«همین کشوری که می‌بینید، می‌دانید برای هر پناهجو چه‌قدر می‌گیرد؟»
برای هر آن‌کس که دنیای پناه‌جویی را بشناسد یا در آن زندگی کرده باشد، این جمله آشنا است؛ سوالی که در کمپ‌ها، جنگل‌ها، چادرها، خیابان‌ها و در دنیای بی‌خانمان‌های مهاجر همیشه جاری و بی‌جواب است. حالا در طرح جدید اتحادیه اروپا، قیمت هر پناهجو تعیین شده است و در صورت تصویب، برخی از کشورهای اروپایی هم قرار است کمی منعطف‌تر با میلیون‌ها انسان آواره برخورد کنند.
همزمان، عملیات‌های مختلف در نقاط مرزی در حال انجام هستند؛ افزایش ماموران مرزی و نیروهای اتحادیه اروپا برای جلوگیری با «قاچاق انسان» یا دقیق‌تر، پناهجویان، تخلیه کمپ‌های خودساخته مهاجران و طرح تصمیماتی مثل نگه‌داری پناهجویان در جزیره‌ها و در واقع، به دور از جامعه.
آیا این برخوردها باعث کاهش قاچاق انسان می‌شوند؟ چه کسانی هزینه تصمیمات سیاسیون را می‌پردازند؟ قاچاق‌بران یا پناهجویان؟
***
موافقان «طرح هم‌بستگی اجباری» در اتحادیه اروپا بعد از ماه‌ها هم‌اندیشی، ایده جدیدی ارایه کرده‌اند که آن را «هم‌بستگی» نامیده‌اند و مخالفان بر تشدید کنترل مرزهای اتحادیه اروپا تاکید دارند؛ دو رویکرد کاملا متفاوت که یکی در تلاش است تا حتی با پسوند «اجباری»، پیش به سوی هم‌بستگی برود و دیگری پای کنترل مرز را به میان می‌آورد. انگار که خطر جنگ در کمین باشد. همین پاراگراف، عمده چالش اتحادیه اروپا بر سر پناهجویان است.
در ماه سپتامبر ۲۰۲۰، پس از آتش‌سوزی کمپ «موریا» در جزیره «لس‌بوس» یونان، اتحادیه اروپا طرحی تازه برای سامان‌دهی وضعیت پناهجویان ارایه کرد. طبق آن، کشورهای عضو اتحادیه اروپا موظف می‌شوند با دریافت ۱۰هزار یورو به ازای هر فرد بالغ پناهجو و ۱۲ هزاریورو برای کودک‌پناه‌جوی بی‌سرپرست، پذیرای آن‌ها باشند. این طرح قرار است جایگزین «قانون دوبلین» شود. یعنی پناهجویان باید درخواست پناهندگی خود را به اولین کشور امن تحویل دهند، وگرنه به آن کشور بازگردانده خواهند شد. از سوی دیگر، ممکن است باعث شود کشورهایی مثل لهستان و مجارستان که همواره از پذیرش پناهجویان سر باز زده‌اند، در شرایط اضطراری پناهجو بپذیرند. البته آن‌ها بر تشدید کنترل مرزی هم تاکید دارند.
بازگرداندن پناه‌جویانی که غیرقانونی در کشورها زندگی می‌کنند نیز یکی از موارد مطرح شده در این طرح است که مجارستان، لهستان و جمهوری چک با آن مخالف هستند.
طرح هم‌بستگی اجباری به تازگی مطرح شده و قرار است بر سر آن مذاکره شود. اما یک هفته بعد از بحث‌ها و موضع‌گیری‌ها بر سر سازوکار اجرایی این طرح، بریتانیا خبر داد در حال بررسی طرحی است که طبق آن، پناهجویان را در جزیره‌ای در اقیانوس اطلس نگه‌داری کند.
همزمان با ارایه این طرح، پلیس فرانسه کمپ‌های خودساخته پناهجویان را در شمال این کشور و بندر «کاله» تخلیه کرده‌اند و گزارش‌هایی حاکی از تشدید عملیات بازداشت و برخورد با باندهای قاچاق انسان منتشر شده است.
۳۰ مارچ ۲۰۲۰، خبرگزاری‌ها خبر دادند یک باند ۳۳ نفره ایرانی قاچاق انسان که در سه کشور فرانسه، بریتانیا و هلند فعالیت می‌کردند، بازداشت شدند. بنا بر این خبر، از آن‌ها تعدادی قایق، جواهرات و مدارک مختلفی ضبط شده بود.
البته این اولین بار نبود که بازداشت باند ایرانی قاچاق انسان خبرساز شد. به گفته وکلای حقوق بشری در فرانسه، آن‌هایی هم که دستگیر می‌شوند، لزوما قاچاق‌بران اصلی نیستند بلکه عده‌ای هستند که به دلیل فقر یا برای بهره بردن از سفر رایگان به سمت مقصدشان، تن به خواسته قاچاق‌بران داده‌اند؛ قاچاق‌برانی که شاید هیچ‌وقت مسافران آن‌ها را از نزدیک نبینند بلکه با دلالان و کارمندان آن‌ها طرف می‌شوند.
در برخی موارد هم دیده شده است که قاچاق‌بران پس از مدتی حبس، آزاد می‌شوند و به سر کار خود باز می‌گردند؛ به عنوان نمونه، در سال ۲۰۰۵ رسانه‌های فرانسه خبر دادند که یک باند هفت‌نفره ایرانی قاچاق‌چی انسان را در شمال فرانسه بازداشت کرده‌اند. اگرچه معلوم نشد که چه بر سر آن‌ها آمد اما طبق تحقیقات «ایران‌وایر»، دو نفر از آن‌ها هم‌چنان به قاچاق انسان مشغول هستند و پیش از دستگیری هم قاچاق‌بری می‌کردند. روند این تجارت برای آن دو نفر هم‌چنان ادامه دارد.
نمونه‌های نزدیک‌تر از نظر زمانی هم وجود دارد؛ مثلا سه مرد در بهار سال گذشته به جرم قاچاق انسان دادگاهی شدند. یکی از آن‌ها مهاجری ایرانی بود که به همراه سه نفر دیگر، مسافران را با قایق‌های بادی از شمال فرانسه به بریتانیا می‌فرستادند. هر سه نفر ممنوع‌الورود به فرانسه شده‌اند و آن مرد ۳۰ ساله ایرانی هم به یک سال زندان محکوم شد. شش ماه پیش از آن، رسانه‌های آلمان خبر دادند که یک باند ایرانی قاچاق انسان در این کشور بازداشت شده است. اعضای این باند با دریافت هزینه‌های هنگفت، اسناد و پاسپورت جعلی تحویل مهاجران می‌دادند. همگی بین ۲۸ تا ۴۲ سال سن دارند.
یک روز پیش از بازداشت اخیر باند ایرانی قاچاق انسان در فرانسه، یعنی ۲۹ سپتامبر، رسانه‌ها خبر دادند که نیروهای پلیس این کشور در عملیاتی ضربتی، کمپ خودساخته پناهجویان در شمال فرانسه، نزدیک بندر «کاله» را تخلیه کردند. گفته می‌شود دست‌کم ۷۰۰ مهاجر و پناهجو در این منطقه زندگی می‌کردند و منتظر بودند تا بلکه شانس بیاورند و قایقی آن‌ها را به سمت زندگی بهتر ببرد. قرار است این صدها انسان در استان‌های مختلف فرانسه تقسیم شوند و قاعدتا درخواست پناهندگی آن‌ها در این کشور ثبت خواهد شد.
درست در همان روز، «سازمان کمک به پناهجویان» به نام «Anafé» گزارشی منتشر کرد حاکی از آن که وضعیت پناهجویان و مهاجران در مراکز نگه‌داری مرزها وخیم است. عدم آگاهی از حقوق خود و نداشتن دسترسی به مترجم، خدمات بهداشتی، غذای کافی و ثبت قانونی درخواست پناهندگی از مواردی هستند که می‌توانند حتی خشونت پلیس و ماموران این مراکز را به دنبال داشته باشند.
فردای آن روز و همزمان با انتشار خبر بازداشت باند ایرانی ۳۳ نفره قاچاق انسان در فرانسه، مساله دیگری هم مطرح شد؛ طرح دولت بریتانیا با رویکرد نگه‌داری پناهجویان در جزیره‌ای در اقیانوس اطلس.
۳۰ مارچ، وزیر کشور بریتانیا، «پریتی پاتل» از مقامات مهاجرتی این کشور خواست تا امکان نگه‌داری پناهجویان را در خارج از خاک اصلی بریتانیا بررسی کنند؛ مثل جزیره‌ها.
جزیره «اسنشن» پیشنهاد طراحان این طرح بود؛ جزیره‌ای متعلق به بریتانیا در جنوب اقیانوس اطلس که هشت هزار کیلومتر با این کشور فاصله و نزدیک به هزار نفر جمعیت دارد.
اگرچه به نظر می‌رسد هنوز تصمیمی درباره این جزیره و نگه‌داری مهاجران در آن گرفته نشده اما اولویت برای آن‌ها، فرستادن پناهجویان به سرزمین‌های برون‌مرزی بریتانیا است.
این طرح در حالی مطرح می‌شود که تاکنون دست‌کم در دو مورد، نگه‌داری پناهجویان در جزیره باعث وقوع فجایع انسانی شده است. کمپ موریا در لس‌بوس یونان نمونه اروپایی آن است که با ظرفیت کم‌تر از چهار هزار نفر، بیش از ۲۰هزار نفر را برای ماه‌ها در خود نگه‌داری می‌کرد؛ کمپی که البته در پی آتش‌سوزی اخیر از بین رفت و متهمان آن چند مهاجر شناخته شدند.
مسوولان یونانی و حقوق بشری بارها هشدار داده بودند که وضعیت این کمپ در جزیره، مثل بمب ساعتی است که هر لحظه منفجر خواهد شد. طبق قوانین اتحادیه اروپا، درخواست پناهجویان در جزایر بایستی در همان‌جا مورد بررسی قرار گیرد و در صورت پاسخ منفی، به ترکیه دیپورت شوند. این جزیره از نزدیک‌ترین جزایر به ترکیه است. ولی تراکم بالای جمعیت، نبود نیروی کار و ورشکستگی اقتصادی یونان از جمله دلایلی هستند که تاوان آن‌ها را پناهجویان با سال‌ها حبس در یک جزیره می‌پردازند.
جزایر «نائورو» و «مانوس» در پاپوآ گینه‌نو اقیانوس آرام هم تجربه مشابهی است. بنا بر دستور استرالیا، پناهجویان و مهاجران که با قایق از مسیر خطرناک می‌گذرند و به این کشور می‌رسند، به آن دو جزیره فرستاده می‌شوند و سال‌ها در حصاری میله‌ای، زندگی خود را در انتظار پاسخی به درخواست پناهندگی خود می‌گذرانند.
در سال‌های گذشته، خبرهای بسیاری، از جمله حمله بومیان به پناهجویان، برخوردهای خشونت‌بار نیروهای کمپ و حتی مرگ چند پناه‌جوی ایرانی خبرساز شده بود.
روزنامه «فایننشال تایمز» طی گزارشی مبنی بر طرح تازه بریتانیا و نگه‌داری پناهجویان در جزیره‌ای وسط اقیانوس اطلس، نوشته است که ایده این طرح، تاثیر انتصاب «تونی ابوت»، نخست‌وزیر سابق استرالیا به عنوان مشاور تجاری دولت بریتانیا عنوان می‌شود. البته پاپ هم یک سال پیش، در تابستان ۲۰۱۹ گفته بود که برای نگه‌داری پناهجویان جا روی زمین بسیار است؛ مثل روستاهای تخلیه شده یا مکان‌‌های خالی از سکنه.
به نظر می‌رسد که بریتانیا در تعامل با فرانسه و بلکه الگوبرداری از استرالیا و یونان، درصدد است که شرایط پناهجویان را سخت‌تر کند. در عین‌حال، عملیات‌های خود را شدت بخشیده است؛ به ویژه که «امانوئل مکرون»، رییس‌جمهوری فرانسه مدت‌ها است از سوی دولت بریتانیا برای اقداماتی شفاف‌تر و سخت‌تر علیه پناهجویان تحت فشار قرار دارد. مقامات مختلف اروپایی از تشدید قوانین علیه پناهجویان به اسم مبارزه با قاچاق انسان حرف می‌زنند و گاهی از حصارکشی دور جزایر یا میان دو کشور سخن می‌گویند. اتحادیه اروپا هم که هنوز نتوانسته است طرح خود را به نتیجه برساند. اما آن‌چه مشخص است، ناکارآمدی سیاست‌های کشورهای اروپایی در قبال پناهجویان است. آن‌ها نتوانسته‌اند از میزان عبور پناهجویان از «کانال مانش» بکاهند و طبیعتا با دستگیری باندهای قاچاق انسان و عوامل این پروسه، این تجارت را که با جان آدمی درگیر است، به تعطیلی بکشانند. اتفاقا آن‌چه از شواهد امر برمی‌آید، بیشتر شدن آمار پناهجویان و مهاجرانی است که خود را برای زندگی بهتر به بریتانیا می‌رسانند.
اما لااقل در این میان، یک مساله به خوبی مشخص شده است؛ قیمت هر پناهجو برای اتحادیه اروپا.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسوولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفا شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران‌وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
آتش‌سوزی در کمپ پر ازدحام «موریا» جزیره «لس‌بوس»؛ مرگ چندین پناهجو
«جهنم موریا» در آتش سوخت؛ رهایی پناهجویان یا آوارگی بیشتر؟
آتش‌سوزی در کمپ پر ازدحام «موریا» جزیره «لس‌بوس»؛ مرگ چندین پناهجو
موریا، سه روز بعد از آتش‌سوزی؛ بمبی آماده انفجار
استفاده اردوغان از پناهجویان برای کنترل و تهدید کردها
آتش‌سوزی در کمپ پناهجویان «ساموس» یونان؛ دست‌کم دو پناهجو کشته شدند
آتش‌بس در سوریه؛ ادامه سردرگمی پناهجویان در مرز ترکیه و یونان
تصمیمات جدید درباره پناهجویان؛ توپ بازی میان ترکیه، یونان و اتحادیه اروپا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر