پناه‌جویان سرگردان میان تصمیمات و اتهام‌زنی‌های ترکیه و یونان

مقامات یونان به تازگی دولت ترکیه را متهم کرده‌اند که قایق‌های حامل پناه‌جویان را در دریا به سمت جزایر این کشور هدایت می‌کنند. برخی رسانه‌ها مدعی هستند که تصاویری از این رفتار در اختیار دارند. البته ترکیه این ادعا را رد کرده است. پیش‌تر هم، زمانی‌که ترکیه اعلام کرد مرزهای خود را به روی اتحادیه اروپا گشوده است، تصاویری در رسانه‌ها منتشر شدند که نشان می‌دادند نیروهای دریایی یونان قایق‌های حامل پناه‌جویان را که به سمت جزایر این کشور رهسپار بودند، به سمت ترکیه بازمی‌گردانند. در آن زمان هم ترکیه منکر اتهام‌های وارده بود. به نظر می‌رسد هزینه تشدید بحران میان ترکیه و اتحادیه اروپا را پناه‌جویان می‌پردازند.

***

به گزارش «خبرگزاری رویترز»، آتن روز جمعه دوم آوریل ترکیه را متهم کرد که تلاش می‌کند قایق‌های حامل مهاجران و پناه‌جویان را به سمت آب‌های یونان سوق دهد؛ ادعایی که از طرف آنکارا به شدت رد شد.

بر اساس گزارش گارد ساحلی یونان، کشتی‌های گارد ساحلی ترکیه چندین قایق بادی مهاجران و پناه‌جویان را تا مرز دریایی یونان و نزدیکی جزیره «لسبوس» هدایت کرده‌اند. بنا به این ادعا، نیروهای دریایی یونان مانع ورود قایق‌های پناه‌جویان به آب‌های یونان شدند که در نتیجه گارد ساحلی ترکیه ناچار شد پناه‌جویان را دوباره به سواحل ترکیه بازگرداند.

وزیر امور مهاجرت یونان طی یک پیام ویدیویی در روز جمعه دوم آوریل ۲۰۲۱ گفت: «هیچ تردیدی وجود ندارد که این پناه‌جویان از سواحل ترکیه حرکت کرده بودند.»

او گفته است که این گروه از پناه‌جویان در معرض خطر قرار نداشتند و بیشتر از سوی گارد ساحلی ترکیه به سمت یونان هدایت شده بودند.

به گزارش رویترز، «اسماعیل کاتاکالی»، معاون وزیر کشور ترکیه به «میتاراچی»، وزیر امور مهاجرت یونان در توییتر خود پاسخ داده و گفته است: «او حوادث را  تحریف می‌کند و دروغ می‌گوید.»
کاتاکالی، معاون وزیر کشور ترکیه، یونان را به عقب راندن ۲۳۱ قایق بادی مهاجران به دریا در هفت مورد در روز جمعه متهم کرده است: «ترکیه آن‌ها را نجات داده است و این برخورد یونان یک "جنایت علیه بشریت" است و این خصوصیت شما است که به گارد ساحلی ترکیه تهمت بزنید. ما  افرادی را که شما به حال خود در دریا رها کردید، از مرگ نجات می‌دادیم.»

از سوی دیگر، مقامات اتحادیه اروپا و هم‌چنین مقامات یونانی به ترکیه هشدار داده‌اند که باید به تعهدات خود در قبال پناه‌جویان و مهاجران که در سال ۲۰۱۶ در توافق میان این کشور و اتحادیه اروپا آمده است، پایبند باشد. این توافق پس از آن به انجام رسید که موجی از پناه‌جویان پس از جنگ سوریه، قدم به اتحادیه اروپا گذاشتند.

بنا بر آمار، در سال ۲۰۱۵ حدود یک میلیون پناه‌جو که عمدتا سوری، عراقی، افغانستانی و ایرانی بودند، در آغاز بحران مهاجرت به اروپا، با قایق از ترکیه به یونان رفتند.
یک سال بعد، در سال ۲۰۱۶، اتحادیه اروپا با آنکارا توافق کرد تا مانع ورود غیرقانونی پناه‌جویان به آب‌های یونان باشد و این روند را متوقف کند اما در نهایت به نظر می‌رسد که این توافق صرفا روی کاغذ باقی ماند.

البته بحران پناه‌جویان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات حل‌نشده مابین دولت ترکیه و اتحادیه اروپا است که در سال‌های اخیر به بالاترین سطح خود رسیده است. رشد روزافزون  پناه‌جویان از کشورهایی مانند سوریه، عراق، افغانستان، ایران و چندین کشور آفریقایی مانند سومالی و اتیوپی به معضلی جهانی برای اتحادیه اروپا و هم‌چنین ترکیه تبدیل شده است. در آمار سازمان ملل، ترکیه میزبان بیشترین جمعیت پناه‌جویان جهان است؛ در حالی‌که خود در سال‌های اخیر دچار بحران اقتصادی شدیدی شده است.

تنش و درگیری میان ترکیه و یونان بر سر مسایل اقتصادی و سیاسی، تاریخی دیرینه دارد. اما به نظر می‌رسد که با تشدید این بحران‌ها، در حال حاضر پناه‌جویان آسیب‌پذیرترین، ضعیف‌ترین و قربانی اصلی اختلافات میان این دو کشور هستند.

زمان آغاز شیوع ویروس کرونا در جهان، با نزدیک شدن به دوران پایانی توافق ۲۰۱۶ میان ترکیه و اتحادیه اروپا، دولت ترکیه تصمیم گرفت از پناه‌جویان به عنوان ابزاری برای تهدید دولت‌های اروپایی استفاده کند تا بلکه آن دولت‌ها، پاسخ مثبتی به درخواست‌های این کشور دهند. یک ماه تمام، هزاران پناه‌جو میان مرز ترکیه و یونان سرگردان بودند و بدون داشتن کم‌ترین امکانات، روزگار می‌گذراندند تا بلکه کشوری اروپایی پذیرایشان باشد و کابوس چشم‌انتظاری‌ آن‌ها در ترکیه پایان یابد.

اگرچه اتحادیه اروپا ترکیه را متهم به استفاده ابزاری از پناه‌جویان کرد اما بعد مشخص شد که تعدادی از پناه‌جویان توسط نیروهای مرزی یونان کشته شده‌اند؛ پرونده‌ای که سرانجام آن هم‌چنان مبهم است.

در میان این تنش‌ها و اتخاذ قوانین مختلف از سوی دو کشور ترکیه و یونان، سالانه تعداد زیادی از پناه‌جویان در دریاها سرگردان یا به دلیل استاندارد نبودن قایق‌های خود، طعمه مرگ می‌شوند.

طبق گزارشی که در «ایران‌وایر» منتشر شده است، در جولای سال ۲۰۲۰ میلادی، ۵۵ پناه‌جوی ایرانی، افغانستانی و سوری با واژگون شدن قایق‌شان در دریا غرق شدند و جان خود را از دست دادند. تمام رویاهای‌ آن‌ها برای رسیدن به زندگی بهتر و امنیت، همراه با بدن‌هایشان غرق شد. جان باختن این همه انسان که تنها نمونه‌ای از مرگ و ناپدیدی پناه‌جویان در آب‌های جهان است، به رسانه‌ها راه پیدا کرد و نشست‌های مختلفی برای رسیدگی به آن‌ برگزار شد. اما در ادامه تمامی دولت‌ها هم‌چنان به روال سابق خود ادامه دادند و حتی سیاست‌هایشان علیه پناه‌جویان تشدید شد.

میان ترکیه و یونان هم حکایت هم‌چنان ادامه دارد. ترکیه به دلیل داشتن مرزهای زمینی با کشورهای در بحران مانند سوریه، عراق و ایران، به عنوان مقصدی موقت شناخته می‌شود. پناه‌جویان در گذشته می‌توانستند با معرفی خود به دفاتر امور پناه‌جویی سازمان ملل متحد، در انتظار مقصد نهایی باشند. اما پس از سپتامبر ۲۰۱۸، امور پناه‌جویی در این کشور در اختیار دولت ترکیه و اداره مهاجرت آن قرار گرفت؛ روندی که قرار بود با کوچک‌سازی ادارات و بیشتر شدن نیروهای انسانی، به نفع پناه‌جویان تمام شود اما حالا به نظر می‌رسد که کورسوی امید آن‌ها را هم ناامید کرده است. برای همین، تعداد بسیار زیادی از پناه‌جویان به دلیل عدم رسیدگی به پرونده خود، طولانی شدن این پروسه و شرایط نامساعد زندگی، به ویژه از نظر اقتصادی که در دوران شیوع ویروس کرونا هم تشدید شده است، تصمیم به خروج غیرقانونی از طریق دریاهای ترکیه به سمت یونان می‌گیرند تا شاید بتوانند خود را به کشوری امن در اروپا برسانند.

اگر پای روایت‌های آن‌هایی بنشینیم که دریا را در این مسیر پشت‌‌سر گذاشته‌اند، تجربه‌ بیشتر آن‌ها وحشت و مواجهه با مرگ است؛ تصمیمی که بسیاری می‌گویند: «یا می‌میریم، یا به مقصد می‌رسیم.»

حالا هم با اتهام‌های تازه‌ای که یونان و ترکیه متوجه یکدیگر می‌کنند، نه معضلی حل می‌شود و نه زندگی و چشم‌انداز پناهجویان تغییری می‌کند؛ آن‌ها مثل توپ وسط میدان، میان مقامات سیاسی دولت‌های مختلف، صرفا پاسکاری می‌شوند.

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

مطالب مرتبط:

رویارویی ترکیه و یونان، منابع گاز و بشکه باروت

تشدید سانسور دولتی مسائل مربوط به پناهجویان در رسانه‌های ترکیه

دیپورت پناهجویان از مصر به ایران؛ تبدیل یک رویا به کابوس

بهروز بوچانی: جامعه جهانی باید از تحقیر و نادیده گرفتن پناهجویان دست بردارد

شیوع ویروس کرونا، شیوع فقر و بی‌خانمانی پناهجویان ترکیه است

یونان یک کاروان پناه‌جوی افغانستانی را به ترکیه بازگرداند