آمریکا می‌گوید تحریم‌های سازمان ملل احیا می‌شود؛ اروپا می‌گوید نه

ساعاتی پیش از فرارسیدن زمانی که ایالات متحده می‌گوید تمام قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت همراه با تحریم‌های آن علیه جمهوری اسلامی احیا می‌شود، انگلیس، فرانسه و آلمان که شرکای اروپایی توافق هسته‌ای برجام با ایران هستند، در نامه‌ای به رییس شورای امنیت سازمان ملل متحد گفته‌اند تصمیم آمریکا را فاقد اثر قانونی می‌دادند و به معافیت‌های تحریمی خود به نفع جمهوری اسلامی ادامه می‌دهند. نامه چهار کشور عضو دائم شورای امنیت چه تاثیری بر وضعیت ایران می‌گذارد؟

***

ایالات متحده می‌گوید سی روز پس از فعال شدن مکانیسم ماشه یا سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها، قطعنامه‌های شورای امنیت  نیمه‌شب یک‌شنبه سی‌ام شهریور به وقت تهران دوباره باز می‌گردند. آمریکا می‌گوید تصمیم به احیای این تحریم‌ها را زمانی گرفت که اغلب اعضای شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی که ۲۷ مهر ماه به پایان می‌رسد، مخالفت کردند.

به فاصله کوتاهی پس از رد پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی آمریکا، «مایک پمپئو»، وزیر خارجه این کشور، با حضور در سازمان ملل متحد، نامه‌ای به رییس دوره‌ای شورای امنیت داد و از وی خواست، بر اساس آن‌چه ایالات متحده نقض توافق برجام از سوی ایران می‌داند، تحریم‌های سازمان ملل دوباره علیه جمهوری اسلامی اعمال شوند.

بازگشت خودکار تحریم‌ها، در زمان مذاکرات اتمی ایران و گروه ۱+۵ پیشنهاد «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه، بوده است. در جریان توافق برجام، قرار بود اگر ایران توافق را نقض کند، تحریم‌های بین‌المللی علیه آن دوباره از سر گرفته شوند. اما کشورهای ۱+۵ مایل نبودند دوباره فرایند پرزحمت و دردسرساز تصویب یک قطعنامه تحریمی را در شورای امنیت طی کنند.

از طرف دیگر روسیه هم مایل نبود اختیار حق وتوی این کشور با تصمیم‌گیری درباره بازگشت تحریم‌ها در جایی خارج از شورای امنیت، از دست این کشور بیرون برود. بنابراین پیشنهاد مکانیسم ماشه یا بازگشت خودکار تحریم‌ها در شورای امنیت را مطرح کرد.

با این که به جریان انداختن سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت یک فرایند آسان سیاسی است، اما کشورهای عضو شورا باید با انجام آن موافق باشند و با اعمال این تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی با ایالات متحده همکاری کنند.

برای اعمال مجدد تحریم‌ها، کمیته‌ای باید در سازمان ملل تشکیل شود که اجرای این تحریم از سوی جمهوری اسلامی و عمل به آن از سوی کشورهای عضو سازمان ملل را به طور مداوم بررسی کند. تشکیل این کمیته باید به تصویب شورای امنیت برسد و مجمع عمومی سازمان ملل هم هزینه‌های آن را در مصوبه‌ای تامین کند. در حال حاضر چهار عضو دائم شورای امنیت؛ یعنی چین و روسیه به همراه انگلیس و فرانسه با بازگشت تحریم‌ها مخالف‌اند و با وجود این مخالفت، تشکیل کمیته نظارت بر تحریم، بسیار بعید به نظر می‌رسد.

در صورتی که قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم‌های مرتبط با آن، با موافقت اعضای شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی اعمال می‌شد، اتحادیه اروپا و انگلیس که تحریم‌های اتمی جمهوری اسلامی را لغو کردند، می‌بایست با مصوبه‌ای تازه، بازگشت این تحریم‌ها را اعلام و اجرای آن را از سر می‌گرفتند، در حالی که اروپا اعلام کرده است که از چنین کاری خودداری خواهد کرد.

در چنین وضعیتی، ایالات متحده ممکن است کشورهایی را که قطعنامه‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران را اعمال نمی‌کنند، با ابزار تحریم وادار به تبعیت از تحریم‌های سازمان ملل کند. در این بین، برای اعتبار بخشیدن به  بازگشت قطعنامه‌ها، آمریکا باید خودش موارد اصلی این تحریم‌ها را به اجرا بگذارد.

مهم‌ترین علامتی که ایالات متحده برای نشان دادن بازگشت تحریم‌ها می‌تواند به کار ببرد، اعمال نظام بازرسی بار تمامی کشتی‌ها و هواپیماهایی است که به مقصد یا از مبدا ایران در حرکت هستند.

بر اساس قطعنامه‌های لغوشده سازمان ملل علیه ایران، بازرسی و در صورت لزوم توقیف و اگر مربوط به موارد تحریم‌شده باشند، مصادره اموال ممنوعه در کشتی‌ها و هواپیمایی که از آسمان ایران عبور کند یا کشتی‌ای که از آب‌های این کشور بگذرد، قابل انجام بود. برای احیای قطعنامه‌ها و تحریم‌های مرتبط با آن آمریکا باید از شرکای خود بخواهد چنین بازرسی‌هایی انجام دهند و یا خود به صورت مستقیم دست به چنین بازرسی‌هایی بزند.

از سوی دیگر مخالفت دست کم چهار عضو دائم شورای امنیت با بازگشت تحریم‌ها، باعث افزایش اعتماد به نفس ایران و بالا رفتن روحیه مقاومت جمهوری اسلامی می‌شود و تشنج در منطقه خلیج فارس و تنش میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران را تشدید خواهد کرد.

مطالب مرتبط:

چرا امریکا از وتوی احتمالی تمدید تحریم ایران ناخشنود نیست؟

سه‌ونیم شب به وقت تهران؛ تحریم‌های ایران چه زمانی باز می‌گردند؟

طراح مکانیسم ماشه شورای امنیت علیه ایران، لاوروف، وزیر خارجه روسیه بود

سازوکار «اسنپ‌‌بک» چگونه می‌تواند ماشه را به روی برجام بچکاند؟

بازگشت همه تحریم‌های شورای امنیت یعنی چه و با ایران چه خواهد کرد؟