در طول بیش از یک سالی که از اعتراضات مردمی در لبنان می‌گذرد یکی از بارزترین خواسته‌های معترضان سرنگونی طبقه سیاسی حاکم است که در احزاب فعلی جلوه‌گر شده‌اند.
در حال حاضر ۱۶۶ حزب در لبنان با اهداف و گرایش‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، مذهبی و غیره وجود دارد.
برخی از شهروندان لبنان وجود این تعداد حزب را امتیازی دموکراتیک می‌دانند و برخی دیگر نیز آنها را عاملان اصلی فروپاشی اقتصادی و تزلزل سیاسی می‌دانند.
این گزارش مروری بر مهم‌ترین احزاب لبنان و بررسی گرایش‌ها و میزان اهمیت هر یک از آنها در پارلمان این کشور است.
نخست باید دانست که احزاب لبنان و همچنین پارلمان این کشور بر مبنای مذاهب مختلف تقسیم‌بندی شده است.
پارلمان لبنان در حال حاضر ۱۲۸ کرسی دارد که سهم هر یک از ادیان و مذاهب در آن مشخص است.
تقسیم قدرت سیاسی نیز بر همین مبنا صورت می‌گیرد: رئیس جمهور لبنان از مارونی‌ها، نخست وزیر از سنی‌ها و رئیس مجلس از شیعیان این کشور انتخاب می‌شود.
از بین ۱۸ دین و مذهب که پیروانی در لبنان دارد تنها ۶ مذهب نمایندگانی در ساختار قدرت دارند. این شش مذهب عبارتند از: سنی‌ها، شیعیان، دروزی‌ها، مارونی‌ها، کاتولیک‌ها و ارتدوکس‌ها.
اما گذشته از این ساختار کم‌وبیش مذهبی - قومی، از سال ۲۰۰۵ میلادی و به دنبال ترور «رفیق حریری»، نخست وزیر اسبق لبنان، دو جناح سیاسی جدید در این کشور پدید آمد:
الف) جناح «۱۴ مارس» که مخالف برنامه‌های ایران در لبنان است و رژیم سوریه را عامل ترور رفیق حریری می‌داند. برخی احزاب عضو این ائتلاف عبارتند از «جریان المسقبل»، حزب «نیروهای لبنانی»، حزب «کتائب لبنانی» و حزب «سوسیالیست مترقی».
ب) جناح «۸ مارس» که وابسته به ایران است و ترور رفیق حریری به دست رژیم سوریه را تکذیب می‌کند. رهبری اصلی این ائتلاف با گروه «حزب‌الله» است و این احزاب نیز در آن حضور دارند: جنبش «امل»، جریان «المَرَده»، حزب «سوسیال ناسیونالیست سوریه»، جریان «التوحید»، حزب «دموکراتیک»، حزب «داشناک ارمنی» و برخی از اقلیت‌ها.
«جریان ملی آزاد» ابتدا در جناح ۱۴ مارس بود و سپس، به دنبال توافق با گروه حزب‌الله، به جناح دوم پیوست.
نگاهی به چند حزب مهم‌تر
- «جریان المسقبل»: بزرگترین گروه سنی که توسط «رفیق حریری» تاسیس شد و پس از او پسرش، سعد حریری، رهبری این جریان را برعهده گرفت و آن را تبدیل به حزب کرد. این جریان پیش از اختلاف با حزب «نیروهای لبنانی» و انشعاب، هسته اولیه جناح ۱۴ مارس را تشکیل می‌داد. المستقبل دارای فراکسیونی مستقل با ۱۹ نماینده در پارلمان لبنان است.
حزب «نیروهای لبنانی»: یکی از بزرگترین احزاب مسیحی لبنان به رهبری «سمير جعجع» است که پس از ترور رفیق حریری، با سعد حریری ائتلاف کرد. سعد حریری ابتدا جعجع را به عنوان نامزد ریاست جمهوری معرفی کرد که با مخالفت حزب‌الله، حریری ناچار شد با توافق‌های جدید «میشل عون» را به این مقام برساند (حریری پس از این رویداد به عربستان رفت و در اعتراض به «دخالت ایران در لبنان» از نخست وزیری استعفا کرد اما کمی بعد به کشورش و به مقام سابق خود بازگشت). فراکسیون جعجع در پارلمان «الجمهورية القوية» نام دارد و شامل ۱۵ نماینده است.
- حزب «کتائب لبنانی»: این حزب مسیحی پیش از جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵ توسط «پی‌یر جُمیل» تاسیس شد. رئیس کنونی آن «سامی جمیل» است. فراکسیون این حزب در پارلمان لبنان ۳ نماینده دارد که سال گذشته در حمایت از مطالبات مردمی استعفا کردند.
- حزب «سوسیالیست مترقی»: این حزب پیش از جنگ داخلی لبنان توسط «كمال جنبلاط»، رهبر دروزی‌های این کشور، تاسیس شد و پس از او پسرانش، ولید و تیمور، رهبری را برعهده گرفتند. ولید جنبلاط به دشمنی با رژیم سوریه که متهم به ترور پدرش است شناخته می‌شود. فراکسیون این حزب در پارلمان با نام «نشست دموکراتیک» ۹ نماینده دارد.
- «جریان العزم»، به ریاست «نجیب میقاتی»، نخست وزیر سابق که به نیروهای ۱۴ مارس نزدیک است. فراکسیون این تشکل سیاسی در پارلمان لبنان «الوسط المستقبل» نام دارد و شامل ۴ نماینده می‌شود.
حزب‌الله و متحدانش
هسته اصلی جناح ۸ مارس را احزاب شیعی تشکیل می‌دهند. گروه‌های تشکیل‌دهنده این جناح عبارتند از:
- حزب‌الله و جنبش «امل» که به «دوگانه شیعی» در لبنان مشهورند. حزب‌الله، به رهبری حسن نصرالله، فراکسیونی در پارلمان دارد که «الوفاء للمقاومه» نامیده می‌شود و ۱۳ نماینده دارد. رهبری جنبش امل نیز با «نبیه بری» است و فراکسیون این جنبش در پارلمان «توسعه و آزادی» نام دارد که شامل ۱۷ نماینده می‌شود. در حال حاضر ریاست پارلمان لبنان با نبیه بری، رهبر امل، است.
- جریان آزاد ملی: رهبر این جریان «جبران باسیل»، وزیر خارجه سابق لبنان و داماد میشل عون رئیس جمهور این کشور، است. فراکسیون این حزب و متحدانش، با عنوان «لبنان القوی»، دارای ۲۹ نماینده در پارلمان است.
- «جریان المرده»: رهبر آن «سلیمان فرنجیه» و دارای فراکسیون «انجمن ملی» با ۷ نماینده است.
- حزب «سوسیال ناسیونالیست سوریه»،: دارای ۳ نماینده و فراکسیونی به همین نام است.
فراکسیون‌های پارلمان لبنان و گرایش‌های آنها
۱- بلوک «لبنان القوی» به ریاست جبران باسیل که دارای ۲۹ کرسی است.
۲- فراکسیون «المستقبل» به ریاست سعد حريری، دومین گروه بزرگ در مجلس است و ۱۹ کرسی در اختیار دارد.
۳- فراکسیون «توسعه و آزادی» به ریاست نبيه بری دارای ۱۷ کرسی است.
۴- فراکسیون «الجمهورية القوية»، چهارمین تشکل بزرگ در مجلس و دارای ۱۵ کرسی نمایندگی است.
۵- فراکسیون «الوفاء للمقاومة» وابسته به حزب‌الله که دارای ۱۳ نماینده است و در رتبه پنجم قرار دارد.
۶- فراکسیون «اللقاء الديمقراطی» به ریاست تیمور جنبلاط که دارای ۹ کرسی است.
۷- فراکسیون «انجمن ملی»، به ریاست «طوني فرنجيه» فرزند سليمان فرنجیه که ۷ کرسی در اختیار دارد.
۸- فراکسیون «الوسط المستقل» به ریاست «نجيب ميقاتی» دارای ۴ نماینده است.
۹- فراکسیون حزب «الكتائب» و فراکسیون حزب «القومی السوری».
وابستگی‌ها
رهبران احزاب لبنان هرگز وابستگی خود به دولت‌های خارجی و احیانا دریافت پول از آنها را مخفی نکرده‌اند. به‌عنوان مثال:
- حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در مراسمی اعلام کرد: «سلاح و اموال ما همگی از ایران می‌آید».
- نبیه بری، رئیس مجلس و رهبر جنبش امل، بارها و از جمله در زمان جنگ اکتبر از «بشار اسد» حمایت کرده و گفته است: «با رهبری، ارتش و ملت خود از رئیس جمهور سوریه پشتیبانی می‌کنیم».
- میشل عون، رئیس جمهور لبنان، بعد از مبارزه با حضور نظامی سوریه در کشورش، اسناد خود را به کنگره آمریکا ارائه و اعلام کرد: قانون محاکمه سوریه باید تصویب شود، چون این کشور لبنان را به آتش کشیده است. عون پس از نبرد با ارتش سوریه به فرانسه پناهنده شد. او از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۵ در این کشور ماند و سپس به لبنان بازگشت و به یکی از ستون‌های نیروهای ۱۴ مارس تبدیل شد، اما بعدها با حزب‌الله توافق کرد و به جناح ۸ مارس ملحق شد.
- سعد حریری شهروندی عربستان سعودی را نیز داراست. به گفته یکی از منابع ایران‌وایر، در بحبوحه بحران اقتصادی لبنان که او قادر به پرداخت حقوق کارمندان دولت نبود، عربستان از او حمایت سیاسی و مالی کرد. ریاض همچنین در انتخابات سال ۲۰۱۸ به حمایت از جریان «المستقبل» پرداخت.
- به گزارش روزنامه «الریاض»، چاپ عربستان سعودی، سمير جعجع رئیس حزب نیروهای لبنانی روابط مستحکمی با این کشور دارد.
- سلمان فرنجیه و «وئام وهاب» از هر فرصتی برای ابراز دوستی و اتحاد با خاندان اسد در سوریه استفاده می‌کنند و بارها به دمشق رفته‌اند.
شمار اعضای احزاب در لبنان
یکی از مسئولان وزارت کشور و شهرداری‌های لبنان به ایران وایر گفت: «این وزارتخانه آمار دقیقی درباره شمار اعضای احزاب در اختیار ندارد. احزاب فقط اسامی رهبران خود و همچنین نام نماینده‌های پیگیر امور حزب‌شان را به ما اعلام می‌کنند و جزئیات دیگری از جمله تعداد اعضا را ذکر نمی‌کنند.»
احزاب لبنان و رسانه‌های آنها
بیشتر رسانه‌های تصویری در لبنان متعلق به احزاب هستند و تعدادشان از رسانه‌های مستقل بیشتر است. برای مثال:
- جریان ملی آزاد شبکه «OTV» را دارد
- کانال «المنار» متعلق به حزب‌الله است
- بيه بری، رهبر جنبش امل، شبکه «NBN» را دارد
- مالکیت تلویزیون «المستقبل» متعلق به سعد حریری است
- دعوای حقوقی بین رهبر حزب نیروهای لبنانی و «پی‌تر الضاهر»، رئیس هیئت مدیره شبکه « LBCI» بر سر مالکیت این رسانه ادامه دارد
فعالیت احزاب لبنان در دانشگاه‌ها
دانشجویان عضو احزاب لبنان معمولا از طریق نامزدی در انتخابات مربوط به انجمن‌های مختلف دانشجویی نفوذ حزب متبوع خود را در دانشگاه‌ها گسترش می‌دهند. معمولا احزاب لبنان در انتخابات دانشجویی نیز با فراکسیون‌های همراستا در پارلمان ائتلاف می‌کنند. فهرست‌هایی نیز همراه با برنامه‌های انتخاباتی ارائه می‌شود.
احزاب و جریان‌های سیاسی در لبنان در واقع از طریق انتخابات دانشگاه‌ها و با استفاده از اعضای دانشجویی خود به کشمکش با رقبا می‌پردازند و همزمان دانشجویان را آماده می‌کنند که در آینده تبدیل به هسته‌های انتخاباتی شوند. انتخابات دانشجویی در لبنان همواره شاهد توهین و خشونت بوده است. در جریان درگیری دانشجویان هوادار دو جناح سیاسی ۱۴ مارس و ۸ مارس در انتخابات سال ۲۰۰۹ دانشگاه آمریکایی بیروت، به خودروهای محوطه آسیب وارد آمد و به دخالت نیروهای امنیتی منجر شد. شبیه همین حادثه در سال ۲۰۱۵ در دانشگاه «الویزه» بین طرفداران حزب «نیروهای لبنانی» و جریان «آزاد ملی» رخ داد و مدیریت دانشگاه برگزاری انتخابات دانشجویی را لغو کرد. انتخابات دانشجویی دانشگاه «القدیس یوسف» نیز با درگیری حامیان ۸ مارس و ۱۴ مارس همراه بود، اما با دخالت مدیران اوضاع آرام شد.
اصلاحات ضروری
دیدبان حقوق بشر در سال ۲۰۱۸ در گزارشی اعلام کرد مهم‌ترین اصلاحاتی که در لبنان بر عهده احزاب این کشور است و هنوز کاری جدی یا حقوقی برای آن انجام نشده عبارتند از:
۱- ایجاد سامانه‌ای که تخلیه زباله در شهرها را مدیریت کند
۲- لغو صلاحیت دادگاه‌های نظامی برای محاکمه غیرنظامیان
۳- تصویب قانون احوال شخصی و اختیاری برای ازدواج مدنی و تعیین حداقل ۱۸ سال برای زوجین
۴- تصویب حق شهروندی برای فرزندان دارای مادر لبنانی
۵- بازنگری و گسترش قانون کار به منظور حمایت از زنان مهاجری که به‌عنوان مستخدم در خانه لبنانی‌ها مشغول کارند و اصلاح سیستم کفالت که آوردن فرزندان‌شان به این کشور را ممکن سازد
۶- تضمین ارائه خدمات آموزشی ویژه به کودکان استثنایی
۷- قانون دفاع از حق حریم خصوصی شهروندان
۸- پایان دادن به روند سانسور خودسرانه
۹- تاسیس کمیته ملی مستقل برای احقاق حقوق کسانی که در خلال جنگ داخلی ربوده شدند
۱۰- لغو قانونی که توهین به مسئولان و شخصیت‌ها را جرم می‌داند. همچنین جرم‌زدایی از هرگونه رابطه جنسی همراه با رضایت بین دو نفر
جامعه مدنی در مقابل احزاب
در سال ۲۰۱۶ نیز اعتراض‌هایی مردمی در لبنان روی داد که یکی از شعارهای آن «کلن یعنی کلن» بود. به این معنی که: «وقتی می‌گوییم همه، یعنی همه».
معترضان خواستار محاکمه تمامی نیروهای سیاسی بودند و نمایندگان آنها بعدا در انتخابات شهرداری‌های بیروت با شعار «بیروت مدینتی» (بیروت شهر من است) موفق به کسب ۳۰ درصد از آرا شدند.
بنا به اعلام وزارت کشور لبنان، لیست «البیارته» (بیروتی‌ها) که مورد حمایت جریان «المستقبل» بود نیز به بیش از ۴۴ درصد آرا دست یافت.
در انتخابات اخیر نیز «بولا يعقوبيان»، کاندیدای جامعه مدنی، پیروز شد.
پس از آغاز مجدد اعتراضات مردمی در سال گذشته، شرکت‌کنندگان دوباره علیه احزاب شعار سردادند و بر لزوم سرنگونی طبقه سیاسی، برگزاری انتخابات زودهنگام، بازگرداندن اموال غارت‌شده از راه فساد و محاکمه مفسدان اقتصادی تاکید کردند.
از زمان وقوع انفجار در بندرگاه بیروت و سفر «امانوئل مکرون» به لبنان، هنوز دستگاه سیاسی حاکم بر لبنان قادر به تشکیل دولت جدید نشده است.
لبنان کماکان از بحران اقتصادی، کاهش شدید ارزش لیر در مقابل دلار و افزایش قیمت اکثر کالاها رنج می‌برد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر