روسیه، علیرغم مخالفت کشورهای غربی، ایالات متحده آمریکا و اپوزیسیون سوریه، میکوشد که در تاریخ ۱۱ و ۱۲ نوامبر سال جاری کنفرانسی بینالمللی را برای تبلیغ در زمینه بازگشت پناهجویان سوری به کشورشان در دمشق برگزار کند.
مسکو ماه گذشته دعوتنامه حضور در این کنفرانس را برای دیگران ارسال کرد. در این دعوتنامه که «ايرانواير» به یک نسخه از آن دست یافته، آمده است: «مایلیم تاکید کنیم که حل بحران سوریه و عادیسازی اوضاع این کشور، یکی از اصلیترین ماموریتهای منطقهای و بینالمللی است. با توجه به ثبات کنونی در سوریه و مشکلات روزافزون کشورهای میزبان پناهجویان، افزایش تلاشهای بینالمللی برای کمک به سوریهای خواهان بازگشت به وطنشان، ضروری است. همچنین باید شرایط مناسب جهت بازسازی زیرساختها، شبکه ارتباطات، منازل مردم و پاکسازی مینها در راستای اهداف انسانی فراهم شود. دو وزارتخانه دفاع و امور خارجه روسیه در راستای این ماموریت مهم تصمیم به برگزاری کنفرانسی بینالمللی بهمنظور تسهیل در روند بازگشت پناهجویان و آوارگان داخلی سوریه از تاریخ ۱۰ الی ۱۴ نوامبر در دمشق گرفتهاند.»
واشنگتن ضمن رد دعوت روسیه جهت حضور در این کنفرانس، تاکید کرده است که این کشور اگر واقعا خواهان حل مشکل پناهجویان است، مکان مناسبتر برای آن ژنو و مبنای اساسی این امر نیز تصمیمهای شورای امنیت است.
در این زمینه خبرگزاری «آسوشیتدپرس» ایالات متحده نیز ضمن اشاره به مخالفت کشورهای غربی با حضور در این کنفرانس، به نکاتی درباره مناقشه نمایندگان روسیه و آمریکا در سازمان ملل در پی تلاش مسکو برای برگزاری این کنفرانس پرداخته است. به گزارش این خبرگزاری، هنوز مشخص نیست که برخی از بزرگترین کشورهای میزبان پناهجویان سوری مثل ترکیه در کنفرانس دمشق حضور خواهند یافت یا خیر.
بر اساس گزارش «آسوشیتدپرس»، «ریچارد میلز»، نماینده دائم آمریکا در «سازمان ملل متحد»، نیز گفته است: «ارتش روسیه میزبان مطمئنی برای انجام مذاکرات هدفمند در زمینه بازگشت پناهجویان نیست. چون این کنفرانس بدون هماهنگی با سازمان ملل و کشورهای میزبان بیشترین تعداد پناهجویان برگزار خواهد شد، از دیگر کشورها میخواهیم که در آن حضور نیابند.»
به گزارش خبرگزاری «فان» روسیه، یکی از اعضای تیم برگزارکننده این کنفرانس گفته است: «کشورهای ضامن روند "آستانه"؛ یعنی ترکیه، ایران و روسیه درباره اهمیت برگزاری این کنفرانس در زمان مقرر توافق کردهاند. ابتکار عمل مسکو در اواسط سپتامبر مورد موافقت آنکارا و تهران قرار گرفت و تلاشهای فشرده و سهجانبه آنها برای برگزاری هر چه بهتر این کنفرانس ادامه دارد.»
علاوه بر این، « واسیلی نبنزیا»، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد، نیز اظهار داشته است: «این مجمع تریبونی را برای گفتوگو میان تمام طرفهای ذینفع پیرامون چهگونگی کمک به سوریها جهت بازگشت به دیارشان فراهم خواهد کرد. باید بگویم که برخی دوستان به دلیل خصومت با سوریه (رژیم) سمپاشی علیه این اقدام انسانی را آغاز کردهاند. پیامهای آشکاری از چند کشور غربی مبنی بر مخالفت با این کنفرانس و حتی بحث درباره آن دریافت کردهایم. این در حالی است که قطعنامه سال ۲۰۱۵ شورای امنیت بر نقشه راه صلح در سوریه تاکید میکند.»
از سوی دیگر ریچارد میلز، نماینده دائم ایالات امریکا در سازمان ملل، تصریح کرده است: «زمان مناقشه درباره بازگشت پناهجویان دیگر کاملا پایان یافته است. با توجه به استمرار دشمنیهای میدانی، عدم وجود راهحل سیاسی و نبود شرایط لازم برای بازگشت پناهجویان، تشویق آنها به این کار، آوارگی و بیثباتی مجدد در پی خواهد داشت.»
در این زمینه «میس کریدی»، فعال حقوقبشر و نماینده جامعه مدنی سوریه در کمیته تدوین قانون اساسی جدید این کشور، به ايرانواير گفت: «کشورهای غربی مخالف حضور در این کنفرانس هستند، چون رژیم سوریه از پرونده پناهجویان برای گرفتن امتیاز از دیگران استفاده میکند. این کشورها همچنین نمیخواهند روسیه از طریق این کنفرانس پرونده سوریه را کاملا در دست بگیرد.»
وی افزود: «روسیه قصد دارد برگه پناهجویان را از روند رایزنی سیاسی خارج کند و آن را بخشی از راهحل بحران سوریه در چارچوب توافق شوچی قرار دهد. روسیه برای حل پرونده پناهجویان خود را بهتر از دیگران میداند، بهویژه این که قدرت لازم برای مذاکره با رژیم این کشور را نیز دارد. موضوع این کنفرانس، پناهجویانی است که در آستانه فصل زمستان و شرایط بسیار دشوار در اردوگاهها به سر میبرند.»
کریدی در پاسخ به این پرسش که «آیا روسیه قصد دارد از طریق بازگرداندن پناهجویان، کشورهای غربی را وادار کند که پرونده بازسازی سوریه را به جریان اندازند؟» گفت: «بیشتر منفعت به جریان افتادن پرونده بازسازی سوریه، اسکان مجدد مردم در وطنشان و برقراری ثبات، نصیب شهروندان این کشور خواهد شد. فشار بر جامعه بینالمللی مشروع است، بهویژه این که رفتار جوامع غربی با سوریها، نه انسانی، بلکه در راستای منافع خودشان و برای ترسیم نقشه جدید منطقه بوده است.»
از سوی دیگر «عقاب یحیی»، نایبرئیس «ائتلاف ملی نیروهای انقلاب و اپوزیسیون سوریه»، در مصاحبه با ايرانواير تصریح کرد: «ائتلاف ملی پیش از این موضع و سیاست واضحی را اعلام و بر لزوم ایجاد شرایط لازم برای بازگشت پناهجویان تاکید کرده که مهمترین آنها فاکتور امنیتی است. بر اساس گزارشهای موثق نهادهای حقوقی داخلی و بینالمللی، رژیم سوریه بیشتر کسانی را که به کشورشان بازگشتهاند بازداشت کرده است. بنابراین، درصد بسیار کمی حاضر به بازگشت هستند.»
اصرار روسیه
به نظر میرسد مسکو برای برگزاری این کنفرانس که آن را «بینالمللی» نیز میداند اصرار دارد. روسیه میکوشد کشورهای میزبان پناهجویان سوری را به گفتوگو درباره بازگشت آنها به مناطق تحت کنترل رژیم سوریه تشویق کند. در همین راستا به گزارش منابع رسانهای وابسته به رژیم سوریه، اخیرا هیئتی بلندپایه به ریاست «الکساندر لاورنتیف»، فرستاده ویژه «ولادیمیر پوتین»، و با حضور نمایندگان دو وزارتخانه دفاع و امور خارجه روسیه برای مذاکره پیرامون برگزاری و موفقیت این کنفرانس به اردن رفته و سپس با «میشل عون»، رئیسجمهور لبنان، در بیروت دیدار کردهاند.
این هیئت پس از اردن و لبنان، به دمشق رفته و با «بشار اسد»، رئیس رژیم سوریه، دیدار کردهاند. آنها در این دیدار گفتهاند که روسیه برای ادامه کار مشترک با دیگر نهادهای سوریه جهت بستن این پرونده انسانی مصمم است. سفر دورهای لاورنتیف اما شامل ترکیه نشده است. دلیل آن نیز نارضایتی آنکارا از عدم هماهنگی روسیه با ترکیه به عنوان یکی از سه ضلع توافق «آستانه» و میزبان بیشترین تعداد پناهجویان سوری برای برگزاری این کنفرانس است.
تهران از برگزاری این کنفرانس حمایت و بیروت را به مشارکت در آن نصیحت کرده است. در همین راستا «علی اصغر خاجی»، دستیار ارشد وزیر امور خارجه ایران در امور ویژه سیاسی، با ارسال نامهای برای «گیر پدرسون»، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، اهمیت حل مشکل پناهجویان به عنوان یک قضیه انسانی و اعتمادسازی بین طرفهای سوری جهت ایجاد راهحلی برای بحران کشور را یادآور و از جامعه بینالمللی خواهان شرکت در این کنفرانس شده است.
علاوه بر این «بشار الجعفری»، نماینده رژیم اسد در سازمان ملل، نیز اخیرا طی سخنانی در نیویورک گفت: «سوریه خواهان مشارکت اعضای شورای امنیت در کنفرانس دمشق است. جامعه جهانی از تلاش دولت سوریه و متحدانش برای بهبود اوضاع معیشتی و انسانی در این کشور حمایت کنند تا زمینه برای بازگشت محترمانه و امن سوریها به خانه و وطنشان فراهم شود.»
این در حالی است که «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا، خاطرنشان کرده است: «شرایط برای بازگشت پناهجویان اصلا فراهم نیست. استانداردهای تعیینشده توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل باید رعایت شود.» سند سازمان ملل تاکید میکند: «بازگشت پناهجویان باید طبق تصمیم آزادانه و بر اساس اعلام شخصی توسط آنها انجام شود. پناهجویان همچنین باید از طریق منابع موثق نسبت به شرایط سراسر سوریه، بهویژه محل بازگشت خود، آگاه و مطمئن شوند.»
برخی مسئولین نیز بر لزوم لغو قانون شماره ۱۰ رژیم سوریه درباره مهاجرین این کشور تاکید میکنند. بر اساس این قانون، از جمله بند آخر آن، مهاجرین هنگام بازگشت تنها میتوانند صد دلار، آن هم با نرخ رسمی سوریه به همراه داشته باشند. به گفته این مسئولین، رژیم سوریه باید تضمین دهد که پناهجویان پس از بازگشت مورد تعقیب و مواخذه قرار نگیرند و محیطی امن برایشان فراهم شود. هر گونه تحقیقاتی در این زمینه نیز باید طبق روند سیاسی و بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت صورت گیرد.
عقاب در ادامه گفتوگوی خود با ايرانواير اظهار کرد: «روسیه نمیتواند وجود بحرانهای بزرگ امنیتی و سیاسی در سوریه را انکار کند. روسیه همچنین حق ندارد تحمیل اهدافش به ملت سوریه، مانند تلاش برای واداشتن پناهجویان جهت بازگشت اجباری به چنگ رژیم را ادامه دهد. ائتلاف ملی طرحی برای مقابله با این کنفرانس تهیه کرده است، چون روسیه میخواهد آن را به پرونده بازسازی سوریه ربط دهد. در حالی که شرایط برای بازگشت پناهجویان فراهم نیست و هر گونه اقدام سیاسی باید طبق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت باشد.»
نایبرئیس «ائتلاف ملی نیروهای انقلاب و اپوزیسیون سوریه» همچنین تاکید کرد: «هر گونه پروندهای که در این کنفرانس روسی مطرح میشود، باید طبق مصوبات بینالمللی درباره سوریه، بهویژه بیانیه ژنو و قطعنامه ۲۲۵۴ باشد. تلاش مستمر روسیه برای دور زدن این مصوبات نه به نفع مردم سوریه است و نه ثبات را به این کشور و منطقه باز خواهد گرداند.»
تلاشهای روسیه برای جذب اپوزیسیون حکومت سوریه
نمایندگان روسیه در سوریه اخیرا اعضای «کمیته مرکزی حوران» را به نشستی در دمشق دعوت کردهاند. در این زمینه «ابواحمد»، عضو کمیته مذکور، به خبرنگار ایرانوایر گفت: «با اعضای دستگاه اطلاعات، افسران ارتش و پلیس نظامی روسیه در این نشست دیدار کردیم. یک افسر اطلاعاتی که خود را رئیس هیئت روسیه در سوریه معرفی میکرد "کمیته مرکزی حوران" را اپوزیسیون داخلی کشور دانست. وی از ما خواست با ائتلاف و شخصیتهای مخالف رژیم سوریه در خارج تماس بگیریم تا هم خود در کنفرانس حضور یابند و هم دیگر کشورها را برای شرکت در آن تشویق کنند. از دیدگاه این افسر، کنفرانس مذکور تنها راهکار برای شکستن محاصره ملت سوریه و کاستن از بحران اقتصادی است.»
این افسر اطلاعاتی در این دیدار همچنین ضمن اشاره به مخالفت کشورهای منطقه با کنفرانس دمشق گفته است که روسیه در این زمینه به آنها فشار وارد خواهد کرد، چون ملت سوریه خواهان برگزاری آن است. به گفته ابواحمد کمیته مذکور در واکنش به این درخواست اعلام کرده است: «چهگونه میتوانیم اپوزیسیون را به شرکت در این کنفرانس و پناهجویان را به بازگشت دعوت کنیم، در حالیکه اوضاع امنیتی و اقتصادی بسیار وخیم است و رژیم علیرغم امضای توافق توسط ما بازداشت و ترور مخالفان داخلی را ادامه میدهد؟»
درخواست روسیه برای بازگشت پناهجویان سوری در حالی صورت میگیرد که سوریه به دلیل تحریمهای بینالمللی، فروپاشی اقتصادی، گسترش فساد در نهادهای حکومتی و سالها جنگ با مشکلات پیدرپی و مداوم در زمینه تامین خدمات و کالاهای اساسی مواجه است.
سایت ایرانوایر پیش از این نیز طی گزارشی اعلام کرد که مناطق تحت کنترل رژیم سوریه در زمینه نان، بنزین، گاز و کالاهای اساسی دچار بحران شده و قیمتها نیز دیوانهوار افزایش و توان خرید با لیر سوریه به شدت کاهش یافته است. بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، شمار پناهجویان سوری در ترکیه، لبنان، عراق، اردن و مصر به ۵.۶ میلیون نفر میرسد. از این تعداد ۳.۵ میلیون نفر (۶۳.۸ درصد آنها) در ترکیه، ۹۵۲ هزار تن در لبنان، ۶۷۳ نفر در اردن هستند. علاوه بر این، ۷ میلیون سوری نیز در داخل کشورشان آواره شدهاند.
ثبت نظر