مانکن‌های پشت ویترین بوتیک لباس که به ردیف کنار هم چیده شده‌اند، یک در میان سر ندارند؛ زنانه‌ها بدون سر و مردانه‌ها با سر.
«فرزاد»، فروشنده جوان این بوتیک در مرکز خرید بزرگ «تیراژه» در غرب تهران در حالی که با بیحوصلگی به چارچوب در ورودی مغازهاش تکیه داده، علت را این گونه توضیح می‌دهد: « دو سه سال پیش پلیس به همه فروشگاه‌های لباس بخش‌نامه داد کهمانکن‌های زنانه یا باید بدون سر باشند یا با نصف سر. ما هم برای این که مشکلی پیش نیاید، مانکن‌های زنانه بوتیک را با این بدون سرها عوض کردیم.»
در این مرکز خرید، مانکن‌های زنانه بدون سر تنها در بوتیک فرزاد دیده نمی‌شوند، در بیشتر فروشگاه‌های آن، هر جا لباسی زنانه بر تن یک مانکن رفته، از سر مانکن خبری نیست. در این فروشگاه‌ها اگر چه مانکن‌ها را از لباس‌ها، پستان‌ها و طراحی اندام زنانه آن‌ها می‌شود شناخت، اما سرهای نصفه و یا کاملأ بریده شده هم حکایت از داستان دیگری دارد.
البته همه فروشندگان لباس از این الگو پیروی نکرده‌اند. هنوز در برخی فروشگاه‌های پوشاک در تهران و دیگر شهرهای ایران میتوان مانکن‌هایی را با اندامی کامل، با سر و صورتی زنانه و موهای آویخته از سر و شانه دید. اما این موضوع آن‌چنان هم بی‌هزینه نیست و هر از گاه رسانه‌های وابسته به تندروهای مذهبی در ایران مطالبی علیه این مانکن‌ها منتشر می‌کنند و از پلیس می‌خواهند آن‌ها را از ویترین فروشگاه‌ها جمع کند.
اصلی‌ترین دلیل مخالفت با مانکن‌ها، به موضوع حجاب مربوط است. در ایران محدودیت‌های پوشش و نوع لباس تنها شامل افراد زنده نمی‌شود، حواس مانکن‌های بی‌جان فروشگاه‌های پوشاک هم باید به حجاب و برجستگی‌های اندام‌شان باشد.
جدیدترین خبر پیرامون مانکن‌ها، موضع گرفتن آیت‌الله «ناصرمکارم شیرازی» نسبت به استفاده از آن‌ها بود. او که یکی از بلندپایه‌ترین روحانیون شیعه به شمار می‌رود، استفاده از مانکن‌ها را حرام اعلام کرد.
مانکن‌های فروشگاهی در بیشتر نقاط دنیا از پلاستیک و فایبرگلاس ساخته می‌شوند. فروشندگان بوتیک‌های لباس، مدل‌های جدید خود را بر تن این مانکن‌های خوش اندام کرده و آن‌ها را در معرض دید قرار می‌دهند تا مشتریان با دیدن این مدلها، به خرید ترغیب شوند.
براساس آن چه که در وب‌سایت قدیمی‌ترین کارخانه تولید مانکن فروشگاهی در ایران منتشر شده است، نخستین بار در سال 1368 و 11 سال پس از انقلاب، مانکن‌های ساخت داخل به بازار کشور وارد شدند و هم اکنون چندین کارخانه به تولید و فروش انواع مانکنفروشگاهی در سایزها و جنس‌های مختلف مشغول هستند.
اما استفاده تبلیغاتی برای فروش بیشتر، تنها یک روی سکه ماجرای مانکن‌ها و کاربرد آن‌ها در بازار و صنعت تبلیغات است. در ایران گروهی هستند که استفاده از مانکن‌ها را در راستای «ترویج فرهنگ غربی»، «رواج بدپوششي و عرياني»، «تغيير سليقه مردم در انتخاب پوشاك» و « تحريك جنسي» می‌پندارند. از قضا، این نوع نگاه را بخشی از قدرتمندترین گروه‌های سیاسی و مذهبی در ایران به مانکن‌ها دارند.
خبر فتوای مکارم شیرازی درباره مانکن‌ها را یک ماه پیش خبرگزاری ایسنا منتشر کرد. از این مرجع تقلید پرسیده شده بود:«در برخی مغازه‌ها جهت جلب مشتری، مانکن دارند که هم عامل تحریک و هم ترویج فرهنگ بیگانه است. حکم سودی که از این طریق به دست می‌آید، چیست؟»
او این گونه پاسخ داد:« این کار حرام است و درآمد آن نیز خالی از کراهت نیست.» این تندترین موضع‌گیری است که تاکنون درباره استفاده از مانکن فروشگاهی در ایران ابراز می شود.
البته تاکنون در موارد متعددی پلیس ایران برای برخورد با فروشگاه‌هایی که از مانکن‌های به تعبیر آن‌ها، «نامتعارف» در ویترین‌های خود استفاده می‌کنند، اقدام کرده است. در همین حال، روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های وابسته به جریان‌های محافظه‌کار و تندروی مذهبی نیز گزارش و مطالب زیادی علیه این مانکن‌ها نوشته و خواستار برخورد «قاطع‌تر» با فروشگاه‌هایی شده‌اند که از این مانکن‌ها استفاده می‌کنند.
در آخرین روز شهریور ماه سال 1388، پليس اطلاعات و امنيت عمومي تهران با صدور دستورالعملی صریح، نسبت به استفاده از مانکن در فروشگاه‌ها واکنش نشان داد. در این دستورالعمل پلیس که لحنی تند داشت، آمده بود: «گزارش‌ها واصله و بررسي‌هاي به‌عمل آمده، حاكی از آن است که برخي از توزيع‌كنندگان پوشاك به منظور جلب مشتری، اقدام به نمايش البسه و استفاده از مانكن‌های غيرمتعارف، برجسته و بسيار زننده می‌کنند كه اين موضوع علاوه بر تبعات سوء، باعث نارضايتي مسؤولان فرهنگي و شهروندان شده است.»
در ماده‌های سوم و چهارم این دستورالعمل 10 ماده‌ای، پلیس با لحنی صریح، موارد ممنوعیت نمایش مانکن‌ها را نام برده است: «عدم نمايش مانكن‌هايی كه برجستگی‌های بدن، سر و صورت بدون حجاب آن، مشخص باشد؛ اعم از سرتنها، يا نيم‌تنه يا تمام قد.عدم استفاده ازمانكن‌ها با پوشش‌های غيرمتعارف و خلاف فرهنگ و عرف جامعه اسلامی مانند پوشاندن البسه به شكل تحريك‌آميز و يا منقوش به تصاوير مبتذل، آرايش مانكن، نمايش عمومی مدل مو و...»
در این دستورالعمل، پلیس هم‌چنین به فروشگاه‌های پوشاک دستور داده بود حق استفاده از مانکن‌های دارای سر کامل را ندارند و تنها مجاز به استفاده از مانکن‌های سر یا با نیمی از سر هستند.
در بخش دیگری از این دستور، پلیس به فروشگاه‌ها هشدار داده بود در صورت رعایت نکردن این دستورات، براساس ماده 17 قانون نظام صنفی، ضوابط انتظامی و مواد 27 و 28 قانون نظام صنفی، متخلف به حساب آمده و با آن‌ها برخورد خواهد شد.
این اقدام پلیس تهران حدود 20 روز پس از آن انجام شد که وب‌سایت «جوان آنلاین»، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار مطلبی تند و تیز با عنوان «مانكن‌های مغازه‌ها هرروز بی‌حياتر می‌شوند»، خواستار برخورد پلیس با این مساله شده بود.
در این گزارش، جوان آنلاین در موارد متعددی به مانکن‌ها حمله کرده بود:« ژست برخي از اين مانكن‌ها و حالت‌هايي كه ساخته شده يا قرار گرفته‌اند به اندازه‌ای نامتعارف و زشت است كه حتی به تنهايی هم نمی‌شود ايستاد و به آن نگاه كرد چه رسد به همراه خانواده!»
در بخش دیگر گزارش به نقل از فردی که از او با عنوان «آسيب‌شناس اجتماعی» یاد شده، این مانکن‌ها عامل ترویج فرهنگ غرب، ناتوی فرهنگی، ترویج بدپوششی و بی‌حیایی، قبح‌زدايي از بدحجابي، تغییر سلیقه پوشاک مردم و تحریک جنسی معرفی شده‌اند.
این فرد گفته است:« از تبعات افزايش و مد شدن مانكنيسم فروشگاهي، مي‌توان به بلوغ زودرس و تحريك جنسي پسران و دختران كه از مقابل اين مانكن‌ها عبور مي‌كنند و هم‌چنین تحريكات جنسی برای كساني كه از اطراف به شهرهای بزرگ می‌آيند و منشأ بروز بسياری از ناهنجاری‌های رفتاري است، اشاره کرد.»
پس از حمله صریح این وب‌سایت و صدور دستورالعمل تند پلیس در این باره، روزهای سخت مانکن‌های فروشگاهی در ایران شروع شد. تا چندین ماه پس از آن، در بسیاری از مغازه‌ها سر و صورت مانکن ها را با پارچه و روسری پوشاندند. در برخی مغازه‌ها نیز نیروهای وابسته به پلیس، سینه‌های تعدادی از مانکن‌های زن را که به تعبیر آن‌ها تحریک کننده بودند، بریدند تا برجستگی آن‌ها مشخص نباشد.
«علی‌رضا»، مرد میان‌سالی که در یکی از پاساژهای خیابان فردوسی تهران، فروشنده یک فروشگاه لباس است، درباره آن روزها می‌گوید:« تا قبل از سال 88 برای استفاده از مانکن خیلی به ما گیر نمی‌دادند اما یک‌باره در اواخر تابستان آن سال، ماموران اماکن به همه مغازه‌ها درباره هیکل و لباس‌های مانکن‌های زنانه تذکرات جدی دادند. خیلی از همکاران من مجبور شدند مانکن‌های فروشگاه خود را عوض کنند یا برای اصلاح، به کارخانه تولید کننده بفرستند.»
اصلاحی که علی‌رضا از آن حرف می‌زند، کوچک‌تر کردن یا بریدن پستان‌های مانکن های زنانه است. آن گونه که فروشندگان فروشگاه‌های پوشاک در تهران می‌گویند، سخت‌گیری‌ها درباره اندام‌های زنانه مانکن‌های زن و نوع پوشش آن‌ها، مدت‌ها است که به شدت سالهای 88 و 89 نیست و همچنان می‌شود در گوشه و کنار شهر از پشت شیشه ویترین مغازه‌ها، مانکن‌های خوش اندام و خوش لباسی را دید که انگار محو تماشای عابران پیاده‌ای هستند که از جلوی فروشگاه‌ها می‌گذرند.
به نظر می‌رسد آن برخوردهای پلیس و رسانه‌های تندرو با مانکن‌ها، خواسته تندروهای مذهبی در ایران را تامین نکرده است که برای چارهاندیشی در این باره، دست به دامن یک آیت‌الله شده‌اند. اما آیا فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی می‌تواند این آدمک‌های پلاستیکی خوش اندام را از فروشگاه‌ها جمع کند؟
یک ماه از صدور فتوای این آیت‌الله علیه مانکن‌ها می‌گذرد اما چرخی در خیابان‌های تهران و مراکز خرید بزرگ این شهر نشان می‌دهد کسی چندان فتوای این مرجع تقلید بلند پایه را جدی نگرفته است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر