در حالی که حرف‌های ضد و نقیض مسوولان دولتی ایران درباره خرید واکسن کرونا ادامه دارد، یک منبع مطلع به «ایران‌وایر» که به داده‌های سازمان بهداشت جهانی دسترسی دارد، می‌گوید با این که نام ایران در فهرست ثبت خرید واکسن «کواکس» قرار گرفته اما درخواست ایران هنوز برای دریافت هیچکدام از سه واکسن «فایزر»، «مدرنا» و «آسترازنکا» به ثبت نرسیده است.
در چند روز گذشته خبرهایی مبنی بر استفاده از واکسن ایرانی نیز مطرح شد و مقام‌های مسوول در ایران مدعی هستند واکسن ساخت داخل در مرحله آزمایش انسانی قرار گرفته است. اما منبع مطلع «ایران‌وایر» می‌گوید تا کنون هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد واکسن تولید ایران به سازمان بهداشت جهانی نرسیده است. «ایران‌وایر» در این گزارش از چند پزشک و متخصص پرسیده است اگر ایران واکسن‌های مورد تایید را نخرد، چه می‌شود؟
***
تا کنون چندین شرکت دارویی معتبر به نمایندگی از کشورهای مختلف جهان اعلام کرده‌‌اند که در ساخت واکسن کرونا به موفقیت‌هایی دست یافته‌‌اند و مابین آن‌ها، سه واکسن فایزر، مدرنا و آسترازنکا از مراحل آزمایش انسانی عبور کرده و مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نیز قرار گرفته‌اند.
البته گفته می‌شود واکسن «سینوفارم» چین نیز به مراحل نهایی نزدیک شده است.
بسیاری از کشورهای جهان سبد تقاضایشان را برای ذخیره کردن واکسن‌های ثبت شده‌ای که در آستانه تولید انبوه قرار دارند، در صف خرید قرار داده‌‌اند و هم‌چنین کشورهایی که مدعی تولید واکسن کرونا هستند، اطلاعات مربوط به آزمایش‌های انجام شده را با شفافیت در اختیار افکار عمومی قرار داده‌‌اند یا دست‌کم در این مورد به سازمان بهداشت جهانی گزارش می‌دهند.
با این‌که محققان ایرانی می‌گویند پا به پای پژوهش‌گران سراسر جهان اقدام به تولید واکسن کرونای تولید داخل کرده‌‌اند و قرار است این واکسن به زودی به مرحله آزمایش انسانی برسد اما یک منبع مطلع که به داده‌های سازمان بهداشت جهانی دسترسی دارد، به «ایران‌وایر» می‌گوید تاکنون هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد واکسن تولید ایران به این سازمان نرسیده است.
او هم‌چنین تصریح می‌کند که درخواست ایران برای خرید هیچکدام از سه واکسن فایزر، مدرنا و آسترازنکا در این سازمان به ثبت نرسیده است؛ یعنی با وجود این که نام ایران در فهرست کواکس برای دریافت سهمیه ۲۰ درصدی واکسن قرار دارد اما هنوز درخواست رسمی خود را برای دریافت واکسن به این کنسرسیوم که توسط سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با بهداشت و سلامت و سازمان بهداشت جهانی حمایت می‌شود، ارایه نداده است.
«نورالدین پیرموذن»، پزشک و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی که حالا ساکن امریکا است نیز حرف‌های منبع «ایران‌وایر» را تایید می‌کند و می‌گوید نام ایران تاکنون در لیست خریداران رسمی واکسن یا تولیدکنندگان آن به ثبت نرسیده است: «در سازمان بهداشت جهانی پلتفورم مخصوصی برای ثبت نام کشورهایی که در کار تولید واکسن هستند، وجود دارد. در این پلتفرم، اسمی از ایران به ثبت نرسیده است. نام ایران در لیست درخواست کنندگانی که اقدام عملی برای خرید انجام داده باشند هم وجود ندارد. با این وجود، وزیر بهداشت گفته ما از سازمان بهداشت جهانی درخواست ۱۵ میلیون واکسن کرده‌ایم. برخی از همکاران سابق من هم می‌گویند که ایران از طریق هند، چین و روسیه دارد مذاکراتی انجام می‌دهد که ارزان‌ترین واکسن را خریداری کند.»
تناقض و آشفتگی اخبار مربوط به تولید و خرید واکسن، صدای رسانه‌های داخلی را هم درآورده است. همین امروز درحالی که «عبدالناصر همتی»، رییس بانک مرکزی از تامین اعتبار خرید واکسن سخن می‌گفت و وعده خرید در اسرع وقت می‌داد، «علی‌رضا بیگلری»، رییس انیسیتو پاستور از رسیدن واکسن به ایران ظرف دوماه آینده خبر داد.
اما در چند روز گذشته حجم اخبار ضد و نقیض درباره خرید واکسن آن‌قدر زیاد بوده که هشتگ «واکسن بخرید» از سوی کاربران ایرانی به یکی از پرکاربردترین هشتگ‌های شبکه‌های اجتماعی فارسی زبان تبدیل شده است.
دکتر «سعیده سخایی»، متخصص اعصاب و روان ساکن شیراز به «ایران‌وایر» می‌گوید این روزها اغلب مردمی که به مطب این پزشک مراجعه می‌کنند، در کنار علایم فیزیکی، درگیر اضطراب نیز هستند. این پزشک معتقد است عدم شفافیت دولت در امر خرید واکسن و این که دورنما و ارادهای برای پیش‌گیری و درمان وجود ندارد، مردم را سرخورده کرده است: «موضوع برخورد متناقض دولت و انتشار اخبار ضد و نقیض باعث شده است مردم با موج گسترده‌‌ای از نگرانی و سرخوردگی اجتماعی روبه‌رو باشند. من این احساسات را در بیمارانم می‌بینم. در حالی که دول سراسر جهان در حال خرید واکسن برای شهروندان‌شان هستند و قرار است رایگان در اختیار آن‌ها قرار دهند. مردم ایران در حال مقایسه خودشان با مردم سایر کشورها هستند و احساس می‌کنند هیچ پناهی ندارند و دولت‌شان اقدام موثری در موردشان انجام نمی‌دهد. این روزها مدام می‌شنوم که ما بی‌کس هستیم یا مثلا تمام کشورهای جهان برای جان مردم خود احترام قائل هستند و واکسن می‌خرند و خیال مردم را آسوده می‌کنند ولی ما از چنین حمایت‌هایی محروم هستیم یا کاش در فلان جای جهان به دنیا می‌آمدیم، لااقل زنده می‌ماندیم.»
به گفته این پزشک، بار بسیار زیادی از استرس مزمن اجتماعی به دوش تصمیم اشتباه برای نخریدن واکسن، امروز و فردا کردن برای حفظ ایمنی مردم و از همه مهم‌تر، به دوش انتشار اخبار متناقض و غیر شفاف است به حدی که مردم را به اوج ناامیدی و استیصال رسانده و تبدیل به دغدغه جدی شده است.
او تا پیش از این از بیماران می‌شنیده که به سختی روزها را تحمل می‌کنند تا به فصل پاییز و توزیع واکسن برسند: «پاییز رفت و زمستان آمد و کماکان دورنمای روشنی وجود ندارد که اساسا واکسنی در ایران وجود خواهد داشت یا خیر؟»
برخی از مراجعان این روان‌پزشک، پرستاران و پزشکانی هستند که سختی کار در ایام کرونا آن‌ها را افسرده کرده است. در روزهای اخیر در امریکا واکسینه کردن کادر درمان آغاز شده است. پزشکان و پرستاران ایرانی ساکن امریکا با گذاشتن عکس لحظه واکسن زدن در شبکه‌های اجتماعی از دریافت واکسن خبر می‌دهند اما کادر درمان ایران هنوز هیچ امیدی به دریافت واکسن ندارند.
سخایی می‌گوید از همکاران متخصص خود شنیده است اگر ایران واکسیناسیون و پیش‌گیری را جدی نگیرد، با وجود گونه جدید کرونا که در ساختار پروتئین «اسپایک» آن تغییرات جدی دیده شده است و گفته می‌شود با یک جهش ژنتیکی، تا ۷۰ درصد می‌تواند سرعت انتقال بیشتری نسبت به نمونه قبلی داشته باشد، احتمالا شاهد مرگ و میر بی‌حد مردم خواهیم بود.
اشاره او به جهش ویروسی است که محققان اخیرا در بریتانیا وآفریقای جنوبی شناخته‌اند.
سخایی این روزها با بیماران بسیاری مواجه بوده و خودش شخصا بیماری را مشاهده کرده که برای بار دوم به کرونا مبتلا شده است: « اگر کسی بگوید الان ۶۰ یا ۷۰ درصد جامعه مبتلا شده‌‌اند و دیگر خطر چندانی وجود ندارد، درست نیست. ما چیزهای زیادی از این بیماری نمی‌دانیم و شاید تمام کسانی که مبتلا شده‌‌اند، در معرض ابتلای مجدد باشند. حتی گفته می‌شود که فرم‌های جدید بیماری شدیدترند. بنابراین، در این که واکسیناسیون باید در اسرع وقت انجام شود، نباید تردید کنیم.»
دکتر نورالدین پیرموذن هم که این‌روزها در حوزه کرونا با سازمان بهداشت جهانی همکاری می‌کند، معتقد است بر خلاف تصوری که دولت جمهوری اسلامی دارد، «ایمنی گله‌‌ای» کارساز نیست و نیاز مردم به واکسن را رفع نمی‌کند: «حکومت ایران در مقابله با پاندومی کرونا به ایمنی گله‌‌ای روی آورد و حالا خیالش آسوده است از آن بابت که تصور می‌کند وقتی مابین ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت کشور آلوده به ویروس شده‌‌اند، ایمنی حکم‌فرما می شود و نیازی به واکسن نیست. تا به حال قریب به ۲۵ میلیون نفر در ایران بیمار و بیش از ۲۰۰ هزار نفر قربانی شده‌‌اند. اما تعریف ایمنی گروهی بر اساس دیکشنری علم پزشکی، نه با وانهادن جامعه به حال خود بلکه با توزیع واکسن فراهم می‌شود.»
پیرموذن توضیح می‌دهد که دولت بر این تصور است که چنین جامعه‌‌ای عملا نیازی به واکسیناسیون ندارد و آن‌ها فقط برای حفظ کادر پزشکی باید تلاش کنند. این در حالی است که صدها پزشک و پرستار در جریان شیوع بیماری جان خود را از دست داده‌‌اند و ایران جزو پنج کشور جهان بوده که بالاترین میزان مرگ و میر کادر درمان در آن رخ داده است و این مرگ و میرها کماکان ادامه دارد و متوقف نشده‌اند.
آیا امیدی به واکسن داخلی هست؟
پیر موذن در پاسخ به این سوال می‌گوید: «آن‌چه در مورد تولید واکسن داخلی گفته شده، مبهم است. هم‌چنان نمی‌دانیم چه ترکیبی دارد. اصولا سازمان بهداشت جهانی معتقد است تمام اطلاعات و دیتاهای یک واکسن خوب، باید شفاف و قابل عرضه باشند و به شکل روشنی در معرض افکار عمومی قرار بگیرند. واکسن‌ها باید مراحل آزمایشی، اعم از فاز حیوانی و تست‌های انسانی خود را با اطلاع‌رسانی کافی طی کنند و هر کدام از سه فاز یک، دو و سه بالینی آن‌ها باید حداقل سه ماه زمان‌بر باشد. چنین واکسنی در بهترین و خوش‌بینانه‌ترین حالتش، پس از ۹ ماه تایید خواهد شد. بنابراین می‌بینید که ابهام بسیاری در این مورد وجود دارد.»
به گفته او، واکسن فایزر که باید در سرمای بیش از ۷۰ درجه منفی صفر نگه‌داری شود، برای ایران گزینه مناسبی نیست و واکسن مدرنا هم گران است و به همین دلیل در دستور کار وزارت بهداشت نیست. اما گویا واکسن آسترازنکا مد نظر آن‌ها و نمونه به صرفه‌تری باشد.
دکتر پیرموذن به واکسنی که با تصمیم‌گیری پزشکان سپاهی یا نظامیان یک کشور تولید و توزیع شود، خوش‌بین نیست: «به نظر می‌رسد اکثر تصمیم گیرندگان در مورد واکسن مورد ادعا، افرادی مثل دکتر "مصطفی قانعی" باشند که از پزشکان نزدیک به سپاه و نیروهای نظامی است. به همین دلیل هم من از واکسنی که به دست برادران سپاهی و با نظارت سازمان ستاد اجرایی فرمان امام تولید می‌شود، بوی خوبی استشمام نمی‌کنم و کماکان منتظر می‌مانم تا مطالعات فاز یک، دو و سه آن منتشر بشود و نظرم را بگویم. کما این‌که مرحله آزمایشی واکسن مدرنا ۱۰ماه طول کشید و بعد از آن که داده‌هایش به بیرون درز کرد، مراجع علمی و دولتی توانستند در مورد آن تصمیم‌گیری کنند.»
او در پایان به این نکته اشاره می‌کند که تا کنون حدود ۲۰۰ طرح واکسن سازی در سازمان بهداشت جهانی به ثبت رسیده است اما واکسن ایرانی جزو آن‌ها نیست.
«دکتر کاظم عطاری»، پزشک و پژوهش‌گر پزشکی اجتماعی ساکن واشنگتن می‌گوید روزانه صدها نفر از مردم ایران عین برگ درخت خزان زده روی زمین می‌ریزند ولی ارادهای برای خرید واکسن وجود ندارد.
این پزشک معتقد است ساخت و بهره‌وری واکسن حق هر کشوری است: «هر کشوری حق ساخت واکسن و بومی سازی آن را دارد اما توزیع واکسن در سطح گسترده نیازمند اقبال عمومی است و برای جلب اقبال جمعی، باید شرایط ساخت، آزمایش، نتایج کارآزمایی، انتقال و توزیع آن به طور دقیق و شفاف در اختیار رسانه‌های عمومی قرار بگیرد. اما ما هر لحظه می‌بینیم که اخبار مربوط به ساخت واکسن ایرانی در حال تغییر هستند و به همین دلیل هم در اصل ماجرای واکسن ایرانی شک می‌کنیم. از ابتدای آذرماه گفتند قرار است مطالعات انسانی را شروع کنیم و بعد گفتند نیمه دوم آذرماه و حالا هم می‌گویند نیمه اول دی‌ماه این مطالعات شروع خواهد شد. یک بار می‌گویند واکسن مورد نظر کاملا ایرانی است، بار دوم می‌گویند ممکن است نمونه چینی باشد که ما تست‌هایش را انجام بدهیم. همه این‌ها تردیدهای جدی ایجاد می‌کنند که ماجرا واقعا چیست؟»
دکتر عطاری با اشاره به این‌که احتمالا نمونه واکسن شرکت سینوفارم چین در ایران تست می‌شود، از احتمال وجود محصولات چند شرکت دیگر هم‌چون «سینواک» و «کانسینوی» چین نیز نام می‌برد.
او با اشاره به این‌که هیچ‌گونه اطلاعی در مورد آزمایشات حیوانی، انسانی و حتی کامپیوتری واکسن ایرانی وجود ندارد، توضیح می‌دهد که این جریان به فرض صحت، بسیار زمان‌بر خواهد بود. به همین دلیل بهتر است واکسن مورد نیاز خریداری شود: «مطالعات و کارآزمایی واکسن در دوره انسانی حتی در شرایط اورژانس، نیاز به یک برهه زمانی ۹ ماهه دارد و اگر همه نتایج مثبت باشند، تازه بعد از ۹ماه اجازه می‌دهند وارد سیستم درمان بشود. تصور کنید که تا واکسنی که ۹ ماه بعد تازه بعد از اما و اگر و با این شرط که آیا اقبال عمومی آن را موجه می‌داند یا خیر وارد چرخه سلامت بشود، ما شاهد مرگ مردم خواهیم بود. آیا عقل سلیم و نگرانی از بهداشت و سلامت مردم حکم می‌کند که در شرایطی که هر روز صدها نفر از هم‌وطنان‌مان را در ایران از دست می‌دهیم، باز هم صبر کنیم تا ببینیم واکسن داخلی موثر خواهد بود یا نه؟ »
به گفته دکتر عطاری، کارزار توییتری «واکسن بخرید» حاکی از نگرانی عمیق مردمی است که با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند و به همین دلیل هم نباید زمان را از دست داد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر