یونان یک کاروان پناه‌جوی افغانستانی را به ترکیه بازگرداند

باقر ابراهیمی

اگر نگوییم روزانه، هر چند روز یک‌بار ده‌ها پناه‌جو از ترکیه به یونان می‌رسند. بیشتر این مسافران، پناه‌جویان ایرانی، افغانستانی، پاکستانی و عرب‌های خاورمیانه هستند که به دلیل ناامنی‌های سیاسی یا در آرزوی زندگی بهتر و امن، قدم در مسیر پرخطر پناه‌جویی می‌گذارند. اما هر از گاهی هم نیروهای مرزی بدون توجه به قوانین ملی و بین‌المللی، آن‌ها را به ترکیه بازمی‌گردانند. طبق قانون، مسافران وقتی درخواست پناهندگی خود را ارایه می‌دهند، کشور میزبان باید تا مشخص شدن نتیجه این درخواست، آن‌ها را پذیرا باشد. اما موارد بسیاری اتفاق می‌افتد که مسافران پس از عبور طاقت‌فرسا از مرز و رسیدن به کشوری دیگر، بدون آن‌که فرصت ارایه درخواست داشته باشند، از سوی نیروهای مرزی برگردانده می‌شوند.

در ماه سپتامبر ۲۰۲۰، کاروانی با ۱۷ مسافر افغانستانی شامل زنان و کودکان، پس از عبور از دریا و رسیدن به جزیره «ساموس» یونان، بعد از شش ساعت توقف و برخورد نیروهای مرزی، به ترکیه بازگردانده شدند. مسافران این کاروان به «ایران‌وایر» گفتند نیروهای یونانی با برخوردهای خشونت‌بار تلفن‌های همراه و پول‌های آن‌ها را گرفته و خودشان را به ترکیه بازگردانده‌اند.

***

«یک روز در راه بودیم و ساعت شش صبح به جزیره ساموس رسیدیم. قاچاق‌بر از ما نفری ۸۰۰ دلار گرفت و با قایق‌های موتوری ما را به جزیره رساند. سربازان یونانی از من و دوستانم پنج گوشی همراه گرفتند. از داخل کیف‌های ‌ما پول‌های‌مان را هم برداشتند. همراه ما تعدادی پسر جوان بودند که پلیس آن‌ها را با چوب کتک زد. بدن دو نفر از آن‌ها کبود شده بود و ورم داشت.»

این جملات، روایت «تمنا»، دختر جوانی است که در کاروانی ۱۷ نفره، از ترکیه و مسیر دریایی راهی یونان شده بود. قاچاق‌بر همه آن‌ها را با قایق بادی در دریا رها کرده بود. هنوز باد و امواج تند پاییز و زمستان شروع نشده بود و مسافران با خیالی آسوده، راهی این مسیر شده بودند، بی‌خبر از آن‌که ممکن است توسط نیروهای پلیس بازداشت شوند، مورد ضرب و شتم قرار گیرند، از آن‌ها دزدی شود و به ترکیه برگردانده شوند.

نهم سپتامبر، این کاروان ترکیه را به مقصد یونان ترک کرد. آن‌ها پس از یک روز، ساعت شش صبح به جزیره ساموس رسیدند. اما ظهر همان روز، یعنی تنها شش ساعت بعد توسط پلیس یونان دستگیر ‌شدند. به روایت مسافران این کاروان در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، پلیس یونان مسافران را مورد ضرب و شتم قرار داده و سپس آن‌ها را در یک کشتی بزرگ جمع کرده بود. شب شده و پلیس یونان تصمیم گرفته بود که تمامی این مسافران را بدون اخذ درخواست پناهندگی، به ترکیه برگرداند.

تمنا برای «ایران‌وایر» شرح داد که پس از چندین ساعت سرگردانی در آب‌ها، به ترکیه برگردانده شدند.

«حامد»، از اعضای نیروهای «استخباراتی» افغانستان بود که پس از آزادی زندانیان «طالبان» توسط حکومت این کشور، به دلیل تهدید‌های این گروه تروریستی، ترجیح داد افغانستان را ترک کند. او همراه با خانواده‌اش به ایران و بعد به ترکیه رفتند تا سرانجام با این کاروان راهی یونان شدند: «کودکان دو تا پنج ساله همراه ما بودند. اما سربازان یونانی همه را مثل حیوان جمع کردند. حتی زنان را مورد بازرسی بدنی قرار دادند. من را هم کتک زدند. موبایل و پول‌های‌مان را گرفتند. حتی مدارک و کارت‌های هویتی‌ ما را هم گرفتند. از ساعت سه تا ۱۲ ما را چرخاندند. آب هم نمی‌دادند. یک سرباز که به نظر انسان خوبی می‌آمد، وقتی فرمانده‌ آن‌ها خوابید، به ما یک بطری آب داد.»

حامد روایت‌هایش را ادامه می‌دهد: «ساعت سه پس از نیمه‌شب بود که پلیس یونان با بررسی صفحه نمایش متوجه شد در آب‌های ترکیه کشتی و قایق زیاد نیست. ما را وارد آب‌های ترکیه کرد. سپس یک قایق را که مثل چادر بود، به دریا انداخت و ما را داخل آن پرت کرد. زن و کودک را پرت می‌کرد. یکی از زن‌ها حامله بود اما همه ما را مثل بوجی [گونی] با لگد از داخل کشتی به آب می‌انداخت.»‌

روی کشتی‌هایی که این مسافران را حمل می‌کرد، پرچم یونان و اتحادیه اروپا نصب شده بود. برای همین مسافران فکر می‌کردند که قرار است به کمپ منتقل شوند، در حالی‌که تمام آن مسیر را به سمت ترکیه و بازگشت پیموده بودند.

مسافران در دریا خود را به قایق رساندند و سوار شدند. هم‌زمان، شاهد دور شدن کشتی بودند که آن‌ها را جا گذاشت و به یونان بازگشت. در آن لحظه، فقط یک گوشی تلفن همراه توانست جان آن‌ها را نجات دهد. حامد گوشی تلفن را میان وسایل کودکش جای داده بود. این تلفن همراه نقش فرشته نجات را برای‌ آن‌ها ایفا می‌کرد. او توانست با نیروهای دریایی ترکیه تماس بگیرد و کمک بخواهد تا آن‌ها را از آب‌های طوفانی نجات دهند.

در نهایت، نیروهای ساحلی ترکیه توانستند به قایق حامل این پناه‌جویان برسند و آن‌ها را به ساحل منتقل کنند. پس از آن‌که به آن‌ها مقداری غذا و آب داده شد، به کمپ «آیدین» منتقل شدند. دو نفر از مسافران این کاروان توانسته بودند خود را به کمپی در جزیره ساموس برسانند. اما فردای همان روز، دوباره به ترکیه بازگردانده شدند.

این پناه‌جویان که حالا در ترکیه به سر می‌برند، می‌خواهند از یونان شکایت کنند: «شکایت‌نامه خود را هم تنظیم کردیم. دادگاه باید در کشوری غیر از یونان برگزار شود. ما به یونان اعتماد نداریم. حاضریم این دادگاه در همین ترکیه جریان داشته باشد. با رفتاری که یونانی‌ها داخل کشتی با ما کردند، شاید ما را در کشور خودشان بکشند و کسی هم خبردار نشود.»

رفتارهای توهین‌آمیز و مملو از خشونت در تمام مسیر قاچاقی به کشورهای مختلف اتفاق می‌افتد. پناه‌جویان گاهی در مرزهای ترکیه کتک می‌خورند و گاهی در مرزهای میان بوسنی و کرواسی. اگرچه بارها سازمان‌های حقوق بشری به اعمال خشونت علیه پناه‌جویان و مهاجران غیرقانونی اعتراض کرده‌اند اما این رفتاری است که مدام در جغرافیاهای مختلف تکرار می‌شود.

معلوم نیست سرنوشت این ۱۷ نفر در کدام کشور به سرانجام می‌رسد، اما آن‌چه مسلم است، به جای ماندن خاطراتی تلخ در ذهن آن‌ها از یونان است؛ خاطراتی که در تصاویر ذهنی کودکان هم به جای مانده‌اند؛ زخم‌هایی که شاید هیچ‌گاه ترمیم نشوند.

 

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسوولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفا شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران‌وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

مطالب مرتبط:

گروگان‌گیری پناه‌جویان در ترکیه؛ روشی رایج در قاچاق انسان

دیپورت پناهجویان از مصر به ایران؛ تبدیل یک رویا به کابوس

خطر دیپورت سمیه راموز، فعال سیاسی از ترکیه

جمع‌آوری دست‌کم ۲۵۰۰ پناهجو از شمال پاریس