close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

پرونده هسته‌ای؛ مذاکرات وین و اختلاف در تهران بر سر راستی‌آزمایی

۲۳ فروردین ۱۴۰۰
بهنام قلی‌پور
خواندن در ۷ دقیقه
مرکز پژوهش‌های مجلس از دور جدید مذاکرات ایران با غرب درباره توافق‌نامه برجام با عنوان «دام مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا» نام برده بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس از دور جدید مذاکرات ایران با غرب درباره توافق‌نامه برجام با عنوان «دام مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا» نام برده بود.
رهبر جمهوری اسلامی شرط بازگشت به تعهدات برجامی را برداشتن تحریم‌ها و راستی‌آزمایی رفع این تحریم‌ها اعلام کرده است.
رهبر جمهوری اسلامی شرط بازگشت به تعهدات برجامی را برداشتن تحریم‌ها و راستی‌آزمایی رفع این تحریم‌ها اعلام کرده است.
در حالی که محمدجواد ظریف از «راستی‌آزمایی سریع» در صورت برداشته‌شدن تحریم‌ها سخن می‌گوید، مرکز پژوهش‌های مجلس بر این باور است که این روند بین سه تا شش ماه به طول خواهد انجامید.
در حالی که محمدجواد ظریف از «راستی‌آزمایی سریع» در صورت برداشته‌شدن تحریم‌ها سخن می‌گوید، مرکز پژوهش‌های مجلس بر این باور است که این روند بین سه تا شش ماه به طول خواهد انجامید.

مرکز پژوهش‌های مجلس که به‌دست محافظه‌کاران نزدیک به دفتر آیت‌الله «علی خامنه‌ای» اداره می‌شود، هم‌زمان با انتشار گزارش‌هایی در خصوص پیشرفت مذاکرات ایران با غرب در خصوص احیای توافق‌نامه برجام، گزارش انتقادی دیگری با برخی ملاحظات و شروط در این خصوص منتشر کرد.

رهبر جمهوری اسلامی شرط بازگشت به تعهدات برجامی را برداشتن تحریم‌ها و راستی‌آزمایی رفع این تحریم‌ها اعلام کرده است. در حالی که محمدجواد ظریف از «راستی‌آزمایی سریع» در صورت برداشته‌شدن تحریم‌ها سخن می‌گوید، مرکز پژوهش‌های مجلس بر این باور است که این روند بین سه تا شش ماه به طول خواهد انجامید.

***

مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌تر گزارشی «کارشناسی» درباره این مذاکرات و شرایط احیای برجام منتشر کرده و نسبت به تعهد‌های آمریکا، لغو تحریم‌ها و تحقق شروط ایران در مذاکرات، ابراز نگرانی کرده و به مقام‌های دولتی هشدار داده بود

‍‍این مرکز از دور جدید مذاکرات ایران با غرب درباره توافق‌نامه برجام با عنوان «دام مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا» نام برده بود.

در حال حاضر دور اول نشست حضوری کمیسیون مشترک برجام با موضوع چگونگی پایبندی واشنگتن و تهران به توافق هسته‌ای پایان یافت و طرفین برای ارزیابی مذاکرات صورت گرفته و نتایج اولیه مباحث مطرح شده در دو کارگروه «رفع تحریم‌‌ها و اقدامات هسته‌ای» به پایتخت‌‌های خود بازگشته‌اند تا برای آغاز دور دوم این نشست‌‌ در روز چهارشنبه (۲۵ فروردین‌ماه) آماده شوند.

مهم‌ترین مسئله دور اول نشست وین اختلاف‌نظر درباره «رفع تحریم‌‌ها و راستی‌آزمایی» اعلام شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس هم در این فاصله بیکار ننشسته و گزارش‌هایی قابل توجه در این‌باره منتشر کرده که یکی از آن‌ها با عنوان «ارزیابی دور اول مذاکرات برجامی وین آغاز کارزار برای تعدیل موضع ایران» منتشر شده است.

این مرکز در گزارش خود آورده که «سیاست حرف قطعی جمهوری اسلامی ایران قابل چانه‌زنی نیست و هیچ توجیهی نمی‌‌تواند باعث تعدیل در ارکان این سیاست شود و مهم‌ترین آسیب در مرحله کنونی، تعجیل در به سرانجام رسیدن مذاکرات و تاثیرپذیری از فضاسازی آمریکاست.»

نتیجه مهم‌تر از زمان است

این مرکز اعلام کرده که نکته اساسی این است که برای ایران «نتیجه» مهم‌تر از «زمان» است. از‌این‌رو، تا پیش از اطمینان از رفع عملی و موثر همه تحریم‌‌ها و «انجام یک فرآیند راستی‌آزمایی واقعی، بازگشت آمریکا به برجام به ضرر ایران بوده و جز ایجاد یک شوک روانی مثبت در یک دوره زمانی کوتاه‌مدت تاثیری در وضعیت اقتصادی ایران نخواهد داشت.»

مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین گزارش دیگری با عنوان «الزامات و شاخصهای راستیآزمایی واقعی رفع تحریمها در دستیابی به منافع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران» منتشر کرده و نوشته که «کاربست رویكرد حقوقی صِرف به مقوله رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی مبتنی بر آن خطایی راهبردی است و و اساسا این رویكرد، منافع اقتصادی خاصی برای اقتصاد ایران فراهم نخواهد کرد.»

این گزارش هشدار داده که توجه صِرف به رفع حقوقی تحریم‌ها بدون تعیین شاخص‌های سنجش‌پذیر در رفع تحریم‌ها، در شرایط فعلی، «خطایی بزرگ است.»

این گزارش همچنین تلاش کرده به این پرسش پاسخ دهد که «الزامات رفع واقعی تحریم‌ها چه بوده و براساس چه معیارها و شاخص‌هایی می‌توان راستی‌آزمایی نمود كه تحریم‌ها در عمل رفع شده است؟»

به نوشته این مرکز «بررسی میزان انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم‌ها نیاز به سپری شدن بازه زمانی حداقل سه تا شش ماه بوده و ضروری است تداوم انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم‌ها در بازه‌های زمانی معین (برای مثال هر شش ماه یک‌بار) مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد.»

فروش نفت از آسیا تا اروپا

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در ادامه برخی شاخص‌های سنجش‌پذیر مدنظر خود برای راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها را برشمرده است.

به نوشته این مرکز بازگشت تعاملات تجاری بین‌المللی اقتصاد ایران به روال سابق، مطالبه‌ای «منطقی، قطعی و غیرقابل خدشه» است.

در این گزارش امکان صادرات و تحویل حجم حداقلی مشخصی از نفت و فراورده‌های نفتی با چین، ژاپن، کره‌جنوبی، ایتالیا، اسپانیا و یونان از جمله شاخص‌های راستی‌آزمایی اعلام شده است.

این گزارش همچنین «دریافت آزادانه سپرده‌های حاصل از صادرات نفت، سپرده شدن منابع مالی حاصل در بانک‌های مورد توافق طرفین تجاری و انجام عملیات كامل و بی‌قید و شرط توسط بانک مركزی ایران بر روی منابع مالی حاصل» را از دیگر شاخص‌های راستی‌آزمایی نام برده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در این زمینه خواستار لغو دستورالعمل‌های دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریكا در ارتباط با تحریم‌های ایران شده و نوشته که باید «بانک میزبان منابع مالی حاصل از صادرات نفت، بدون هیچ‌گونه محدودیتی و صرفا براساس توافق طرفین معامله انتخاب شود و منابع سپرده شده، به صورت آزادانه و بدون محدودیت، قابلیت انتقال به سایر حساب‌ها در سایر بانک‌ها داشته باشند.»

«تامین بی‌ قید وشرط نیازمندی‌های فناورانه اقتصاد ایران در حوزه هوانوردی، حمل‌ونقل و تولید داخلی» از دیگر شاخص‌های مد‌نظر این مرکز در حوزه راستی‌آزمایی‌ها اعلام شده است.

این مرکز انعقاد قرارداد خاص برای برقی کردن قطار تهران-مشهد با کشور هدف (چین) و توسعه مجتمع‌های پتروشیمی خاص با شرکت‌های خارجی هدف را از مصادیق قابل تحقق در این حوزه اعلام کرده است.

مرکز پژوهش‌ها همچنین «فعالیت آزادانه و بی‌قید و شرط بنادر تجاری ایران» را از دیگر شاخص‌ها برای راستی‌آزمایی نام برده و نوشته «رفع تمامی تحریم‌های وضع شده علیه زنجیره تجارت دریایی ایران، امكان فعالیت آزادانه و بی‌قیدوشرط بنادر تجاری ایران» باید فراهم شود که برای مثال «ضروری است محدودیت‌های مربوط به بنادر ایران رفع شده، به‌طوری‌که کشتی‌های خارجی بتوانند در این بنادر لنگر بیندازند.»

تراکنش‌های بانکی

یكی دیگر از شاخص‌های که در این مرکز «مهم» تلقی شده و بر روی آن تاکید شده «تحقق حداقلی از تراکنش‌های ماهیانه در بانک‌های مشخص است؛ تراکنش‌هایی که یک طرف آن‌ها، اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی باشند.»

به نوشته این مرکز «محاسبه و اندازه‌گیری میزان تراکنش‌های بانكی در یک بازه زمانی مشخص و مقایسه آن با شرایط پیش از تحریم، نشان خواهد داد که در آن دوره زمانی، معاملات تجاری ایران تا چه حد رشد کرده است.»

این گزارش به طور مشخص نوشته که «ضرورت حفظ میزان تراكنش ماهیانه بانک EIH آلمان در حد میانگین تراكنش‌های نیمه اول سال ۲۰۱۸ یعنی تراکنش حداقل ماهیانه ۴.۲ میلیارد دلاری» یکی دیگر از شاخص‌های راستی‌آزمایی باید باشد.

«ضرورت حفظ تراكنش ماهیانه بانک تجارت پاریس در حد ۱.۵ میلیارد دلاری» از دیگر شاخص‌های اعلام شده از سوی این مرکز است.

این مرکز همچنین اضافه کرده «بازنگری اساسی در قواعد و آیین‌نامه‌های تعامل تجاری با اقتصاد ایران» و «بازنگری دفعی، اساسی و حداكثری در كلیه فهرست‌های تحریمی» دو شاخص دیگر برای راستی‌آزمایی هستند.

مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش پایانی گزارش خود تاکید کرده که «راستی‌آزمایی واقعی رفع تحریم‌ها» دست‌کم سه تا شش ماه زمان خواهد برد که علت آن «تفاوت جنس اقدامات ایران و طرف‌های مقابل در برجام» است.

آن‌طور که این مرکز استدلال کرده «آنچه ایران ذیل برجام انجام داده، مجموعه‌ای از الزامات فنی و فیزیكی بوده و از این‌رو کاملا ملموس و رصدپذیر هستند؛ اما تعهدات طرف‌های مقابل، از جنس كاهش ریسک و به تبع، دستیابی به عایدی‌های ملموس اقتصادی است.»

به نوشته این مرکز «کاهش ریسک تعامل با ایران، امری زمان‌بر است و تنها زمانی، کنش‌گران تجاری در سطح بین‌المللی تصمیم به تعامل با ایران خواهند گرفت که زنجیره‌ای از علامت‌های مثبت را از سوی دستگاه حاکمه آمریكا در موضوع امكان تعامل اقتصادی با ایران دریافت کنند.»

مرکز پژوهش‌ها پس از اعلام برخی مصادیق برای این زنجیره‌ها، اضافه کرده که «پیاده‌سازی تدابیر و اقدامات فوق، در بهترین حالت، حداقل به چند ماه زمان نیاز دارد. لذا طرح موضوعاتی نظیر راستی‌آزمایی چندساعته و چندروزه، اساسا مغایر با اصل و ضرورت راستی‌آزمایی واقعی است.»

مجموعه گزارش‌های اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس براساس این خواسته علی خامنه‌ای مبنی بر اینکه پیش‌شرط بازگشت تهران به تعهدات برجام، «راستی‌آزمایی» در خصوص لغو طیف گسترده‌ای از تحریم‌هاست، تهیه و منتشر شده است.

راستی‌آزمایی به روایت مسئولان جمهوری اسلامی

سایت آقای خامنهای هم در این زمینه گفت‌وگویی با «مجید تخت روانچی»، سفیر و نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد منتشر کرده و برای آن عنوان «بدون راستی‌آزمایی، هر امضایی برای بازگشت به برجام بی‌اعتبار است» انتخاب کرده تا یک‌بار دیگر شرط رهبر جمهوری اسلامی را برای طرف‌های غربی یاد‌آوری کند.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم چند روز پیش در همین رابطه اعلام کرده که «پس از راستی‌آزمایی سریع آمریکا به پایبندی کامل برجام باز می‌گردیم.»

ظریف در شرایطی از «راستی‌آزمایی سریع» سخن به میان آورده که براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس این روند دست‌کم سه تا شش ماه زمان خواهد برد.

«راستی‌آزمایی» مدنظر علی خامنه‌ای حالا به یکی دیگر از شروط مذاکرات ایران و غرب بر سر احیای برجام تبدیل شده است. شرطی که مقام‌های دولت حسن روحانی می‌گویند «خیلی سریع» قابل تحقق است؛ اما منتقدان برجام برای آن زمان بیشتری پیش‌بینی کرده‌اند.

تعیین و ارائه زمان‌بندی‌های متفاوت برای «راستی‌آزمایی‌ها»، بی‌تردید بی‌ارتباط با انتخابات آتی ریاست‌جمهوری در ایران ندارد، موضوعی که مقام‌های دولت روحانی علاقه‌مندند پیش از برگزاری آن، بتوانند توافق‌نامه برجام را احیا کنند تا با توسل به آن بتوانند در این دوره از انتخابات با برگ «احیای برجام» نامزد مورد نظر خود را به نهاد ریاست‌جمهوری بفرستند.

جریان مقابل نیز که برای پیروزی در این دوره از انتخابات امید فراوانی دارد هم تلاش می‌کند این مذاکرات به شکلی پیش رود که توافق‌های نهایی پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران حاصل شود.

مطالب مرتبط:

مذاکره از دو هتل مختلف در وین؛ آیا تهران و واشنگتن به برجام باز می‌گردند؟

در اطراف گرندهتل وین چه می‌گذرد؟

مذاکره از دو هتل مختلف در وین؛ آیا تهران و واشنگتن به برجام باز می‌گردند؟

مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا؛ آیا امکان رفع تحریم‌ها وجود دارد؟

سرنوشت برجام در سال ۱۴۰۰ و الگوی رفتاری خامنه‌ای

ثبت نظر

گزارش

عمر فقیه‌پور، زندانی سیاسی کُرد پس از ۲۱ سال حبس آزاد شد

۲۳ فروردین ۱۴۰۰
ایران‌وایر
خواندن در ۳ دقیقه
عمر فقیه‌پور، زندانی سیاسی کُرد پس از ۲۱ سال حبس آزاد شد