گزارش سه ماهه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اجرای «برجام» توسط ایران، در میان اعضای شورای حکام این آژانس توزیع شده است تا اعضا با مطالعه آن، خود را برای تصمیم‌گیری در نشست شورا آماده کنند.
این آخرین گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» است که باید قدرت را در اول بهمن ۱۳۹۹ تحویل «جو بایدن» بدهد.
گزارش تازه مدیرکل آژانس می‌گوید که جمهوری اسلامی به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص ۴.۵ درصد ادامه داده و آن را به چند برابر حد مجاز که ۳۰۰ کیلوگرم است، رسانده است و هم‌چنان برخی از محدودیت‌های مندرج در توافق اتمی برجام را نقض می‌کند.
تحولات سه ماه اخیر
از زمان گزارش قبلی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شهریور ۱۳۹۹ تاکنون، جمهوری اسلامی مطابق توافقی که با مدیرکل آژانس در جریان سفر او به تهران داشته، به یکی از دیگر از مکان‌هایی که بازرسان به فعالیت در آن مشکوک شده بودند، دسترسی داده است و بازرسان در حال تجزیه و تحلیل نمونه‌های برداشت شده محیطی هستند. آژانس تاکنون به دو مرکز غیر اتمی ایران مشکوک شده بود که به گفته مدیرکل، از هر دو مرکز نمونه‌برداری انجام شده است.
مطابق تعهدی که ایران به اجرای پروتکل الحاقی به «پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» دارد، ایران باید اجازه دسترسی به مراکزی را بدهد که آژانس می‌خواهد از آن‌ها بازرسی کند؛ به ویژه اگر بازرسان آژانس دلایلی برای مظنون شدن به فعالیت‌های اتمی این کشور داشته باشند.
دومین تحولی که در سه ماه اخیر در پرونده اتمی رخ داد، آغاز ساخت کارخانه مونتاژ ماشین‌های غنی سازی ایران در زیرزمینی در منطقه نطنز است که بزرگ‌ترین مرکز غنی سازی اورانیوم جمهوری اسلامی در آن قرار دارد. پس از انفجار در کارخانه مونتاژ ماشین‌های غنی سازی ایران در تابستان سال گذشته، ایران اعلام کرده بود که تاسیسات جدید خود را در زیر زمین خواهد ساخت تا از گزند و آسیب احتمالی بعدی در امان باشد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی اتمی اعلام کرده که از موضوع مطلع است و ایران در مراحل اولیه ساخت این مرکز زیرزمینی است و تا پایان آن فاصله دارد.
ذخایر اورانیوم غنی‌شده
بر اساس گزارش مدیرکل آژانس، جمهوری اسلامی ایران بخش‌هایی از توافق برجام را با کار با نسل جدید ماشین‌های غنی‌سازی نقض اما از غنی‌سازی ۲۰درصدی خودداری کرده و به بخش‌های نظارتی برجام که به بازرسان اجازه می‌دهد از عدم انحراف برنامه اتمی ایران به سوی مقاصد نظامی اطمینان پیدا کنند، ادامه داده است.
با این همه، موضوع افزایش چند برابر حد مجاز ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص کم می‌تواند به محل اختلاف تازه‌ای بدل شود. هدف از تعیین سقف ۳۰۰ کیلوگرمی برای اورانیوم کم غنی شده ایران، فاصله انداختن در زمان گریز هسته‌ای بوده است.
منظور از گریز هسته‌ای، زمانی است که کشوری با مواد موجود اتمی خود کار بر روی ساخت هسته‌ای را آغاز می‌کند. هر چه‌قدر مواد رادیواکتیو و اتمی بیشتری در اختیار سازنده احتمالی باشد، تعداد سلاح بیشتری در زمان کوتاه‌تری قابل ساختن است.
در ۱۰ماه گذشته، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حساسیت ویژه‌ای به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نشان نداده که عمدتا به دو دلیل بوده است؛ یکی این که این مواد زیر نظارت مداوم بازرسان آژانس قرار دارند و دوم این که این نگرانی وجود داشته است تا با گزارش احتمالی آن به شورای امنیت، ایالات متحده روند بازگشت خودکار تحریم‌های رفع شده سازمان ملل متحد علیه ایران را آغاز کند و جمهوری اسلامی در برابر آن، اجرای بخش‌های نظارتی برجام را پایان دهد و دست به غنی‌سازی با خلوص ۲۰درصد بزند.
اورانیوم و رقابت‌های داخلی
با روی کار آمدن جو بایدن، رییس جمهوری جدید امریکا در بهمن امسال، ایالات متحده با بازنگری در روابط خود با چین، روسیه و اتحادیه اروپا، هم قدرت اجماع سازی بیشتری در جامعه جهانی خواهد داشت و هم از مقبولیت بین‌المللی بیشتری برای اعمال فشار برخوردار خواهد بود.
مقام‌های جمهوری اسلامی با هدف بالا بردن قدرت چانه‌زنی و امتیازگیری در مذاکرات احتمالی با دولت امریکا، میزان ذخایر اورانیوم غنی شده خود را بالا برده‌اند اما در صورتی که ایالات متحده بازگشت به برجام را منوط به سلسله‌ای از اقدامات ایران، از جمله کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده کند، اجرای این امر می‌تواند در ماه‌های آینده به یک اختلاف داخلی در ایران تبدیل شود.
در زمان اجرای برجام، جمهوری اسلامی ایران بخش گسترده‌ای از ذخایر اورانیوم خود را به خارج از کشور منتقل و بخش دیگر آن را زیر نظارت آژانس، به میله‌های سوخت اتمی تبدیل کرد.
از زمان اجرای توافق برجام، مخالفان دولت و گروه‌های تندروتر از کاهش ذخایر اورانیوم به تندی انتقاد کرده و این اقدام را «خالی کردن دست نظام» خوانده‌اند که جبران آن ماه‌ها طول می‌کشد. در صورتی که جمهوری اسلامی یک بار دیگر بخواهد این ذخایر را به بیرون از کشور انتقال دهد، مخالفان که هنوز آثار خروج امریکا از توافق و بازگشت تحریم‌ها را مشاهده می‌کنند، به مانعی داخلی برای این کار تبدیل خواهند شد و خودداری از کاهش این ذخایر هم مانع بازگشت احتمالی ایالات متحده به برجام خواهد بود.
از این رو، احتمال دارد که موضوع ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در ماه‌های آینده به یک عامل اختلاف تازه داخلی و خارجی منجر شود.
مطالب مرتبط:
ترفندهای پیچیده جمهوری اسلامی برای تاثیرگذاری بر گزارش مدیرکل آژانس اتمی
چرا افزایش ذخایر اورانیوم ایران، آژانس را نگران نمی‌کند؟
کاهش تعهدات برجامی ایران، هیاهو برای هیچ
بازگشت همه تحریم‌های شورای امنیت یعنی چه و با ایران چه خواهد کرد؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر