موسسه «دیدبان افکار عمومی نوید ایرانیان» (مرکز افکارسنجی ایرانیان) با انجام یک نظرسنجی از هزار و ۷۰ نفر از شهروندان ایرانی، مدعی شده است ۴۲ درصد از ایرانیان واکسن ایرانی کرونا را به واکسن خارجی ترجیح می‌دهند.
نتایج این نظرسنجی توسط خبرگزاری‌های داخلی، روز ۱۵ دی ۱۳۹۹ منتشر شده‌اند و نشان می‌دهند ۴۲.۴ درصد ایرانیان واکسن ایرانی را به واکسن خارجی ترجیح می‌دهند و در مقابل، تنها ۳۹.۶ درصد خواهان واکسن خارجی کرونا هستند. ۲۰.۷ درصد افراد هم نظری در این مورد نداشته‌‌اند.
آیا اکثریت ایرانیان واکسن ایرانی کرونا را که هنوز در حال ساخت بوده و مراحل نهایی خود را طی نکرده است، به واکسن خارجی کووید-۱۹ ترجیح می‌دهند؟ «ایران‌وایر» می‌کوشد در این گزارش به این پرسش پاسخ دهد.
گزارش نظرسنجی مرکز افکارسنجی ایرانیان
مرکز افکارسنجی ایرانیان می‌گوید هزار و ۷۰ ایرانی در این نظرسنجی شرکت کردهاند. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهند:
- میزان ابتلا به ویروس کرونا در افراد غیرشاغل ۲۰.۷ درصد و در افراد شاغل ۲۴.۷ درصد بوده است.
- از میان این هزار و ۷۰ نفر، ۴۲.۴ درصد اظهار کردهاند که ترجیح‌‌شان بر تزریق واکسن کرونای داخلی است، ۳۹.۶ درصد استفاده از واکسن خارجی را ترجیح دادهاند و ۲۰.۷ درصد نظری در این مورد نداشته‌‌اند.
- شرکت کنندگان در این نظرسنجی اخبار کرونا را از طریق اینستاگرام، واتس‌‌اپ، تلگرام، صداوسیما، شبکه‌‌های ماهواره‌‌ای، سایت‌‌های خبری و دوستان و آشنایان پی‌گیری کردهاند.
اعتبارسنجی این نظرسنجی
اطلاعات کاملی از چگونگی انجام این نظرسنجی، متدولوژی، متن پرسش‌نامه و... در دسترس نیست که بتوان اعتبارسنجی این گزارش را سنجید. حتی روشن نیست که تمام نتایج منتشر شده‌اند یا این داده‌ها، تنها بخشی از نتایج حاصله هستند. لذا در اعتبارسنجی این گزارش، به نظرسنجی مشابهی مراجعه کردیم. «شرکت تحلیل داده‌های استاسیس» (Stasis) به سفارش «ایران‌وایر» طی یک نظرسنجی تلفنی، نظر شهروندان ایران را در خصوص واکسن کرونا مورد سنجش قرار داده است. این پیمایش در روزهای اول تا هفتم آبان ۱۳۹۹ امسال انجام شد. در این نظرسنجی، از پرسش‌شوندگان خواسته شده بود بین واکسن احتمالی کرونا که توسط شرکت‌های اروپایی، امریکا، چینی یا روسی تولید می‌شوند، یک گزینه را انتخاب کنند. در این میان، ۱۵ درصد واکسن تولیدی توسط کشورهای اروپایی، ۱۳ درصد امریکایی، ۸ درصد روسی و ۴ درصد چینی را انتخاب کردهاند. هم‌چنین ۳۶ درصد هم گفته‌اند که ترجیح می‌دهند واکسن تولیدی توسط کشورهای ذکر شده را استفاده نکنند یا گزینه‌های دیگری مانند واکسن تولیدی توسط شرکت‌های ایرانی را نام برده‌اند.
از «آرش غفوری»، مدیر شرکت تحلیل داده‌های استاسیس (Stasis) و مجری این شرکت می‌پرسیم چرا نام ایران را در میان گزینه‌ها نگنجاندید؟
او در پاسخ می‌گوید: «ما پیش از انجام این نظرسنجی، یک جامعه نمونه داشتیم و روی آن مطالعه کردیم. نتایج مطالعات ما و تستی که انجام دادیم، نشان می‌دادند که اگر گزینه ایران را بگذاریم، خیلی‌ها پاسخ واقعی و صحیح به این پرسش نمی‌دهند.»
چه‌گونه به این نتیجه دست یافتید؟
غفوری در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ما وقتی در یک نظرسنجی، یک سوالی را می‌پرسیم، سوال‌های تکمیلی هم داریم که درستی پاسخ را بتوانیم ارزیابی کنیم. ما از جامعه نمونه پرسیدیم ترجیح شما واکسن ایرانی، چینی، روسی، اروپایی و یا امریکایی است؟ اکثریت واکسن ایرانی را انتخاب کردند. ولی وقتی در پرسش بعدی پرسیدیم بین قرص سرماخوردگی ایرانی و خارجی کدام را مصرف می‌کنید، بالای ۵۰ درصد از کسانی‌که گفته بودند واکسن ایرانی را انتخاب می‌کنیم، قرص سرماخوردگی خارجی را انتخاب کردند. بنابراین، ما دریافتیم که پاسخ قبلی آن‌ها به این پرسش صحیح نبوده است چراکه وقتی کسی قرص خارجی مصرف می‌کند، نمی‌تواند مصرف کننده واکسن ایرانی باشد. لذا از اساس نام ایران را از میان گزینه‌ها حذف کردیم تا ببینم چه میزان گرایش به واکسن چینی-روسی و چه میزان گرایش به تزریق اروپایی-امریکایی است.»
غفوری می‌گوید: «همواره وقتی مخاطب را بین ایران و سایر کشورها مخیر می‌کنید، به دلایل مختلف، از جمله حس وطن‌دوستی، مردم گزینه ایران را انتخاب می‌کنند. حال آن‌که در عالم واقع ممکن است ایران گزینه نهایی آن‌ها نباشد. این واقعیتی است که در مساله مصرف دارو خود را نشان داده است؛ به طوری که همواره در داروخانه‌ها این پرسش مطرح است که "مشابه خارجی آن را ندارید؟" یعنی به رغم علاقه مردم به ایران، ولی در مصرف دارو دنبال مشابه خارجی هستند چون اثرگذاری آن را بالاتر می‌دانند. در واکسن هم همین منطق جاری است.»
این متخصص امور نظرسنجی در خصوص اعتبار نظرسنجی انجام شده توسط موسسه دیدبان افکار عمومی نوید ایرانیان می‌گوید: «تا به اطلاعات کامل نظرسنجی، متن پرسش‌نامه، نحوه طراحی سوال‌ها و چیدمان آن‌ها و ... دست پیدا نکنیم، نمی‌توانیم در خصوص اعتبار این نظرسنجی سخنی بگوییم. آن‌چه منتشر شده، گزارشی ناقص از کاری است که انجام شده است.»
داروی ایرانی یا خارجی؟
طرح ایده واکسن ایرانی یا خارجی، همان پرسش تکراری است که سال‌ها با آن روبه‌رو هستیم: «داروی ایرانی یا مشابه خارجی؟»، «انسولین ایرانی یا خارجی؟»، «آسپرین ایرانی یا خارجی؟» و...
طی سال‌های گذشته به تجربه ثابت شده است که مردم در صورت دسترسی به داروی خارجی، مشابه خارجی را بر داروی ایرانی ترجیح دادهاند. در چرایی این موضوع، «عابد فتاحی»، عضو «کمیسیون بهداشت و درمان» نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در مصاحبه‌ای می‌گوید: «متاسفانه مصرف داروهای بی‌‌کیفیت تولید داخل موجب بی‌اعتمادی بیماران به محصولات ایرانی شده است و مصرف این محصولات علاوه بر بروز عوارض غیر قابل جبران برای بیمار، هیچ تاثیری در روند درمان ندارد.» داروسازان اما باور دیگری دارند و معتقد به اثر روانی دارو بر درمان هستند. «وحید فاضلی»، داروساز به روزنامه «ایران» می‌گوید: «به دلیل تاثیرات روانی مصرف دارو در برخی افراد، تنها همین که بیمار تصور کند که در حال دریافت دارو است، ممکن است حالش بهتر شود! بعضی از مواقع ما تنها تصور می‌کنیم که یک دارو اثر بخشی دارد. گفتنی است، فروش بسیاری از داروها عملاً مدیون همین اثر دارونما است. بعضی از مراجعان مراکز درمانی اگر مبلغ هنگفتی را خرج داروهای خارجی نکنند، احساس بهبودی نمی‌کنند. بنابراین، چه کیفیت داروی ایرانی را پایین‌تر بدانیم و چه بی‌اعتمادی مردم به داروی ایرانی را ناشی از اثر روانی و یک باور نادرست بدانیم، این یک فکت واقعی در جامعه ایران است که ایرانیان به داروی ایرانی اعتماد کمتری به نسبت داروهای خارجی دارند. چنین فکتی پذیرش این‌که مردم به واکسن ایرانی بیشتر اعتقاد دارند را سخت می‌کند؛ مگر آن‌که بپذیریم ترجیح مردم، استفاده از واکسن ایرانی می‌بود اگر اعتماد ایرانیان جلب می‌شد که اثر گذاری واکسن داخلی بیشتر از واکسن خارجی است.»
موسسه دیدبان افکار عمومی نوید ایرانیان (مرکز افکار سنجی ایرانیان)
اعتبار نهاد انجام دهنده نظرسنجی در پذیرش نتایج آن مهم است. موسسه دیدبان افکارعمومی نوید ایرانیان براساس آن‌چه در روزنامه رسمی آمده، در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ تاسیس شده است. اعضای هیات مدیره آن عبارتند از: «حسن اختری» (مدیرعامل و رییس هیات مدیره)، «سعادت شیخ» (نایب رییس هیات مدیره) و «علی اردستانی رستمی» (عضو).
اطلاعات بیشتری از این موسسه تازه تاسیس یافته در دست نیست جز قرارداد همکاری‌هایی که طی یکی دو سال اخیر با برخی نهادها و رسانه‌ها امضا کردهاند که نشان می‌دهد از روابطی درون نهادهای حکومتی برخوردارند.
حسن اختری، مدیرعامل این موسسه، شرکت نظرسنجی دیگری نیز به نام «موسسه افکارسنجی دانش نوین ایرانیان» دارد که در آن‌جا نیز مدیرعامل است. در هیات مدیره این شرکت علاوه بر اختری، «نظام‌الدین موسوی»، نماینده تهران در مجلس یازدهم به نمایندگی از خبرگزاری «فارس» و «یاسر جبرائیلی» نیز عضویت دارند؛ اطلاعاتی که از نزدیکی آن‌ها به اصول‌گرایان حکایت دارد.
جمع‌بندی
موسسه دیدبان افکار عمومی نوید ایرانیان (مرکز افکارسنجی ایرانیان) با انجام یک نظرسنجی از هزار و ۷۰ نفر از شهروندان ایرانی، مدعی شده است ۴۲ درصد ایرانیان واکسن ایرانی کرونا را به واکسن خارجی ترجیح می‌دهند. نتایج این نظرسنجی توسط خبرگزاری‌های داخلی، روز ۱۵ دی ۱۳۹۹ منتشر شده‌اند که نشان می‌دهند ۴۲.۴ درصد ایرانیان واکسن ایرانی را به واکسن خارجی ترجیح می‌دهند و در مقابل، تنها ۳۹.۶ درصد ایرانیان خواهان واکسن خارجی کرونا هستند و ۲۰.۷ درصد نظری در این مورد نداشته‌‌اند.
بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهند که اطلاعات تکمیلی از جزییات، روش تحقیق و متدولوژی، پرسش‌نامه و چگونگی طراحی سوال‌ها در دست نیست که بتوان اعتبار این نظرسنجی را سنجید ولی آن‌چه روشن است، این است که حداقل در نظرسنجی مشابه که توسط شرکت تحلیل داده‌های استاسیس (Stasis) انجام شده، نام ایران در میان گزینه‌ها نیامده چون در جامعه نمونه، پاسخی گمراه کننده به دست آمده است.
در مطالعه انجام شده توسط شرکت تحلیل داده‌های استاسیس، بیش از ۵۰ درصد از کسانی که انتخاب آن‌ها واکسن ایرانی بوده است، وقتی در برابر این پرسش قرار گرفته‌اند که قرص سرماخوردگی ایرانی مصرف می کنند یا خارجی، گزینه خارجی را انتخاب کردهاند. بنابراین، وقتی پرسش از «ترجیح مصرف کالای ایرانی» در میان باشد، همواره با یک شرط همراه است و آن این‌که به شرط کیفیت بالاتر، ترجیح کالای ایرانی است ولی وقتی کیفیت پایین‌تر باشد، همواره مصرف کننده دنبال مشابه خارجی خواهد رفت. از این رو، نمی‌توان از نتایج این نظرسنجی چنین برداشت کرد که مردم بین واکسن ایرانی و واکسن خارجی، واکسن ایرانی خواهند زد. ضمن این‌که هنوز اساسا واکسن ایرانی ساخته نشده است که بتوان در خصوص کیفیت آن سخن گفت و آن را با واکسن خارجی مقایسه کرد.
از این رو، «ایران‌وایر» به ادعای موسسه دیدبان افکار عمومی نوید ایرانیان که تحت عنوان نتایج یک نظرسنجی این‌گونه اعلام شده است که ۴۲ درصد ایرانیان واکسن ایرانی کرونا را به واکسن خارجی ترجیح می‌دهند، نشان «گمراه کننده» می‌دهد.
- گمراه کننده: موردی که ممکن است از واقعیاتی خاص در اظهارات استفاده شود تا ادعای نادرست یا غیر قابل اثبات دیگری را القا کند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر