«دونالد ترامپ»، رییس جمهوری امریکا «فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰» درباره «وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران» را روز پنج‌شنبه ۱۲ نوامبر ۲۰۲۰ تمدید کرد و آن را به اطلاع کنگره هم رساند. این فرمان اجرایی برای چهلمین بار توسط یک رییس جمهوری ایالات متحده تمدید شده است.
فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ چیست؟
***
فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ روز بیست و سوم آبان ۱۳۵۸، ۱۰ روز پس از اشغال سفارت و گروگان‌گیری کارکنان و دیپلمات‌های ایالات متحده در تهران، توسط «جیمی کارتر»، رییس جمهوری وقت امریکا و بر مبنای «قانون اختیارات فوق‌العاده اقتصادی بین‌المللی» صادر شد.
این فرمان اجرایی، وضعیت روابط ایران و ایالات متحده را که تا شش ماه پس از شروع اشغال سفارت این کشور در ایران هم برقرار بود، «اضطراری» و «غیرعادی» توصیف می‌کرد و اجازه می‌داد به دلیل استقرار این وضعیت، اموال دولت جمهوری اسلامی در خاک امریکا و مناطق تحت تسلط این کشور مسدود و توقیف شوند.
در حال حاضر وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران، قدیمی‌ترین وضعیت اضطراری برقرار در ایالات متحده است و وضعیت اضطراری ملی در زمینه سلامت عمومی در ارتباط با همه‌گیری ویروس کرونا و کووید-۱۹، از تازه‌ترین آنها است.
تمام روسای جمهوری امریکا از سال ۱۳۵۹ تاکنون هر ساله فرمان اجرایی وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران را که اختیارات فوق‌العاده‌ای به رییس جمهوری می‌دهد، تمدید کرده‌اند.
پس از صدور این فرمان اجرایی توسط کارتر، دستور اجرایی توقیف دارایی‌های دولت، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران در قلمروی امریکا هم صادر شد. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده بر اساس این فرمان، دستورالعملی با نام «مقررات کنترل دارایی‌های ایران» منتشر کرد که شیوه توقیف اموال و دارایی‌های جمهوری اسلامی را مشخص می‌کرد.
در سال‌روز صدور این فرمان اجرایی، بیشتر از ۴۴۰ شکایت علیه دولت و مراجع دولتی و انقلابی ایران در ایالات متحده ثبت شده بود که درخواست آنها، جبران خسارات یا گرفتن غرامت از محل دارایی‌های ایران بود. ایران و ایالات متحده به واسطه کشور الجزایر، وارد مذاکراتی برای پایان دادن به گروگان‌گیری و تحریم‌های امریکا شدند که سرانجام در نهم دی ۱۳۵۹ به نتیجه رسیدند و گروگان‌ها روز ۳۰ دی آزاد شدند.
در برابر آزادی دیپلمات‌ها، امریکا تعهد کرده بود که تحریم‌های وضع شده علیه جمهوری اسلامی را لغو کند و وضعیت ایران به قبل از بیست و سوم آبان ۱۳۵۸ بازگردد. امریکا به این تعهد عمل و تحریم‌ها را لغو کرد اما در خلال آزادی گروگان‌ها، فرمان وضعیت اضطراری برای اولین بار توسط «رونالد ریگان»، رییس‌جمهوری جمهوری‌خواه امریکا تمدید شد. چرا که از دید امریکا، با قطع شدن روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور، وضعیت با ایران هنوز عادی نبود و مسایل متعددی ناشی از گروگان‌گیری هنوز وجود داشت که باید حل می‌شدند.
وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران در زمان ریاست جمهوری «بیل کلینتون»، رییس جمهوری ایالات متحده از حزب دمکرات هم تمدید شد اما برای اولین بار یک وضعیت اضطراری ملی دیگر هم‌زمان با تمدید آن برقرار شد که در زمینه ممنوعیت صدور ادوات نظامی و سلاح‌های کشتار جمعی به ایران بود.
امریکا در دوره ریاست جمهوری ریگان و سپس «جورج بوش» پدر علی‌رغم تحریم‌هایی که علیه جمهوری اسلامی به دلیل مشارکت در انفجار مقر تفنگ‌داران دریایی در بیروت و کشته شدن ۲۴۰ نظامی امریکایی وجود داشت، مساعدت‌های نظامی متعددی به ایران کرده بود که از جمله آنها، در اختیار قرار دادن برخی از ادوات و سلاح‌های مورد نیاز جمهوری اسلامی بود. میزان این کمک‌ها حتی بیشتر از مساعدت نظامی امریکا به عراق بود.
کلینتون با صدور یک فرمان اجرایی دیگر، راه صدور اسلحه امریکایی به ایران را بست و کمتر از شش ماه بعد از آن هم با صدور سومین فرمان وضعیت اضطراری ملی درباره ایران، سرمایه‌گذاری وسیع در صنایع نفت و گاز جمهوری اسلامی را تحت تحریم قرار داد که اولین تحریم اقتصادی موثر بر نظام حاکم بر ایران از زمان استقرار بود.
صدور فرمان وضعیت اضطراری ملی در ارتباط با ایران با موضوع تحریم‌های مالی و نظامی در دولت‌های «جورج بوش» پسر و «باراک اوباما» هم ادامه پیدا کرد اما تمامی فرامین اجرایی وضعیت اضطراری که در دولت اوباما صادر شده بودند، با توافق هسته‌ای «برجام» به طور یک جا لغو شدند به جز فرمان وضعیت اضطراری ملی در روابط با ایران که حتی پس از برجام هم تمدید شد.
استدلال پشت تمدید این فرمان قدیمی از سوی اوباما این بود که روابط با با ایران هنوز به حالت عادی درنیامده و هنوز برخی از جنبه‌های توافق الجزایر که در زمان گروگان‌گیری به دست آمدند، به طور کامل عملی نشده و هنوز در حال پی‌گیری هستند. یکی از موضوعاتی که هنوز بین دو کشور و اتباع ایرانی و امریکایی وجود دارد، اختلاف مالی و بازرگانی است که در دیوان دعاوی ایران و امریکا که یک ساختار داوری و حل اختلاف در لاهه هلند است، پی‌گیری می‌شود. این دیوان تاکنون به چهارهزار شکایت و اختلاف رسیدگی کرده اما هنوز چند مورد اختلاف حل نشده در آن باقی مانده است.
با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» از حزب جمهوری خواه در سال ۱۳۹۵، وی نه تنها فرمان وضعیت اضطراری ملی در ارتباط با ایران را که توسط جیمی کارتر صادر شده بود، هر ساله تمدید کرده بلکه تمامی فرمان اجرایی وضعیت اضطراری درباره ایران که در دولت اوباما با برجام لغو شده بود را دوباره به اجرا گذاشته است.
فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ درباره وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران که در آبان ۱۳۹۹ برای چهلمین بار تمدید شده است، به رییس جمهوری امریکا اختیار می‌دهد فرامین اجرایی اضطراری دیگری بر مبنای آن درباره جمهوری اسلامی صادر کند و هم‌چنان «قانون اختیارات فوق‌العاده اقتصادی بین‌المللی» درباره ایران را به کار بگیرد که مبنای تحریم‌های گسترده ایالات متحده است.
در روزی که روابط ایران و امریکا در تاریخی که اکنون هیچ فرضی درباره آن وجود ندارد، از سر گرفته شود، فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ هم لغو می‌شود که معنای عملی آن این است که روابط این دو کشور دیگر اضطراری نیست. تا آن زمان، این فرمان اجرایی هر ساله در آبان ماه تمدید خواهد شد و نشانه‌ای از وضعیت غیرعادی بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده خواهد بود.
مطالب مرتبط:
چهل سال پس از ده صبح سیزدهم آبان؛ چه چیز تغییر کرده است؟
۴۴۰ شکایت آیت‌الله خمینی را به فکر حل گروگان‌گیری تهران انداخت
سپاه پاسداران چگونه مصونیت دیپلماتیک ایران در آمریکا را از بین برد؟
اسرار جنگ؛ کمک نظامی آمریکا به ایران، سه برابر کمک به عراق
کار شهرک اکباتان چه‌طور به دادگاه ایران و امریکا کشیده شد؟
دادگاه اختصاصی ایران و آمریکا در لاهه در چهل سال گذشته چه کرد؟
محکومیت آمریکا به پرداخت ۲۹ میلیون دلار به ایران؛ رای جدید دیوان دعاوی ایران و آمریکا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر