جمهوری اسلامی ایران فرایند غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد را زیر نظر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌ای «فردو» در نزدیکی قم آغاز کرده است. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند غنی‌سازی ۲۰ درصدی فرایند رسیدن به دستیابی بمب اتمی را هموار می‌کند.
اتحادیه اروپا این اقدام ایران را نقض جدی توافق هسته‌ای برجام دانسته و برخی دیگر کشورها از جمله «چین»، «ژاپن» و «روسیه» نیز به این موضوع واکنش نشان داده‌اند. این اولین بار نیست که ایران دست به غنی‌سازی ۲۰ درصدی زده است. اقدام جدید ایران چه پیامدهایی دارد؟
***
هم شروع غنی‌سازی ۲۰ درصدی و هم غنی‌سازی اورانیوم در سایت فردو، تخلف از دو تعهد جمهوری اسلامی بر اساس توافق هسته‌ای برجام است و احتمالا پیامد جدی بر روابط ایران و شرکای برجام خواهد داشت. به نظر می‌رسد اقدام ایران برای پیدا کردن دست برتر در برابر ایالات متحده است که با خروج از برجام و اعمال شدیدترین تحریم‌های یک‌جانبه، وعده‌هایی جهت بازگشت به توافق هسته‌ای با هدف مذاکره برای محدود کردن برنامه موشکی جمهوری اسلامی داده است.
غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی به دلیل اینکه راه دستیابی به سلاح اتمی را کوتاه تر می کند مورد نگرانی و اعتراض قدرت‌های جهانی قرار داشت. جمهوری اسلامی اولین بار در بهمن ۱۳۸۸ شروع به فرایند غنی‌سازی اورانیوم با این خلوص کرد. با افزایش فشار شدید بین‌المللی، ایران با دعوت از رهبران «ترکیه» و «برزیل» به تهران توافقی با آنها امضا کرد تا با ارسال اورانیوم با خلوص پایین به ترکیه، ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد تحویل بگیرد که سوخت مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران است.
این توافق مورد پذیرش «ایالات متحده»، «روسیه»، «چین»، «بریتانیا» و «فرانسه» قرار نگرفت و به سرعت پیش‌نویس یکی از سنگین‌ترین قطعنامه‌های شورای امنیت در اوایل سال ۱۳۸۹ به رای گذاشته و قطعنامه ۱۹۲۹ تصویب شد. این قطعنامه فعالیت‌های موشکی جمهوری اسلامی در بخش موشک‌های بالستیک را ممنوع کرد و خواستار توقف غنی‌سازی از جمله غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد شد و یک نظام بازرسی سختگیرانه از هواپیماها و کشتی‌هایی را که به مقصد از مبدا ایران حرکت می‌کردند یا از آسمان و آب‌های ایران عبور داشتند، برقرار کرد.
قطعنامه ۱۹۲۹ مبنای تحریم‌های بین المللی ایران از سوی «ایالات متحده»، «کانادا»، «اتحادیه اروپا»، «ژاپن» و «استرالیا» شد و صادرات نفت ایران و مبادلات مالی و بانکی از جمله تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی را هدف قرار داد. این تحریم‌ها فشار مالی شدیدی بر نظام حاکم بر ایران وارد کرد و آیت‌الله «علی خامنه‌ای» را تشویق به موافقت با مذاکره پنهانی با آمریکا در «عمان» با هدف رفع تحریم‌ها کرد.
سرانجام با آغاز گفت‌وگوهای علنی ایران و آمریکا و پنج قدرت بزرگ دیگر یعنی «فرانسه»، «چین»، «روسیه»، «بریتانیا» و «آلمان»، در آذر ۱۳۹۲ حدود چهار سال پس از شروع فرایند غنی‌سازی ۲۰ درصدی، جمهوری اسلامی پذیرفت تا این میزان غنی‌سازی را متوقف کند و در برابر آن ماهیانه به مبلغی از اموال مسدود شده خود در بانک‌های بین‌المللی دست پیدا کند و تا زمان رسیدن به یک توافق جامع اتمی هم تحریم تازه‌ای علیه ایران اعمال نشود.
با به دست آمدن توافق هسته‌ای برجام در تابستان ۱۳۹۴، جمهوری اسلامی مجاز شد صرفا به غنی‌سازی اورانیوم با خلوص پایین بپردازد و تاسیسات اتمی فردو را هم به جای تعطیلی با همکاری اتحادیه اروپا به یک مرکز تحقیق و توسعه غنی‌سازی تغییر کاربری دهد. ایران این تاسیسات را به عنوان پشتیبان کارخانه غنی‌سازی اورانیوم «نطنز» در زیرزمین ساخته بود تا در صورت حمله نظامی به نطنز، نمونه‌ای از ماشین‌های غنی سازی اورانیوم و متعلقات آن برای شروع مجدد آماده باشد.
با توافق برجام هم غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی و هم غنی‌سازی اورانیوم در فردو مطابق تعهدات ایران متوقف شد؛ اما حالا جمهوری اسلامی نزدیک به پنجمین سالگرد اجرای برجام، این بخش از تعهدات خود را هم کاملا کنار گذاشته است تا احتمالا «ابزار چانه‌زنی» در برابر «جو بایدن» رییس‌جمهور جدید آمریکا داشته باشد. بایدن از بازگشت به برجام حمایت کرده اما گزینه‌های اصلی او برای تشکیل دولت آینده آمریکا گفته‌اند که هدف از این کار «محدود کردن ایران» از جمله برنامه موشکی آن است.
جمهوری اسلامی برنامه موشکی را «خط قرمز» خود عنوان کرده و احتمالا با غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصدی در فردو تمایل دارد توقف آن را به جای مذاکره بر سر موشک‌های بالستیک به ایالات متحده پیشنهاد کند؛ اما ادامه این روند می‌تواند به سرعت اتحادی بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی شکل دهد که حتی «چین» هم بخشی از آن باشد. چین از غنی‌سازی مجدد اورانیوم ۲۰ درصدی ابراز ناخشنودی کرده و شرکای اروپایی برجام هم گفته‌اند که این کار حیات توافق هسته‌ای را به خطر می‌اندازد.
در حال حاضر از توافق برجام صرفا بخش‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های ایران باقی مانده است.
جمهوری اسلامی دست به ریسک تازه‌ای زده است. تردیدی نیست که دور تازه‌ای از کشمکش بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی و غنی‌سازی اورانیوم آغاز شده است که یک سر آن احتمال بازگشت آمریکا به توافق و رفع تحریم های فعلی است؛ اما سر دیگر طیف، با احتمالی بیشتر، شدت گرفتن تنش‌ها و بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا و حتی تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
مطالب مرتبط:
افزایش خلوص غنی‌سازی اورانیوم ایران؛ حالا چه می شود؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر