ونوس امیدوار
در ماه‌های اخیر و به دنبال شیوع کرونا در ایران کسب و کار اینترنتی رونق گرفته و بر تعداد سفارش کالاها به شدت افزوده است. اما زیرساخت‌هایی مانند سرعت اینترنت، وضعیت حمل و نقل و همچنین قوانین مربوط به این حوزه بهروز نیست و همچنان سنتی باقی مانده است. در این میان مسئولان نیز چندان اشتیاقی برای فراهم کردن ملزومات داد و ستد اینترنتی از خود نشان نمی‌دهند.
***
«چهار روز است که همچنان صبح و بعد از ظهر خانه نشسته‌ام و منتظرم کاپشنی که از یک فروشگاه اینترنتی خریدم به دستم برسد؛ اما انگار همچنان باید منتظر باشم.»
«سمانه» در مشهد زندگی می‌کند. او بعد از شیوع کرونا کمتر از خانه خارج می‌شود و تقریبا بیشتر کالاها و محصولات مورد نیازش، از لوازم آرایشی و بهداشتی گرفته تا لباس و لوازم آشپزخانه و سرویس خواب، را از فروشگاه‌های مجازی می‌خرد.
می‌گوید: «موقع خرید گزینه "ارسال از طریق پست" را انتخاب کردم و طبق چیزی که در سایت فروشگاه نوشته شده بود، باید کاپشن چهار روز پیش به دستم می‌رسید؛ اما تا امروز که خبری نیست و معلوم هم نیست چند روز دیگر باید منتظر بمانم.»
او با اشاره به اینکه گرایش مردم به خریدهای غیرحضوری باعث شده اغلب فروشگاه‌های تهران هم به صورت اینترنتی فعال باشند می‌گوید: «در این دوران کرونایی چاره دیگری نیست. ترجیح می‌دهم به جای اینکه در این اوضاع و احوال در خیابان‌ها و فروشگاه‌ها بچرخم تا چیزی‌هایی که لازم دارم را بخرم، در خانه بنشینم و از همین فروشگاه‌های مجازی خرید کنم.»
کرونا که آمد و مردم به ماندن در خانه تشویق شدند، رفت‌وآمد در پاساژها و مراکز خرید هم کم شد. اما مگر چه مدت می‌توان خرید مایحتاج را به تاخیر انداخت؟ به همین دلیل، به تدریج فروشگاه‌های مجازی رونق گرفت. به طوری که فروشگاه‌های اینترنتی که قبل از کرونا تعدادشان کم بود و توفیق چندانی در جذب سلیقه‌های مختلف نداشتند، پس از یکی دو ماه تعدادشان زیاد شد و انواع و اقسام کالاها، از خوراکی و پوشاک گرفته تا لوازم یدکی خودرو و هر آنچه مورد نیاز یک زندگی است، سر از اینترنت درآورد و فضای کسب و کارها را دگرگون کرد.
بر اساس تازه‌ترین گزارشی که از سوی اتحادیه کسب و کارهای مجازی منتشر شده، تنها در پاییز امسال برای ۲۵۲ کسب و کار مجوز فعالیت صادر شده است.
به گفته «فرانک ابوالمعصوم»، مدیر پروژه پایش تجارت الکترونیک ایران، «آمار و ارقام نشان‌دهنده رشد کسب‌وکارهای اینترنتی و توسعه تجارت الکترونیک در کشور است. به طوری که تراکنش‌های اینترنتی در شش ماه نخست امسال رشد ۲۸۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشت و از ۱۱۶ هزار و ۵۸۳ میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۴۴۷ هزار و ۵۲۵ میلیارد تومان در سال ۹۹ رسیده است.»
اما آیا استقبال یکباره مردم از کسب و کارهای آنلاین و افزایش چند برابری شمار فروشگاه‌های مجازی مطابقتی با زیرساخت‌های لازم از قبیل سرعت اینترنت، وضعیت حمل و نقل و همچنین قوانین و مقررات مربوط به این حوزه داشته است؟ یا مثل همیشه مسئولان و تصمیم‌گیران غافلگیر شده‌اند؟
سمانه و بسیاری دیگر از شهروندانی که در دوران شیوع کرونا به خریدهای اینترنتی روی آورده‌اند و همچین شمار زیادی از فعالان عرصه تجارت الکترونیک دل پری در این مورد دارند. معتقدند مانند بسیاری دیگر از بحران‌هایی که در کشور رخ می‌دهد، باز هم این مردم هستند که باید انتظار بکشند تا شرایط عادی‌تر شود و مسئولان خود را پیدا کنند تا بتوانند مدیریت بحران کرده و پاسخگوی نیازهای مردم باشند.
اتوبوس‌های بین شهری به طور غیررسمی عهده‌دار جابه‌جایی کالاها و بسته‌ها شده‌اند و اگر این روزها سری به انبار توشه پایانه‌های مسافربری بزنید متوجه شدت وخامت اوضاع و فراهم نبودن امکانات حمل و نقل و نبود فضای کافی برای این حجم از خریدهای اینترنتی می‌شوید.
«بهروز»، یکی دیگر از مشتریان فروشگاه‌های مجازی، می‌گوید: «یک هفته است که یک سیم شارژر موبایل سفارش داده‌ام. هنوز به دستم نرسیده و هر بار هم که با اداره پست تماس می‌گیرم می‌گویند حجم بسته‌های پستی خیلی زیاد شده و چند روز دیگر هم باید صبر کنم.»
او می‌افزاید: «در تهران اوضاع نسبتا بهتر است؛ چون خریدار می‌تواند گزینه‌های دیگری مثل "ارسال از طریق پیک موتوری" را هم انتخاب کند؛ اما تقریبا همه مشتریان سایر شهرهای ایران مجبورند گزینه "ارسال پستی" یا موارد مشابه را انتخاب کنند و در مقابل تاخیری هم که اتفاق میافتد فقط صبر کنند و اعتراضی نداشته باشند.»
مشکلات مربوط به آماده نبودن زیرساخت‌ها برای گسترش فضای کسب و کارهای آنلاین محدود به شبکه حمل و نقل کشور نمی‌شود. وقتی صحبت از قوانین و مقررات و میزان آگاهی از این موضوع می‌شود، اوضاع از این هم وخیم‌تر به نظر می‌رسد.
از سوی دیگر، شمار کلاهبرداری‌های اینترنتی، از قبیل فروش کالاها و محصولات تقلبی مانند داروهای ساختگی به نام درمان قطعی کرونا، فروش ماسک و مواد ضدعفونی کننده با قیمت‌های گزاف، فروشگاه‌هایی که وجود خارجی ندارند و آدرس و شماره تلفنی غیرواقعی در سایت‌شان درج شده و مواردی از این قبیل افزایش یافته است.
افزایش شکایت‌ها و انتقادهای کاربران شبکه‌های اجتماعی، از جمله توییتر و شبکه ایرانی «ویرگول»، نسبت به این کلاهبرداری‌ها نشانگر همین موضوع است.
«علی آجودانیان»، بنیان‌گدار ویرگول، می‌گوید: «این روزها کاربران زیادی در این پلتفرم از تجربه بد خود در استفاده از سرویس کسب‌وکارهای مختلف مطلب می‌نویسند و این کسب‌وکارها از ما به اتهام افترا و تهمت شکایت می‌کنند. قاضی‌ها هم درکی از سازوکار فعالیت یک پلتفرم ندارند. از شهرهای مختلف ایران از شخص من یا از پلتفرم ویرگول شکایت می‌شود و من مجبور می‌شوم برای دفاع از خود و ویرگول در دادگاه شهرهای مختلف شرکت کنم.»
«محمدمهدی»، یکی دیگر از مشتریان دائمی فروشگاه‌های اینترنتی که تجربیات زیادی در این رابطه دارد، می‌گوید: «گاهی اوقات فروشنده کالایی برایت ارسال می‌کند که با آنچه سفارش داده‌ای فرق می‌کند. وقتی هم که با پشتیبانی تماس می‌گیری می‌گویند مشابه‌ترین کالایی که موجود بود را برایتان ارسال کردیم؛ اگر ناراضی هستید می‌توانید برگردانید و پول کالا را دریافت کنید اما هزینه ارسال پس داده نمی‌شود.»
او می‌افزاید: «دریافت فاکتور رسمی که تقریبا امکان‌پذیر نیست. یکی دو بار از دیجی‌کالا، بزرگ‌ترین فروشگاه مجازی ایران، برای شرکتی که در آن کار می‌کنم خرید کردم؛ اما به دلیل اینکه دیجی‌کالا فقط واسطه بود و کالای فروشگاه دیگری را می‌فروخت، امکان ارائه فاکتور رسمی وجود نداشت. به همین دلیل کلی به دردسر افتادم.»
به نظر می‌رسد ویروس کرونا آهنگ برخی تغییرات در جامعه جوان ایران را سرعت بخشیده اما مثل همیشه مسئولان و کسانی که باید زیرساخت‌ها و امکانات فنی را در کنار دانش و تخصص فراهم آورند، از این گردونه جا مانده‌اند و به کندی در حال حرکت هستند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر