وجود مطالبه بیش از ۹۰۰ ماه معوقه حقوق، بیمه و مزایای شغلی برای جامعه ۱۶ میلیونی کارگران ایران در سال ۱۳۹۹به تنهایی گواه وجود بحران در بخش‌های صنعت، تولید و خدمات است. در سال‌های اخیر اعتراضات کارگری بارها در صدر اخبار قرار گرفته است. فعالان کارگری به خاطر اعتراضات صنفی بازداشت، شکنجه و با احکام سنگین زندان مواجه شده‌اند. امروز هم‌زمان با اول ماه مه که روز جهانی کارگر نامیده شده، با دو تن از فعالان کارگری ایران درباره مطالبات کارگران گفت‌و گو کرده‌ایم.
مهم‌ترین مسائل کارگران ایران
«فوآد کیخسروی» عضو هیات‌مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران، خواسته «افزایش دستمزد به میزان تامین نرخ واقعی سبد هزینه خانوار»، «لغو قراردادهای موقت و سفید امضا و دائمی شدن قراردادها» برای جلوگیری از اخراج، «حذف شرکت‌های پیمانکاری»، «لغو قوانین مناطق ویژه اقتصادی» که کارگران شاغل در این مناطق را در شدیدترین نوع استثمار قرار داده، «تعیین ساز و کاری برای جلوگیری از تعویق پرداخت حقوق و دستمزد»، «بیمه تامین اجتماعی و تسهیلات درمانی»، «امکان ایجاد تشکل مستقل و برچیده شدن بساط تشکل‌های دولتی نظیر شوراهای اسلامی» و ... را مطالبه کارگران ایران معرفی می‌کند. مطالباتی که در طی دهه‌های گذشته، کارگران ایران همواره در تلاش برای دستیابی به آن‌ها بوده‌اند.
«پیمان شجیراتی» فعال کارگری در گروه ملی صنعتی فولاد خوزستان، موضوعاتی مثل «ممنوعیت سازمان‌یابی» و «ایجاد تشکل‌های مستقل»، «قراردادهای موقت» و «نبود امنیت شغلی»، «اخراج گسترده کارگران و فعالان کارگری به بهانه پایان قرارداد یا تعطیلی کارخانجات»، «دستمزد ناکافی و چندین برابر زیر خط فقر» و «خصوصی‌سازی»که به عقیده او جز غارت ثروت عمومی جامعه و به فلاکت کشیدن معیشت کارگران حاصل دیگری نداشته و همچنین «عدم برخورداری کارگران از بیمه‌های درمانی کارآمد» دغدغه اصلی کارگران در ایران می‌داند. او ریشه این مشکلات را در سیستم اقتصادی بحران زده‌ای می‌داند که با سیاست و رانت درآمیخته و قادر به حل این معضلات نیست.
اتفاقات مهم جامعه کارگری ایران در سال ۱۳۹۹
از نظر این دو فعال کارگری مهم‌ترین اتفاقات جامعه کارگری ایران جدا از بحران شیوع ویروس کرونا و ابتلای هزاران نفر از کارگران به این ویروس، «اعتصاب و اعتراض ۲۵ هزار کارگر صنعت نفت در مردادماه و طرح مطالباتی چون «لغو قراردادهای موقت»، «برچیده شدن شرکت‌های پیمانکاری» و «مطالبه دستمزد بالای دوازده میلیون تومان» در میان کارگران و بازنشستگان بوده است.
چرا حکومت ایران از تشکیل گروه‌های صنفی در ایران جلوگیری می‌کند؟
آقای کیخسروی با رویکردی تاریخی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «روند تکامل مناسبات جدید اقتصادی-سیاسی در ایران که پروسه تثبیت آن طی چند دهه تا انقلاب ۱۳۵۷ صورت گرفته بود، در چهار دهه پس از انقلاب، جامعه ایران را وارد دوره نوینی از مناسبات کرد. مناسباتی که از طریق استخراج حداکثر سود آن هم از طریق نیروی کار ارزان قابل دستیابی بود. پدیده کار ارزان قطعا همراه با حمله بسیار شدید به سطح معیشت و زندگی خانواده‌های کارگران است که قاعدتا این وضعیت منجر به نارضایتی توده‌های کارگران و مزدبگیران می‌شود و از این‌روست که حاکمیت طبقاتی، خصلت مستبدانه خشن‌تری از خود نشان می‌دهد. باید طبقه کارگری سرکوب شده و خاموش را در اختیار داشته باشد تا ارزان‌ترین کار را از گـرده آن بکشد.»
به باور این عضو اتحادیه آزاد کارگران ایران، حکومت تلاش می‌کند کارگر سرکوب شده و خاموش را داشته باشد تا کار ارزان در اختیارش باشد: «پس نه تنها به کارگران اجازه ایجاد تشکل‌های مستقل صنفی و سیاسی را نمی‌دهد؛ بلکه هرگونه تلاش برای تشکل‌یابی در هر سطحی و هر نوع مطالبه‌گری چه به صورت جمعی و چه فردی را سرکوب می‌کند. این تحمیل استبداد و خفقان و سرکوب در مناسبات حاکمیت تنها به کارگران و مزدبگیران ختم نمی‌شود. حاکمیت حتی آزادی‌های فردی و حقوقی را که جامعه در روند انقلاب به دست آورده بود، برای تحمیل هرچه بیشتر این خفقان عمومی، مورد هجوم قرار داده است. در چنین شرایطی است که تن به تشکیل نهادهای صنفی و سیاسی مستقل نمی‌دهد تا مطالبه‌گری چه در مسائل صنفی و چه در مسائل سیاسی و اجتماعی را در نطفه خفه کند.»
«پیمان شجیراتی» در پاسخ به این سوال معتقد است: «حکومت از ایجاد هر تشکلی جلوگیری نمی‌کند. اتفاقا از ایجاد "شوراهای اسلامی" استقبال کرده و تلاش هم می‌کند. موضوع بر سر تشکل و شوراهایی است که مستقل از نوع دخالت دولت، کارفرما و نهادهای امنیتی شکل می‌گیرند و کارگران نماینده آن هستند.»
به گفته این فعال کارگری کاملا طبیعی است که حکومت ایران اجازه ندهد کارگران در قالب تشکل خودساخته متحد شوند. در تفرقه و پراکندگی است که می‌تواند استثمار بیشتری به کارگران تحمیل کند: «حکومت با اعمال فشار، مانع‌تراشی و حتی سرکوب، مقابل متحد شدن آن‌ها ایستاده است. اما معنی‌اش این نیست که ما قادر نخواهیم بود تا تشکل واقعی و مستقل خودمان را ایجاد کنیم. جمهوری اسلامی دشمن ماست؛ ولی مانع ما نخواهد بود. داشتن تشکیلات مستقل امروز یک بخش مهم از مطالبه کارگران در ایران است و تلاش‌های بسیاری در این زمینه صورت گرفته است.»
قدرت تشکیلات صنفی در پیگیری مطالبات جامعه کارگری ایران
کیخسروی در پاسخ به این پرسش که تشکیلات صنفی در پیگری مطالبات کارگران چقدر قدرت دارند؛ با اعلام اینکه اگر تشکیلات صنفی مستقل امکان فعالیت قانونی بیابند، می‌توانند با طرح مطالبات و بسیج نیرو، ابزاری جدی برای اِعمال فشار بر نهادهای دولتی باشند؛ می‌افزاید: «در ایران تنها تشکل‌های دست‌ساز دولتی اجازه فعالیت دارند که ماهیت‌شان تلاش برای تنزل خواسته‌های صنفی است. فعالان بخش‌های مختلفی از کارگران و مزدبگیران به‌رغم عدم امکان تاسیس تشکل‌های مستقل، توانسته‌اند که خواست و مطالبات صنفی را به صورت گفتمان اجتماعی گسترش دهند. موضوعی که منجر به برگزاری آکسیون‌های اعتراضی گسترده‌ای شده است.»
نرخ تعیین‌شده حداقل دستمزد ۱۴۰۰ چقدر واقعی است؟
نمایندگان شورای عالی کار، حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۰ را ۲ میلیون و ۶۵۵ هزار تومان تعیین کردند. تعیین این رقم درحالی است که خود این شورا، «نرخ سبد معیشت» را ۶ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان اعلام کرده بود. «کیخسروی» در این مورد می‌گوید: «فعالان مستقل، نرخ واقعی سبد معیشت خانوار را بالای ده میلیون تومان در ماه و در کلان‌شهری مثل تهران، بالای یازده میلیون تومان برآورد کرده‌اند. با توجه به روند افزایشی نرخ تورم و هزینه‌های زندگی، مشخص نیست تا پایان سال این ارقام چقدر افزایش پیدا کند. با توجه به اینکه نزدیک به هفتاد درصد کارگران شاغل و مستمری‌بگیران تامین اجتماعی را حداقل‌بگیران شامل می‌شوند، رقم دریافتی اکثریت کارگران و بازنشستگان کارگری کمتر از یک‌چهارم هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد.»
پیمان شجیراتی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «این دستمزد، نه منصفانه است و نه معقول. واقعیت این است که اولین نقد و اعتراض جدی کارگران به سازوکار همین شورای عالی کار و کمیته تعیین دستمزد آن است که یک نهاد کاملا دولتی-کارفرمایی است. به‌همین دلیل در بیانیه‌ها و قطعنامه‌هایی که به مناسبت روز جهانی کارگر منتشر شد، تعیین دستمزد توسط خود کارگران و تشکل‌ها و نمایندگان واقعی کارگران به‌عنوان یک مطالبه اساسی مطرح شد.»
به باور آقای شجیراتی، این شورا از ابتدای شکل‌گیری تا الان، هر سال دستمزدی تحقیرآمیز و زیر خط فقر را به کارگران تحمیل کرده است: «چرا می‌گویم تحقیرآمیز؟ چون محاسبه قیمت اقلام خوراکی در سبد معیشت است که مبنای تعیین حداقل دستمزد قرار می‌گیرد. یعنی کارگر در قبال زحمت و تلاشی که می‌کند، لازم است مزدی بگیرد که تنها بتواند زنده مانده و شکم خود را سیر کند. ولی این دستمزد حتی جوابگوی خوراک نیمی از ماه یک خانواده کارگری هم نیست.»
این فعال کارگری، در ادامه می‌گوید: «کارگران باید دستمزدی برابر با خط رفاه داشته باشند. تفریح، آموزش، بهداشت و درمان مناسب و داشتن یک زندگی شرافتمندانه حق کارگران است. از این رو مطالبه «دستمزد بالای دوازده میلیون تومان» به یک خواست مهم برای کارگران تبدیل شده است.»
نمره دولت و کارفرمایان در بهداشت کارگران در سال کرونا
عضو هیات‌مدیره اتحادیه آزاد کارگران معتقد است در سال ۱۳۹۹ دولت و کارفرمایان در دوران شیوع بیماری کرونا در عمل، هیچ اقدامی در تامین اقلام بهداشتی مورد نیاز کارگران انجام نداده‌اند. او نمره عملکرد آنان را زیر صفر دانست و گفت: «حاکمیت با سیاست رسمی ممانعت از خرید واکسن‌های مورد تایید جهانی، کل جامعه را به مسلخ مرگ برده است. می‌توان دریافت که جان آحاد جامعه، چقدر برای مسئولین حکومتی اهمیت دارد. در محیط‌های کاری هم، کارفرمایان عملا در راستای پیشگیری از شیوع کرونا در میان کارگران، هیچ اقدامی نکردند. قاعدتا باید در سیکل‌های گسترش شیوع بیماری، مراکز کاری تعطیل می‌شد و کارگران حقوق دوران بیکاری دریافت می‌کردند. اما در طول بیش از یک‌سال و با پشت سر گذاشتن چند موج صعودی، نه دولت و نه کارفرمایان چنین تمهیداتی نداشتند.»
پیمان شجیراتی فعال کارگری هم در پاسخ می‌گوید: «جمهوری اسلامی، تنها به فکر بقای خود در قدرت است. نه تامین جان و نان مردم. کارنامه حکومت، در هیچ بخشی قابل قبول نیست. در موضوع کرونا هم سیاست‌های اتخاذ شده بر بحران افزود. نه دولت و نه کارفرمایان هیچ اقدام اساسی برای تامین سلامت و محافظت از جان کارگران نکردند. خبرگزاری ایلنا در گزارشی که چند روز قبل منتشر کرده، از ابتلای هزاران کارگر به کرونا خبر داده و نوشته است وضعیت شیوع کرونا در بین کارگران از کنترل خارج شده است. این گزارش نشان می‌دهد ادعاهای مقامات وزارت کار و بهداشت در مورد کنترل مراکز کاری و توزیع امکانات بهداشتی بین کارگران دروغی بیش نبوده است.»
مطالب مرتبط:
صدای کارگران رنگین‌‌کمانی هم باشید؛ یک درخواست از جنبش کارگری
عدم وجود تشکل سراسری گره اصلی جنبش کارگری است؛ گفت‌وگو با محمود صالحی
قطعنامه ۱۳ تشکل مستقل به مناسبت اول ماه مه روز جهانی کارگر - سال ۱۴۰۰
دعوت به اتحاد زحمت‌کشان؛ بیانیه ۱۵ تشکل داخل ایران در آستانه روز جهانی کارگر
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر