به دنبال جویندگان گنج؛ از اینستاگرام تا امام‌زاده ابوالحسن

شهریار- ثمین سادات‌زاده، شهروندخبرنگار

افزایش روز به روز مشکلات اقتصادی و معیشتی باعث شده است برخی برای یک شبه پول‌دار شدن، رویابافی کنند. پیداکردن گنج یکی از همان رویاها است که برخی دنبال تعبیر شدنش هستند و راه‌های مختلف را برای رسیدن به آن رفته‌اند.
در این گزارش، یک شهروندخبرنگار با چند نفر از افرادی که در سال‌های اخیر دنبال گنج‌یابی بوده‌اند، صحبت کرده است. او سراغ یک مشاور گنج‌یابی هم رفته است. برخی از این افراد در اینستاگرام فعال هستند و علاوه بر فروش وسایل گنج‌یابی، راه‌های رسیدن به گنج را هم آموزش می‌دهند. اما کسی از آن‌ها نمی‌پرسد اگر راه‌های رسیدن به گنج را می‌دانند و آموزش می‌دهند، چرا خودشان دنبال یکی از این گنج‌ها نرفته‌اند و از طریق فروش لوازم گنج‌یابی در اینستاگرام درآمد کسب می‌کنند.
***
«محسن» ۲۴ ساله، یکی از افرادی است که در فکر خرید دستگاه گنج‌یاب است. او می‌گوید: «بیشتر امام‌زاده‌هایی که در شمال کشور هستند، نشانه و نماد گنج‌های پنهان شده در داخل خود هستند. البته که الان میراث فرهنگی اکثر آن‌ها را تخلیه کرده است اما اگر شانس داشته باشم، حتما یکی از آن‌ها نصیبم می‌شود که زندگی‌ام را زیر و رو کند.»

او هر روز با رویای یافتن گنج از خواب بیدار می‌شود و تمام صفحات مربوط به گنج‌یابی در اینستاگرام را از بر است.
وسیله گنج‌یابی هم داری؟ این سوال را که می‌پرسم، می‌گوید: «البته. ابتدایی‌ترین وسایل این کار که بیل وکلنگ و چراغ قوه است ولی من می‌خواهم بتوانم ۵۰ میلیون تومان جور کنم و انشاالله یک دستگاه گنج‌یاب بخرم. فروشنده هم قول داده است یک جواز جعلی معدن به عنوان "اشانتیون" بدهد که حمل ونقل آن برایم آسان شود.»
چند لحظه مکث می‌کند و می‌گوید: «البته گنج‌یاب‌های درست و حسابی ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان قیمت دارند. مسلم است که بهتر کار می‌کنند اما وسع ما به آن‌ها نمی‌رسد. شاید هم همین پولم که جور شد، بتوانم آن را اجاره کنم.»
با ادمین یکی از صفحات مشاوره گنج‌یابی در اینستاگرام تماس می‌گیرم. وقتی می‌گویم تازه کارم و می‌خواهم دستگاه گنج‌یاب بخرم، می‌گوید: «اگر تازه می‌خواهی این کار را شروع کنی، من چهار پنج نقطه با لوکیشن معرفی می‌کنم و ۱۰ میلیون تومان از تو می‌گیرم. البته نصف بار بعد از استخراج، مال من است. اگر می‌خواهی نصف بار را به من ندهی، باید ۵۰ میلیون تومان بدهی.»
بار اصطلاحی است که در دنیای گنج‌یابی به محصول ارزشمند دفن شده مثل سکه، طلا، کوزه و یا هر چیز ارزنده‌‌ای که از دل خاک استخراج می‌شود، گفته می‌شود.
از مشاور گنج‌یابی می‌پرسم که اگر این نقطه‌ها مطمئن هستند، چرا در ازای ۵۰ میلیون تومان آن‌ها را می‌فروشد؟ می‌گوید: «این نقطه‌ها بارهای سبک و کوچک هستند که من برایشان وقت نمی‌گذارم و وقتم روی بارهای سنگین است. شما هم اگر در کار پیشرفت کنی، بعد می‌توانیم بارهای سنگین را با هم کار کنیم.»
«حسین» وکیل است و در زمینه مجازات جویندگان گنج می‌گوید: «براساس ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی، هرگونه حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی فرهنگی ممنوع است و مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و ضبط اشیای مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می‌شود.»
او در پاسخ به این سوال که با وجود جرم بودن این عمل و مجازات آن، چرا عده‌‌ای آن قدر راحت در فضای مجازی به مشاوره، آموزش، تبلیغ و فروش وسایل گنج‌یابی مشغول هستند، می‌گوید: «این قوانین ایرادی دارند که از قدرت بازدارندگی آن‌ها کم می‌کنند. این مجازات‌ها در برگیرنده مشوقان به گنج‌یابی نیستند و تنها قاچاق‌چیان و حفاران را شامل می‌شوند؛ حفارانی که معمولا کارگر و یا خرده‌پا هستند و با تحریک صفحات همین مشاوران فضای مجازی درصدد به دست آوردن ثروت، در بسیاری از موارد به میراث ملی کشور صدمه می‌زنند.»
شاید به دلیل همین عدم ضمانت اجرایی درست قانون است که مشاوران و فروشندگان وسایل گنج‌یاب بسیاری در اینستاگرام فعالیت دارند. تعداد دنبال کنندگان صفحات این افراد تایید کننده این مطلب است که تعدادی زیادی از مردم با آرزوی به دست آوردن ثروتی عظیم از دل خاک، روزگار خود را می‌گذرانند. یکی از افراد معروف در این زمینه که خودش را کارشناس علایم باستانی معرفی می‌کند و کلاس آموزش آن‌لاین گنج‌یابی در صفحات مجازی دارد، «فرید باقری» است. او علاوه بر پست کردن ویدیو‌های آموزش گنج‌یابی، در زمینه فروش وسایل گنج‌یاب، از جمله نقطه‌زن، اسکنر و فلزیاب هم فعالیت می‌کند و با قیمت‌های نجومی این اشیا را به مخاطبانش می‌فروشد.
به یکی از افرادی که برای خرید گنج‌یاب زیریکی از پست‌های او کامنت گذاشته است، پیام می‌دهم و می‌گویم در حال تهیه گزارش از افرادی هستم که دنبال گنج می‌گردند. می‌نویسد: «من از بچگی آرزوی یافتن گنج داشتم. آن‌قدر باغچه خانه را بیل زدم ولی جز کرم چیز دیگری پیدا نکردم!»
بعد می‌گوید: «در همان بچگی شنیدیم یکی از هم‌شهری‌های پدرم در روستایشان موقع شخم زدن زمین کشاورزی گنج پیدا کرده است. این بود که فکر گنج به سرم زد. مردم می‌گفتند تراکتور را که روشن کرده، زمینش برق زده است؛ انگار سر کوزه سکه را شکسته بوده. الان خیلی وضع‌شان خوب است.»
برایش می‌نویسم که فکر کنم خرید و فروش فلزیاب جرم است. در جواب می‌نویسد: «مجوز حمل می‌خواهد. خود فروشندگان می‌گویند مجوزش را جور می‌کنیم. من یک بار زمین‌های اطراف یک امام‌زاده را شبانه کندم. آخر امام‌زاده‌ها اغلب الکی هستند و نماد گنج بوده‌اند.»
او آدرس یک امام‌زاده را در اطراف تهران می‌دهد و می‌گوید: «اگر می‌خواهی حرفم را باورکنی، برو از مردم اطراف بپرس. ۱۰سال پیش در همین امام‌زاده گنج پیدا کردند. خود سازمان میراث وقتی داخل امام‌زاده را برای تعمیرات می‌کند، متوجه ‌شد. شبانه ریخته و گنج را خالی کرده بودند. من هم بعد که فهمیدم، با بیل و کلنگ چندین شب زمین‌های اطراف را کندم اما دریغ.» آدرس امام‌زاده را برایم می‌فرستد. نزدیک شهر «قدس» است و روی سر در آن نوشته شده است: «آستان مقدس امام‌زاده ابوالحسن و ابوالحسین».
کنار امام‌زاده هم یک قبرستان قرار دارد. ورودی قبرستان بسته است و نگهبان می‌گوید به خاطر شیوع کرونا فقط با هر متوفی، پنج نفر اجازه ورود دارند. از یکی از افرادی که پشت در ایستاده است و به نگهبان التماس می‌کند تا اجازه دهد برود داخل و سری به مزار پدر و مادرش بزند، می‌پرسم درست است که در این امام‌زاده گنج پیدا شده است؟ او درست حرف‌های جوانی را که در چت با او حرف زدم، تکرار می‌کند: «حدود ۹سال پیش که برای بازسازی داخل امام‌زاده، قسمتی از دیوار را کنده بودند، گویا متوجه وجود گنجی داخل امام‌زاده می‌شوند که ناگهان نیروهای امنیتی از طرف میراث فرهنگی سراسیمه به داخل امام‌زاده می‌ریزند و عبور و مرور را ممنوع و شبانه حفاری را آغاز می‌کنند.»

به گفته او، از جزییات آن شب و روزها هیچ یک از اهالی اطلاع دقیقی ندارند: «بعد از دو سه روز حفاری که به نظر می‌رسید تخلیه گنج کاملا انجام شده است، شروع به بازسازی امام‌زاده کردند اما متاسفانه از تمام قبرهای داخل محوطه دیگر چیزی باقی نماند جز یک قطعه سنگ گرانیت بزرگ که فقط اسامی افرادی که مقبره‌هایشان زیر خاک مانده بود، روی آن نوشته شده بود. اسم مادر بزرگ من هم کنار آن‌ها بود.»

او می‌گوید سال‌ها است در شهر قدس زندگی می‌کند و تمام خویشاوندان و بستگان فوت شده‌‌اش در این قبرستان دفن ‌شده‌اند؛ قبرستانی کنار یک امام‌زاده پر از گنج. می‌خندد و می‌گوید: «مادربزرگم در زندگی‌ خود که طعم پول را نچشید اما آن دنیا روی گنج خوابیده بود.»