، کاشتن درخت و... را به او نسبت میدهند، روزی در دامنه کوه ماری دید، سنگ برگرفت و به سوی مار انداخت. مار فرار کرد اما از برخورد سنگها، جرقه‌ای زد و آتش پدیدار شد و بر خاشاك افتاد و ماربسوخت. چون در آن زمان هنوز آتش ظاهر نشده بود، هوشنگ با همراهان از پيدا شدن آتش، خرم و شادان شد و گفت اين نور خداست كه دشمن ما را كُشت. به سجده رفت و شكر ايزد به جاي آورد. آتش را قبله خود ساخت و در آن روز جشن بزرگي گرفت.
بر آمد به سنگ گران سنگ خرد هم آن و هم این سنگ گردید خرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
جهـاندار پیش جهان آفرین نیایش همی کرد و خواند آفرین
که اورا فروغی چنین هدیه داد همین آتش آن گاه قبله نهاد
یکی جشن کرد آن شـب و باده خورد سده نام آن جشن فرخنده کرد
دکتر جعفری درباره اهمیت آتش در دین زرتشت به «ایران وایر» میگوید:« یکی از ابزارهایی که خداوند در اختیار انسان قرار داده، دین است که به معنی دیدن و بینش است. دیدن در تاریکی امکان‌پذیر نیست، پس خداوند در اندیشه انسان آتشی را روشن کرده است تا انسان ببیند. ما روشنایی را مظهر پروردگار میدانیم و نماز خود را به سمت روشنایی میخوانیم. چون آتش در دسترسترین روشنایی بوده است، به عنوان قبله نماز معرفی میشود. این به این معنا است که ما از آتش برای عبادت خود پرستاری میکنیم.»
نماز یک مسلمان در معبد زرتشتیها
پس از شاهنامه‌خوانی، جوانانی که اغلب با لباس‌های رنگی در جشن حضور دارند، مجلس را در دست میگیرند و با آهنگ‌های ایرانی، رقص و پایکوبی میکنند. البته جوانان پارسی(زرتشتیان هند) هم تلاش میکنند تا گوی سبقت را از ایرانی‌ها بگیرند و جایزه بهترین رقص را از آن خود کنند.
برخی از زرتشتیها برای عبادت به نیایش‌گاه میروند، برخی دیگر مشغول تدارکات میز شام هستند و بعضی، جوانها را تشویق میکنند اما در این میان، در گوشه‌ای از معبد زرتشتیان، مرد مسلمانی اجازه میگیرد، مهر کوچکش را از داخل جیبش بیرون میآورد و روی یک تکه موکت شروع به نماز خواندن میکند.
سده مبارک
زرتشتیها سعی میکنند هر سال این جشن را با شکوه‌تر برگزار کنند و جوانان‌شان هرچه بیش‌تربا آیین برگزاری این مراسم آشنا شوند. موبد کورش نیکنام در اهمیت اینجشن میگوید:«در دین زرتشت، آتش اهمیت ویژه ای دارد و جشن سده، جشن پیدایش آتش است. آتش همیشه در مقابل تاریکی و جهل قرار داشته است. ضمن این که بعد از پیدایش آتش، کم کم اجتماعات شکل میگیرند، آموزش شروع میشود و شهرها پدید می‌آیند. آتش به نوعی راهنمای انسان در مسیر زندگی محسوب میشود. از قدیم این جشنبرای زرتشتیان بسیار مهم بوده چون از دید اجتماعی و تقویمی هم بعد از جشن سده، فصل زراعی در ایران آغاز میشود. در قدیم هرکار زراعی را بعد از سده انجام می‌دادند و معتقد بودند گله حیوانات‌شان بعد از سده به زاد و ولد می‌پردازد. نگاه نجومی به سده هم این مساله را تایید میکند که از شب یلدا که طول روز کوتاه‌تر از طول شب است، کم کم طول روز بلندتر شده، درنتیجه هوا هم گرم‌تر میشود تا به نوروز که اعتدال و مساوی بودن شب و روز است، می‌رسیم. جشن سده به نوعی خداحافظی با تاریکی زمستان و استقبال از روشنی بهار است.»
وقت خداحافظی، همه آرزو میکنند تا همیشه به شادی کنارهم جمع شوند و با گفتن «سده مبارک»، از هم دور میشوند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر