close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

ترجیح سرکوب داخلی بر استفاده از دیپلماسی کرونا

۱۰ آذر ۱۳۹۹
احسان مهرابی
خواندن در ۹ دقیقه
آیت‌الله خامنه‌ای در یک سخنرانی در نوروز گفت: «شما آمریکایی‌ها متهم هستید که این ویروس را درست کردید.
آیت‌الله خامنه‌ای در یک سخنرانی در نوروز گفت: «شما آمریکایی‌ها متهم هستید که این ویروس را درست کردید.
خامنه‌ای تاکید کرد: «گفته شده است که یک بخش [ویروس کرونا] برای ایران بالخصوص تولید شده است. با استفاده از آشنایی‌های ژنتیک ایرانی که از وسایل مختلفی به دست آورده‌اند
خامنه‌ای تاکید کرد: «گفته شده است که یک بخش [ویروس کرونا] برای ایران بالخصوص تولید شده است. با استفاده از آشنایی‌های ژنتیک ایرانی که از وسایل مختلفی به دست آورده‌اند
«حسین سلامی»، فرمانده سپاه پاسداران، از حضور ۵۴ هزار پایگاه بسیج در طرح جست‌وجوی بیماران از روز ۲۰ آبان خبر داده بود.
«حسین سلامی»، فرمانده سپاه پاسداران، از حضور ۵۴ هزار پایگاه بسیج در طرح جست‌وجوی بیماران از روز ۲۰ آبان خبر داده بود.

دیپلماسی ویروس کرونا شاید می‌توانست مانند دیگر مدل‌های تاریخی از جمله دیپلماسی پینگ‌پنگ یا دیپلماسی ویلچر، برای بهبود و یا کاهش تنش جمهوری اسلامی با غرب استفاده شود. با این حال رهبر جمهوری اسلامی ویروس کرونا را به موضوع جدیدی برای درگیری و حمله به آمریکا تبدیل کرد و حتی آمریکا را به ساخت این ویروس متهم کرد.

«حسین علیزاده»، دیپلمات سابق ایران، می‌گوید که در مواردی یک دعوای بزرگ با یک حادثه کوچک به آشتی کشیده شده است، به این شرط که دو طرف اراده لازم را داشته باشند. او در این میان به کلید خوردن و زمینه‌سازی برای دیدار «دونالد ترامپ» و رهبر کره شمالی با حضور «کیم یو-جونگ»، خواهر رهبر کره شمالی، در مراسم افتتاحیه المپیک در کره جنوبی اشاره میکند.

 علیزاده یادآوری می‌کند که حوادث طبیعی در بعضی مواقع بهانه‌ای برای کاهش تنش بین کشورهای درگیر می‌شوند، از جمله در زلزله بم امدادگران آمریکایی به ایران آمدند؛ اتفاقی که می‌توانست در موضوع ویروس کرونا نیز تکرار شود.

او اما تاکید می‌کند که نگاه سخت «خامنه‌ای» به آمریکا مانع تکرار این اتفاقات می‌شود.

«مهران براتی»، معاون دبیرکل و مسئول امور بین‌الملل «شورای مدیریت گذار»، نیز یادآوری می‌کند که خامنه‌ای نه تصمیمی برای بهبود وضعیت مقابله با ویروس کرونا در ایران داشته است و نه اراده‌ای برای این که از این موضوع برای کاهش تحریم‌های آمریکا و بهبود رابطه با غرب استفاده کند.

براتی همچنین یادآوری می‌کند که مقامات جمهوری اسلامی اساسا وضعیت نامناسب ایران از نظر شیوع ویروس کرونا و تعداد مبتلایان و جان‌باختگان را انکار می‌کنند و همچنین مدعی هستند که دیگر کشورها وضعیت نامناسبی دارند.

به گفته براتی، مقامات جمهوری اسلامی به دلیل نداشتن امکانات نخواستند جلوی شیوع ویروس کرونا را بگیرند و به تئوری ایمنی گله‌ای پناه بردند.

اتهام تولید کرونا توسط آمریکا؛ ایده روسی یا ایرانی

رهبر جمهوری اسلامی اما نه تنها از فرصت ویروس کرونا استفاده نکرد، بلکه آن را بهانه حمله به آمریکا قرار داد.

آیت‌الله خامنه‌ای در یک سخنرانی در نوروز گفت: «شما آمریکایی‌ها متهم هستید که این ویروس را درست کردید. من نمی‌دانم این اتهام چه‌قدر درست است، اما وقتی این اتهام وجود دارد، کدام عاقلی به شما اعتماد می‌کند که برای او دارو بیاورید؟ ممکن است داروی شما عاملی باشد که این بیماری را بیشتر گسترش دهد. ممکن است شما دارویی وارد ایران کنید که این ویروس را ماندگار کند.»

او تاکید کرد: «گفته شده است که یک بخش [ویروس کرونا] برای ایران بالخصوص تولید شده است. با استفاده از آشنایی‌های ژنتیک ایرانی که از وسایل مختلفی به دست آورده‌اند، این بخش را برای ایران درست کرده‌اند.»

این خط تبلیغاتی توسط سایت‌ها و رسانه‌های وابسته به رهبر جمهوری اسلامی نیز پی گرفته شد. سایت رهبر جمهوری اسلامی در این باره با «نادر طالب‌زاده»، کارگردان و از چهره‌های حامی خامنه‌ای، مصاحبه کرد.

طالب‌زاده نیز گفت که موضوع ویروس کرونا «خیلی مسائل را واضح‌تر برملا کرده است. یکی از این موارد پیشنهاد "پزشکان بدون مرز" و کمک دارویی بود که اقدام کردند و بعد هم بلافاصله به‌ خاطر این که حجم قابل توجه کمک و متخصص بین آن‌ها نبود، مورد اعتراض واقع شد. ما الآن خیلی‌ پیشتازیم و خیلی‌ها به صحنه آمدند و همه رضایت دارند و ما کمبودی در این باره نداریم.»

منبع ادعای خامنه‌ای درباره ساخت ویروس کرونا توسط آمریکا نیز اتفاقا برنامه طالب‌زاده بود. روز ۲۰اسفند۱۳۹۸، فردی به نام «علی کرمی» در «برنامه عصر» با اجرای نادر طالب‌زاده گفت چون «ژنتیک مردم ایتالیا شباهت بسیار زیادی به ژنتیک مردم ایران دارد» و ویروس در هر دو کشور شیوع زیادی داشته است، احتمال دارد آمریکا «سلاح نژادی» تولید کرده است که می‌تواند یک نژاد خاص را هدف قرار دهد.

«رضا علیجانی»، فعال سیاسی، اما در مصاحبه با «ایران‌وایر» می‌گوید که خامنه‌ای این تئوری را از روس‌ها وام گرفت و معتقد بود دشمنان آن را در شب انتخابات مجلس برای خلوت کردن صفوف انتخابات علم کرده‌اند.

او این نگاه را ناشی از نوشته‌های بولتن امنیتی اطلاعات سپاه پاسداران می‌داند و تاکید می‌کند که این نهاد در ارتباط مستقیم با واحد اطلاعاتی روسیه است.

استفاده از فرصت؛ نخواستن یا نتوانستن

اما چرا جمهوری اسلامی از موضوع ویروس کرونا در سیاست خارجی خود استفاده نکرد. این موضوع به ذهن مقامات نرسیده است یا این که اراده نداشته‌اند. حسین علیزاده با اشاره به برخی طرح‌های جمهوری اسلامی، از جمله طرح هرمز، معتقد است که استفاده از این شرایط به ذهن مقامات جمهوری اسلامی رسیده است، اما آن‌ها قصد دارند از شرایط ویروس کرونا برای سرکوب فضای داخلی استفاده کنند، نه بهبود روابط خارجی.

در این میان سخنان عجیب فرمانده «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته است.

«حسین سلامی»، فرمانده سپاه پاسداران، از حضور ۵۴ هزار پایگاه بسیج در طرح جست‌وجوی بیماران از روز ۲۰ آبان خبر داده بود.

او گفته بود که در این طرح قرار است «به نقاطی که کرونا محل سکونت خود قرار داده و از آن‌جا سکویی برای تکثیر و توزیع در کشور قرار داده، حمله کنیم.»

با وجود این که این سخنان درباره طرح بیماریابی بود، اما ادبیات آن به گونه‌ای بود که برخی آن را تعبیر به استفاده از شرایط ناشی از ویروس کرونا برای سرکوب می‌کنند.

مهران براتی نیز می‌گوید که خامنه‌ای و دیگر مقامات جمهوری اسلامی می‌توانستند تاثیر تحریم‌ها و وضعیت شیوع ویروس کرونا در ایران را تشریح کنند و از دنیا کمک بخواهند، اما خامنه‌ای مذاکره با آمریکا را به اقتدار در زمینه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منوط کرده است.

رهبر جمهوری اسلامی در اوج بحران ویروس کرونا نیز حمله به آمریکا را فراموش نکرد و گفت که نباید از آمریکا «غافل بود.» او تاکید کرد: «مسئله کرونا ما را از توطئه دشمن غافل نکند. دشمنی استکبار با اصل جمهوری اسلامی است. این‌ که برخی فکر کنند ما دشمنی نکنیم تا‌ آن‌ها هم دشمنی نکنند، تفکر درستی نیست.»

پس از مخالفت خامنه‌ای با حضور آمریکا در ایران دیگر مقامات جمهوری اسلامی به نوعی برای تحقیر آمریکا تلاش کردند. «عباس موسوی»، سخن‌گوی وقت وزارت خارجه، در توییتی تاکید کرد که ایران به پزشک آمریکایی نیاز ندارد. «علیرضا رئیسی»، معاون وزیر بهداشت ایران،  نیز گفت: «اعلام آمادگی می‌کنیم که به آمریکا برای مهار و کنترل کرونا کمک کنیم، آمریکا اگر توانمندی در این زمینه دارد بهتر است سیستم بهداشت و درمان خودش را سامان دهد.»

«سعید نمکی»، وزیر بهداشت ایران، در اردیبهشت ماه سال جاری در واکنش به اظهارات وزیر بهداشت آمریکا برای کمک به ایران جهت کنترل شیوع ویروس کرونا در حساب توییتر خود نوشت: «حاضریم به مردم گرفتار آمریکا برای نجات از درماندگی دولت‌شان برای برون‌رفت از شرایط سهمگین کنونی کمک کنیم.»

علاوه بر این «عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور «حسن روحانی»، نیز در همان زمان اعلام کرد که ایران در خصوص اقلام مورد نیاز برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا و تجهیزات پزشکی مرتبط با آن هیچ کمبودی ندارد.

حمله به اروپا و پزشکان بدون مرز

جمهوری اسلامی نه تنها به پیشنهاد کمک آمریکا پاسخی همراه با تحقیر داد، بلکه گروه پزشکان بدون مرز را نیز از ایران اخراج کرد.

زمینه‌ساز اخراج این گروه نیز نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی بودند. «حسین شریعتمداری»، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در «روزنامه کیهان»، گفت: «اگر نشانه‌هایی در دست باشد که این احتمال را تقویت کند که نوع‌دوستی و همدردی پوششی برای اهداف غیرانسانی است، نباید جانب احتیاط را از دست داد.»

رهبر جمهوری اسلامی در دوره بحران ویروس کرونا نه تنها به آمریکا، بلکه به اروپا نیز حمله کرد.

او در سخنانی به مناسبت عید قربان درباره نقش اروپا پس از خروج آمریکا از برجام افزود: «به وعده‌های اروپایی‌ها نباید اعتماد کرد. اروپایی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ کاری نکردند.»

وی تصریح کرد: «آخرین ابداع اروپایی‌ها یک بازیچه چرندی بود به اسم اینستکس که همان را هم انجام ندادند.»

مهران براتی می‌گوید که اروپا توافقی با سیاست تحریم آمریکا نداشت و از ابتدا به فکر مقابله با این سیاست بود و تاسیس اینستکس نیز با این هدف انجام شده بود.

مسئول امور بین‌الملل شورای مدیریت گذار در عین حال اعلام می‌کند که امکان مبادله مالی با ایران پیش‌شرط‌هایی داشت که از جمله آن‌ها تصویب لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدامی مالی و خروج ایران از فهرست سیاه بود.

او یادآوری می‌کند که به دلیل این وضعیت اروپایی‌ها با همکاری ژاپن تنها امکان مبادلاتی تا سقف ۲۰ تا ۵۰ میلیون دلار با ایران را داشتند و مبادلات بیشتر ممکن نبود.

براتی در عین حال یادآوری می‌کند که اروپا درباره برخی از اقدامات ایران از جمله برنامه موشکی و دخالت‌ها در منطقه با آمریکا همراه است.

نبود ابتکار برای همکاری با کشورهای همسایه

ایران اما نه تنها  از آمریکا و کشورهای اروپایی برای مقابله با ویروس کرونا بهره نگرفت، بلکه هیچ اقدام مشترکی نیز با کشورهای همسایه نداشت.

حسین علیزاده می‌گوید که ایران می‌توانست حداقل با کشورهای همسایه و منطقه دست به یک اقدام مشترک بزند؛ به خصوص با ترکیه که حجم روابط اقتصادی و گردشگری بالا است.

به گفته علیزاده، ایران می‌توانست یک همکاری منطقه‌ای یا ابتکار منطقه‌ای را پیشنهاد دهد و حتی کشورهای عربی نیز اشتراک داشته باشند.

مقامات جمهوری اسلامی در این میان اما تلاش کردند از موضوع کرونا برای شکستن کارزار فشار حداکثری استفاده کنند.

حسن روحانی در نامه به اروپا اعلام کرد که چنان‌چه ایران بخواهد مبارزه موثری با شیوع ویروس کرونا داشته باشد، برداشته شدن تحریم‌های آمریکا ضروری است.

در اول فروردین ۱۳۹۹ حسن روحانی در پیامی خطاب به مردم آمریکا، شکست کووید-۱۹ را یک «وظیفه» جهانی دانست و هشدار داد که در شرایط یک «همه‌گیری» خطرناک جهانی، تهران و پاریس و لندن و واشنگتن فاصله چندانی ندارند و هر سیاست کوته‌بینانه و خصمانه‌ای که بخواهد موجب تضعیف نظام پزشکی و محدودیت منابع مالی در مدیریت بحران در ایران شود، تاثیر مستقیم بر روند مبارزه با این «همه‌گیری» در سایر کشورها خواهد داشت.

«محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه ایران، نیز  ٧٥ گفت‌و‌گوى دیپلماتیک و ٣٣ توييت در این زمینه داشت. ۲۵‌اسفند۱۳۹۸ نیز  نامه ظریف به وزيران خارجه جهان ارسال شد. دیپلمات‌های ایرانی در دیدارهایی در این خصوص نامه‌های وزیر امور خارجه خطاب به همتایان وی در کشورهای مختلف را به روسای نمایندگی‌های خارجی مقیم تحویل دادند.

ظریف در نامه‌های خود خطاب به دبیر کل «سازمان ملل متحد» و همتایان خود نیز تاکید کرده است که «علی‌رغم توانمندی علمی و تعهد نظام سلامت ایران برای مبارزه با شیوع کرونا ویروس، تحریم‌های ایالات متحده بر تجارت قانونی فروش دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهای بشردوستانه تاثیر داشته و تلاش‌ها برای مبارزه با شیوع کووید-۱۹ در ایران را با موانع جدی مواجه کرده‌اند.»

بنا بر دیدگاه برخی صاحب‌نظران، ایران از شیوع ویروس کرونا برای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی استفاده می‌کند. چنان‌چه «عباس عبدی»، تحلیل‌گر سیاسی، نیز گفته است: «روحانی می‌خواهد از شیوع ویروس کرونا برای حل موضوعات برجام، برداشته شدن تحریم‌ها و در نهایت گفت‌وگو با آمریکا استفاده کند.» عبدی معتقد است به همین خاطر است که روحانی اصرار زیادی بر قرنطینه سراسری در ایران ندارد.

مسئول امور بین‌الملل شورای مدیریت گذار می‌گوید که تنها اقدام جمهوری اسلامی در شرایط شیوع ویروس کرونا درخواست برای استفاده از پول‌های بلوکه‌شده و رفع ممنوعیت‌های مالی بوده است، اما در مقابل کشورهای غربی نیز ترس دارند که پول‌ها خرج اقدامات نظامی و سیاسی در کشورهای همسایه شوند.

در این میان مقامات جمهوری اسلامی پیام‌های متناقضی را به جهان مخابره کردند. از یک سو مقامات دولت اعلام کردند که توانایی ایران برای مبارزه با ویروس کرونا به واسطه تحریم‌های آمریکا کاهش یافته است، اما از سوی دیگر جواد ظریف در ماه آوریل در حساب توییتر خود نوشت: «به رغم تحریم‌های آمریکا، ایران توانسته است در مبارزه با همه‌گیری کرونا موفقیت‌های چشم‌گیری به دست آورد.»

 

مطالب مرتبط:

 

کرونا در نظام ولایت فقیه؛ معجون سنت، ایدئولوژی و سیاست در تصمیمات خامنه‌ای

کرونا و توهم توطئه در ایران؛ نگاه آیت‌الله خامنه‌ای و حکومت به یک ویروس

ثبت نظر

استان‌وایر

ازدواج بیش از ۷ هزار دختر زیر ۱۴ سال در بهار امسال

۱۰ آذر ۱۳۹۹
خواندن در ۱ دقیقه
ازدواج بیش از ۷ هزار دختر زیر ۱۴ سال در بهار امسال