از هرکول بدون سر تا تکیه نم‌گرفته؛ وضعیت آثار باستانی در کرمانشاه

کامیار بازرگان، شهروند خبرنگار، کرمانشاه

 استان کرمانشاه با بیش از چهار هزار اثر تاریخی و فرهنگی شناخته شده و ثبت نزدیک به دو هزار و ۲۰۰ اثر، به عنوان سومین استان تاریخی کشور بعد از اصفهان و شیراز شناخته می‌شود. با این حال، میراث تاریخی استان با قدمتی چندین هزار ساله، دست‌خوش بی‌مهری و بی‌کفایتی مسوولان واقع شده است.

***

در طول دهه‌‌های گذشته، بناهای پر ارزش استان کرمانشاه به دلیل سهوانگاری حامیان و محافظان آثار، آسیب‌های جدی و بعضا غیرقابل جبرانی دیده‌اند؛ از جمله آن می‌توان به «تکیه معاون‌الملک» که در واقع بزرگ‌ترین تکیه مینیاتوری جهان محسوب می‌شود، اشاره کرد. معماری این بنای زیبا قدمتی ۱۱۴ ساله دارد و به دوران قاجار می‌رسد.

کاشی‌کاری‌های ظریف و اساطیری این بنا با نمی که به جان دیوارهایش خزیده است، یک به یک از دست می‌روند. مسوولان فرهنگی البته معتقدند که حال تکیه خوب است و هیچ خطری آن را به طور جدی تهدید نمی‌کند. اما با دیدن هر باره آیینه‌ها و کاشی‌های فیروزه‌ای ترک خورده و ستون‌های خیس خورده آن می‌توان میزان وخامت این بنای کم نظیر هزار رنگ را تخمین زد.

در طول این مدت، کارشناسان نظرات متعددی در مورد علت اصلی وضعیت این بنا مطرح کرده‌اند؛ از جوشش چشمه قدیمی زیر بنا تا آب‌های سرگردان بستر رودخانه‌های قدیمی. با این همه، این استدلال‌ها هم کمکی به بهبود وضعیت بنا نکرده‌اند.

تماشا در یوتیوب

عدم رعایت ترتیب کاشی‌ها در ترمیم‌ها، مرمت‌ها و بازسازی‌های چند باره این بنا یکی دیگر از مشکلات این اثر تاریخی است که به دلیل عدم نظارت بر این مجموعه به وجود آمده‌اند.

یکی دیگر از آثار موجود در تاریخچه کم نظیر این استان که دست‌خوش حوادث شده، تندیس «هرکول» یا همان «هراکلس» است که قدمت آن به ۱۵۳ سال قبل از میلاد بر می‌گردد.

در دهه‌های گذشته، سر این تندیس چندین بار ربوده شده است اما بنا به گفته مسوولان میراث فرهنگی، پیش از خروج از مرز توانسته‌اند آن را برگردانند. در همین دوران، به جام، دست و دیگر اعضای تندیس هم صدمه‌هایی وارد شده است.

بعد از بار سوم که سر مجسمه مورد سوء قصد قرار گرفت، تصمیم بر این شد که سازه‌ای نه چندان با ظرافت به جای اصل جایگزین شود و سر هرکول افسانه‌ای را در خزانه میراث استان کرمانشاه نگه‌داری کنند. در سال ۱۳۸۴ هم‌چنین این وعده داده شد که محفظه‌ای شیشه‌ای برای این تاریخ به جا مانده از دوران سلوکیان در نظر گرفته شود تا از گزند دوباره و احتمالی ایمن بماند. اما با گذشت ۱۰ سال از این تصمیم، کماکان هرکول اساطیری با جامی لب پر شده و با کله‌ای که از آنِ خودش نیست، لمیده و به خرابه‌های به جا مانده از کاروان‌سرا و جاده ابریشم چشم دوخته است.