تهران- میثم خباز، شهروندخبرنگار
بازارچه‌ای با سقف‌های آجری ضربی، در و پنجره‌های چوبی و کف سنگ‌فرش که شبیه بازار دهه ۴۰ تهران و معماری بافت تاریخی یزد است، در دل بازار پایتخت قرار دارد که از جنوب به خیابان «۱۵ خرداد» می‌رسد.
این بازارچه قدیمی این روزها در دست بازسازی و تعمیر است و بیشتر مغازه‌هایش به فروش محصولات صنایع دستی می‌پردازند. برای همین قرار است عودلادجان در نسخه جدید، بورس صنایع دستی باشد.
یک شهروندخبرنگار با چند کارشناس معماری و تاریخ درباره عودلاجان که یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است، گفت‌وگو کرده و برای «ایران‌وایر» نوشته است: «پشت بازارچه قدیمی عودلاجان، قدیمی‌ترین محله تهران قرار دارد که می‌گویند محله عیان‌نشین دوره قاجار بوده است. عودلاجان سه محله ناصر خسرو، پامنارو امام‌زاده یحیی را در بر می‌گیرد.»
***
فضای بازارچه عودلان با حجره‌های چوبی، دیوارهای کاشی‌کاری، سقف‌های ضربی، کوچه‌های تنگ و تاریک که در گویش تهران قدیم به آن‌ها کوچه‌های «آشتی‌کنان» می‌گویند و وجود تابلوهای قدیمی مثل سر در حمام عمومی و... بخشی از بافت تاریخی باقی‌مانده در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است.
یک کارشناس تاریخ ساکن تهران می‌گوید: «این محله در دوران قاجار دارای اعتبار فراوان بود؛ چه به لحاظ وجود خانه‌های آن‌چنانی و مالکان و ساکنان آن که اکثرا از رجال و دولتی‌ها بودند، چه به واسطه وفاداری وهمکاری کامل با بازار در حمایت ازمذهب و روحانیت به گونه‌ای که در این محله ۱۶ مسجد و مدرسه وجود داشته است. هم‌‌چنین اسناد دیگری نشان می‌دهند که مراسم مذهبی مثل زیارت‌خوانی، تعزیه و روضه‌خوانی در این محل در دوره قاجار بیشتر در این محله برگزار می‌شده است.»
او مکثی می‌کند و می‌گوید: «حالا هر وقت گذرم به عودلاجان می‌افتد و یادم به شکوه و عظمت این محله در زمان قاجار و پهلوی می‌افتد، دلم می‌گیرد. این محله تا اواسط دوره پهلوی اعیان‌نشین بود اما پس از تحولات اجتماعی دهه ۴۰، به تدریج با شکل‌گیری محلات دیگر، اعتبار قبلی را از دست داد. بعد از انقلاب هم مدام بر گستردگی بازار افزوده شد و خانه‌ها تحت تاثیر فضای بازار قرار گرفتند. در نتیجه، این محله ساکنانش را از دست داد و بیشتر املاک مسکونی تبدیل به انبار بازاریان شدند. خانه‌های متروکه که تبدیل به انبارشدند هم البته به پاتوق معتادان تغییر یافتند و وضعیت محله به طور کلی تغییر کرد.»
«صنم» دانشجوی کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی شهری است. موضوع پایان‌نامه او، «تاثیر تعلق مکانی بر بهسازی محلات قدیمی» است. عودلاجان و ساکنان این محله یکی از سوژه‌های تحقیق او است. او می‌گوید: «جدا از بازارچه عودلاجان که حدود چهار سالی است که بازسازی شده، این محله بافت تاریخی و قدیمی خود را حفظ کرده است. البته فرسودگی و تخریب در خیلی جاهای محله دیده می‌شود. ولی با نمونه‌های آماری خودم که نتیجه حضور در محله و تعامل با اهالی است، به این باور رسیده‌ام که زمانی که سوپر مارکت‌ها و هایپر مارکت‌ها هنوز بقالی بودند، مردم نان خود را از اسنپ‌فود سفارش نمی‌دادند، خانه‌ها یک کلید داشتند و همسایه‌ها هم‌دیگر را می‌شناختند، بیشتر در جهت بهسازی و رفع مشکلات محله تلاش می‌کردند. البته ممکن است دست‌شان به جایی بند نبود اما با هم هم‌فکری داشتند، مشکلات‌شان را یکی می‌دانستند و برای رفع آن‌ها همکاری می‌کردند. به خاطر همین چیزهای قدیمی انگار در این محله هم تعامل و همکاری برای بهسازی بیشتر است اما باز هم مشخص نیست این تلاش و تعامل به جایی برسد یا نه.»
البته او تاکید می‌کند که برای رسیدن به نتیجه‌گیری کلی، راه طولانی‌تری در پیش دارد و هنوز نمی‌تواند با قطعیت در این مورد نظر دهد.
«حسین» آقا بازاری و از اهالی قدیمی محله عودلاجان است. او مدت زیادی در محله‌های شمالی شهر تهران ساکن بوده اما یک شکست در کار تجارت باعث شده است از ۱۰ سال پیش به خانه قدیمی پدری خود در همین محله باز گردد. او درمورد این محله و ساکنان آن این طور می‌گوید: «دیگر ساکنی برای محله باقی نمانده است. من هم اگر حقوق بازنشستگی اجازه می‌داد، از این محل رفته بودم.»
بعد لبخندی می‌زند و یاد قدیم می‌کند: «عروسی من هر چه خواستیم سر و ته میهمان‌ها را جمع کنیم، باز ۲۰ تا از همسایه‌ها را با خانواده‌هایشان دعوت کردیم. آن قدر روابط ما صمیمی بود. الان از آن محل من مانده‌ام و آقا "رضا" که بقالی دارد.»
حسین آقا در ادامه در مورد نام محله عودلاجان می‌گوید: «عودلاجان از دو واژه "عود" و "لاجی" تشکیل شده است؛ آن هم به دلیل قرار گرفتنش در راسته عطارها بوده است. البته برخی نیز در قدیم به غلط این محله را "عبدالله جان" به لهجه کلیمیان می‌گفتند چون قبل از انقلاب تعداد کلیمی‌ها و زرتشتی‌های ساکن این محله زیاد بود.»
مطالب مرتبط:
محله های آبادان در چهل سالگی انقلاب
محله سده و ایستگاه ۳ آبادان؛ ۴۰سال فجر یا زجر
محله احمدآباد آبادان؛ ۴۰سال فجر یا زجر
باز هم محله سده آبادان؛ ۴۰سال فجر یا زجر
محله های شرقی آبادن؛۴۰ سال فجر یا زجر
محله‌های اطراف اداره آبفای آبادان، ۴۰ سال فجر یا زجر
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر