یک روز پس از آزادی «کایلی مور-گیلبرت» از زندان «اوین» و خروج او از ایران، رسانه‌های استرالیایی جزییات بیشتری درباره مبادله این پژوهشگر با سه بمب‌گذار ایرانی در تایلند منتشر کردند. هم‌زمان، شماری از فعالان حقوق بشر این گونه معاملات پنهانی را تشویق جمهوری اسلامی به گروگانگیری بیشتر دانسته‌اند.
کایلی مور-گیلبرت، پژوهشگر استرالیایی‌بریتانیایی از روز پنج‌شنبه ششم آذر ۱۳۹۹ که وارد استرالیا شد، دیداری مستقیم با رسانه‌ها نداشته و فقط وزارت خارجه استرالیا یک پیام از طرف او منتشر کرده است. با این حال، دو رسانه این کشور به نام‌های «سیدنی هرالد تریبون» و «ایج» جزییات بیشتری درباره مبادله وی با سه بمب‌گذار ایرانی منتشر کرده‌اند.
مذاکراتی پر پیچ و خم
سیدنی هرالد تریبون به نقل از چند مقام ارشد استرالیا و چند دیپلمات این کشور گزارش داده که مقام‌های جمهوری اسلامی هنگامی کایلی مور-گیلبرت را بازداشت کرده که پی برده بودند دوست پسر او اسرائیلی است.
مور-گیلبرت پس از شرکت در سمیناری دانشگاهی در قم، اواخر شهریور ۱۳۹۷ در فرودگاه تهران بازداشت شد و سپس دادگاه انقلاب او را با اتهام «جاسوسی برای اسرائیل»، به ۱۰سال زندان محکوم کرد؛ اتهامی که از سوی وی به شدت رد شده است.
مور- گیلبرت در نامه‌هایی که به بیرون از زندان فرستاد، خبر داد مقام‌های جمهوری اسلامی به او گفته بودند اگر حاضر به جاسوسی برای آنها شود، بلافاصله آزاد خواهد شد اما نپذیرفته و دادگاه حکم ۱۰ سال زندان را برایش صادر کرده بود.
به نوشته سیدنی هرالد تریبون، دولت استرالیا از مدت‌ها پیش مذاکراتی پشت پرده را برای آزادی این پژوهشگر ۳۳ ساله آغاز کرده بود.
این روزنامه به نقل از مقام‌های ارشد دولتی که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود، نوشته است مذاکرات بیش از شش ماه طول کشید و در کانون این «دیپلماسی خاموش» وزیر خارجه استرالیا، «ماریز پین» قرار داشت.
ماریز پین در طول دو سال گذشته چهار بار با همتای ایرانی خود، «محمدجواد ظریف»، دیدار کرد و در همه دیدارها به موضوع مور-گیلبرت پرداخت.
آزادی ۳ زندانی در تایلند خواسته صریح ایران بود
به نوشته رسانه‌های استرالیایی، با پیشرفت مذاکرات، سرانجام مقام‌های جمهوری اسلامی به صراحت خواستار آزادی سه زندانی خود در تایلند شدند.
رسانه‌های استرالیایی نوشته‌اند تلاش دولت این کشور برای راضی کردن تایلند مدت‌ها طول کشید اما بانکوک سرانجام موافقت کرد.
البته مقام‌های استرالیایی، از جمله «اسکات موریسون»، نخست‌وزیر این کشور حاضر نشدند هیچ جزییاتی درباره آزادی مور-گیلبرت را علنی کنند.
به نوشته سیدنی هرالد تریبون، یکی از شرایط توافق بین ایران، استرالیا و تایلند این بود که هیچ یک از طرف‌ها نباید درباره مذاکرات و برنامه‌ریزی‌های انجام شده صحبت کنند. اما ایران این شرط را نقض کرد و «باشگاه خبرنگاران جوان»، نخستین رسانه‌ای بود که به موضوع «تبادل» زندانی اشاره کرد.
این خبرگزاری وابسته به حکومت نوشت: «یک فعال اقتصادی و دو شهروند ایرانی که به اتهامات واهی در خارج از کشور بازداشت شده بودند، با یک جاسوس دو تابعیتی که برای رژیم صهیونیستی فعالیت می‌کرد، تبادل و آزاد شدند.»
تنها موردی که نخست وزیر استرالیا حاضر شد روز پنج‌شنبه در برنامه صبح‌گاهی تلویزیون بگوید، این بود: «مذاکرات گاهی خیلی هم صاف و مستقیم نبود.»
۳ نفری که در فرودگاه دیده شدند
تایلند آزادی سه ایرانی که در جریان بمب‌گذاری هشت سال پیش دستگیر و زندانی شدند را تایید کرده اما هیچ اشاره‌ای به مبادله زندانی نکرده است.
در جریان بمب‌گذاری هشت سال پیش در بانکوک، سه ایرانی دست داشتند؛ «سعید مرادی» و «محمد خزاعی» در تایلند بازداشت شدند و ساعاتی بعد، «مسعود صداقت‌زاده» در مالزی دستگیر شد.
به گفته معاون دادستان کل تایلند، مرادی و صداقت‌زاده در چارچوب توافق‌نامه‌های بین ایران و تایلند مربوط به انتقال زندانیان به کشور مقابل، به ایران تحویل شدند و محمد خزاعی نیز در ماه آگوست (سه ماه پیش) مشمول عفو سلطنتی شد. در برخی گزارش‌ها، تاریخ عفو خزاعی، ماه سپتامبر (چهار ماه پیش) ذکر شده است.
روشن نیست که آیا محمد خزاعی هم‌زمان با دو بمب‌گذار دیگر به ایران بازگشت یا زمانی دیگر. تصاویری که تلویزیون جمهوری اسلامی پخش کرد، «عباس عراقچی»، معاون امور سیاسی وزارت امور خارجه را در حال انداختن دسته گل بر گردن سه نفر نشان می‌دادند اما چهره‌های آنها با ماسک بزرگ بر صورت و کلاه سیاه‌رنگ بر سر، قابل تشخیص نبودند. یکی از این افراد نیز روی صندلی چرخ‌دار نشسته بود و به نظر می‌رسید پاهایش قطع شده‌اند.
سعید مرادی کسی بود که قصد داشت بمب دست‌ساز را به سوی یک مامور پلیس پرتاب کند اما بمب در نزدیکی خودش منفجر شد و او هر دو پایش را از دست داد.
آزادی این سه زندانی و بازگشت آنها به ایران از طریق مبادله زندانیان، به طور آشکاری با دیگر تبادل زندانی که جمهوری اسلامی پیش از این انجام داده است، تفاوت داشت.
در دفعات پیش، اسامی آزادشدگان بارها در تلویزیون برده می‌شد و تصاویری از آنها را در دقایق نخستین ورود به کشور همراه با خانواده‌هایشان پخش می‌کردند. روشن نیست حکومت ایران چرا این بار از بردن نام این سه نفر پرهیز می‌کند.
البته جمهوری اسلامی هرگونه دست داشتن در بمب‌گذاری تایلند را رد کرده است ولی این تکذیب‌ها در جمهوری اسلامی تکراری هستند.
برخی گزارش‌ها سه نفری را که آزاد شده‌اند، عضو نیروی «قدس»، شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معرفی کرده‌اند. حضور عباس عراقچی در مراسم استقبال از آنها نیز با پرسش‌هایی روبه‌رو بود.
چهار سال پیش، «جواد منصوری»، یکی از نخستین فرماندهان سپاه پاسداران و از دیپلمات‌های سابق جمهوری اسلامی در مصاحبه‌ای با مجله «رمز عبور» گفته بود عباس عراقچی عضو نیروی قدس است. این گفته‌ها فقط با تکذیبیه‌ای به نقل از «یک منبع آگاه» در رسانه‌ها همراه شد.
خشم سفیر اسرائیل
به گفته مقام‌های تایلندی، سه بمب‌گذار ایرانی قصد داشتند یک دیپلمات اسرائیلی در بانکوک را هدف قرار دهند. روزهای پیش از آن، یک انفجار مشابه در هند روی داده و طرح مشابه دیگری در گرجستان خنثی شده بود.
«ایتساک شوحام»، سفیر سابق اسرائیل در تایلند در گفت‌وگو با کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل، از آزاد شدن این سه بمب‌گذاری انتقاد کرده است.
به گزارش «تایمز اسرائیل»، شوحام گفته است: «درباره این توافق [بین ایران و استرالیا] چیزی بیشتر از آن‌چه منتشر شده است، نمی‌دانم. اما ناراحت شدم از دیدن تصاویری که نشان می‌دادند [در ایران] جشن گرفته‌اند به جای این که حتی اگر اعدام هم نشدند، آنها را بیاندازند زندان.»
سفیر سابق اسرائیل در بانکوک در عین حال گفت: «تنها تسلای من این است که "قاسم سلیمانی"، فرمانده کشته شده نیروی قدس، نیرویی که متهم به طراحی بمب‌گذاری مذکور در تایلند است، ژانویه امسال در عملیات پهپادی امریکا کشته شد.»
مماشات با کروکودیل
مذاکرات پنهانی و در نهایت مبادله سه بمب‌گذار با پژوهشگر استرالیایی با انتقاد برخی نهادهای حقوق بشری و هم‌چنین شمار زیادی از کاربران فضای اینترنتی در استرالیا روبه‌رو شد.
«الین پیرسون»، مدیر «سازمان دیدبان حقوق بشر» در استرالیا، از آزادی مور-گیلبرت ابراز خوشحالی کرد اما «رفتار اسفناک» جمهوری اسلامی در استفاده از «دیپلماسی گروگانگیری» را مورد انتقاد قرار داد.
او گفت: «الگوی آشکار حکومت ایران این شده است که اتباع خارجی یا شهروندان دوتابعیتی را بازداشت خودسرانه کند و سپس از آنها برای چانه‌زنی در مذاکره با سایر کشورها استفاده کند.»
«کالین روبنستاین»، مدیر اجرایی «شورای استرالیا، اسرائیل و امور یهودیان» گفت: «گروگان گرفتن افراد و مبادله آنها با تروریست‌ها، رفتار معمول رژیم مستبد ایران است.»
او افزود: «بر خلاف دکتر مور-گیلبرت که هرگز خطری برای کسی نداشته است، این مردها که آزاد شدند، دوباره تهدیدی تروریستی برای مردم بی‌گناه خواهند بود.»
کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز به ویژه در پست‌هایی حاوی تصاویر تلویزیون جمهوری اسلامی، از این‌که این پژوهشگر حتی در آخرین دقایق تحت اعتراف‌گیری اجباری قرار داشت، به شدت انتقاد کردند.
شماری از کاربران نیز از مذاکره با جمهوری اسلامی بر سر شهروندان خارجی که گروگان می‌گیرد را تشویق این حکومت به گروگانگیری بیشتر توصیف کرده‌اند.
در بین اظهار نظرها، چند کاربر این نقل قول منسوب به «وینستون چرچیل»، نخست وزیر سابق بریتانیا را یادآور شدند: «مداراجو و مماشات‌کننده کسی است که به کروکودیل غذا می‌دهد به این امید که او را آخر از همه بخورد.»
به گفته مقام‌های استرالیایی، کایلی مور-گیلبرت اکنون برای رعایت محدودیت‌های مربوط به کرونا، در قرنطینه ۱۴ روزه است.
با این حال، نخست‌وزیر و وزیر خارجه استرالیا تاکید کرده‌اند او در قرنطینه تنها نخواهد بود: «مطمئن خواهیم شد که از همه نظر تحت حمایت است و می‌تواند حبس طولانی خود را پشت سر بگذارد.»
کایلی مور-گیلبرت و هم‌چنین خانواده‌اش از رسانه‌ها خواسته‌اند به حریم شخصی آنها احترام و بگذارند فضای لازم برای به‌سامان شدن و خو گرفتن با وضعیت جدید پس از این تجربه تروماتیک فراهم شود.
مطالب مرتبط:
سه بمب‌گذار ایرانی با پژوهشگر استرالیایی مبادله شدند و عراقچی به استقبال آنها رفت
احضار سفرای ایران در سه کشور اروپا؛ اعتراض به تئوری گروگانگیری
علی افشاری: قاآنی و ظریف هر دو در خدمت سازوکار گروگانگیری هستند
میزبانی ناجوانمردانه: فیلمی مستند درباره گروگانگیری نزار زکا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر