close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

راه سخت لاریجانی برای ریاست جمهوری؛ اعتماد محدود خامنه‌ای و مغضوب اصول‌گرایان

۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰
احسان مهرابی
خواندن در ۶ دقیقه
علی لاریجانی پس از ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع خبرنگاران گفت: «مسئله امروز ایران نه با اقدامات نمایشی پوپولیستی، نه با کلید جادویی و نه با سوپرمن‌بازی قابل حل است!»
علی لاریجانی پس از ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع خبرنگاران گفت: «مسئله امروز ایران نه با اقدامات نمایشی پوپولیستی، نه با کلید جادویی و نه با سوپرمن‌بازی قابل حل است!»
علی لاریجانی پس از ثبت طولانی‌ترین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی در ایران به نام خود، بار دیگر سودای ریاست جمهوری در سر دارد.
علی لاریجانی پس از ثبت طولانی‌ترین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی در ایران به نام خود، بار دیگر سودای ریاست جمهوری در سر دارد.

«علی لاریجانی» امروز شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ و آخرین روز از مهلت ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری سیزدهمین دوره انتخابات رسایت جمهوری برای کاندیداتوری ثبت‌نام کرد.او  در جمع خبرنگاران گفت: «مسئله امروز ایران نه با اقدامات نمایشی پوپولیستی، نه با کلید جادویی و نه با سوپرمن‌بازی قابل حل است!» درباره علی لاریجانی و پایگاه آرای او چه می‌دانیم؟

***

علی لاریجانی پس از ثبت طولانی‌ترین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی در ایران به نام خود، بار دیگر سودای ریاست جمهوری در سر دارد. تاکنون تنها «اکبر هاشمی رفسنجانی» این ویژگی را داشته و از ریاست مجلس به ریاست جمهوری رسیده است.

رفتار لاریجانی نیز در ۲۰ سال گذشته شبیه به هاشمی رفسنجانی بوده و تلاش کرده است برای خود جایگاهی مستقل در میان گروه‌های سیاسی ایجاد کند.

 او اما راه سختی پیش روی خود دارد. از یک سو شرکت کاندیداهای سپاهی در انتخابات ریاست‌جمهوری پارامتری جدید بر معادله انتخابات افزوده است و از سوی دیگراصول‌گران تمام هم و غم خود را صرف کاندیداتوری «ابراهیم رئیسی» کرده‌اند.

مشکل اصلی لاریجانی اما نداشتن پایگاه رای اختصاصی است. به دلیل عملکرد روحانی و بی‌نتیجه ماندن فواید امضای «برجام»، جایگاه اصول‌گرایان میانه‌رو در عرصه سیاسی ایران به شدت متزلزل شده است.

گروهی از اصلاح‌طلبان نسبت به ائتلاف با علی لاریجانی تمایل نشان داده‌اند اما جایگاه او در سطوح بالای نظام به گونه‌ای است که ائتلاف با اصلاح‌طلبان را برایش دشوار می‌کند. در این میان، حزب «کارگزاران سازندگی» از او حمایت می‌کند اما برخی از چهره‌های اصلاح طلب، از جمله «مصطفی تاج‌زاده» و «عبدالواحد موسوی لاری» حمایت از لاریجانی را خودکشی سیاسی خوانده‌اند.

انتشار فایل صوتی «محمدجواد ظریف» نیز نشان داد که گوی سیاست در انتخابات ریاست‌جمهوری این دوره بر مدار عدم مدارا می‌چرخد و در این میان حتی جایگاهی برای چهره‌هایی نظیر لاریجانی که مورد وثوق آیت‌الله «علی خامنه‌ای» است اما رویه‌ای معتدل دارد، نمی‌توان متصور شد.

پارامتر دیگر در محاسبات لاریجانی، نقش‌آفرینی «محمود احمدی‌نژاد» در انتخابات پیش رو است. احمدی نژاد حتی در صورت رد صلاحیت تلاش خواهد کرد به عنوان یک عنصر بیرونی، در انتخابات اثرگذاری داشته باشد و لاریجانی از گزند مواضع و افشاگری‌های او در امان نخواهد بود.

مشکل دیگر لاریجانی، روحیه شخصی او است که چندان برای یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری جذاب نیست. او بر خلاف چهره‌هایی چون احمدی‌نژاد، چهره‌ای مغرور از خود بروز داده است که برای مخاطبان جذابیتی ندارد. او هر چند سخنور است اما مشخص نیست که در مناظره‌های انتخاباتی، مانند «حسن روحانی» یا احمدی‌نژاد تهاجمی عمل کند.

حضور لاریجانی اما ممکن است تحلیل‌ها درباره پیروزی قطعی ابراهیم رئیسی در انتخابات را به هم بزند. رئیسی و لاریجانی هر دو شکست خورده‌های انتخابات هستند با این تفاوت که لاریجانی در سال ۱۳۸۴ با وجود معرفی به عنوان نامزد کاندیدای «شورای هماهنگی اصول‌گرایان»، تنها یک میلیون و ۷۰۰ هزار رای، یعنی حدود شش درصد آرا را کسب کرد. ابراهیم رئیسی اما در انتخابات ۱۳۹۶، حدود ۱۶ میلیون رای به دست آورد.

 با این حال، در هر دوره انتخابات ریاست جمهوری، شرایط متفاوتی حاکم بوده و ممکن است در صورت ایجاد دو قطبی، وضعیت متفاوت شود. هم‌چنین امکان دارد به دلیل کاهش مشارکت انتخابات، این دوره شبیه سال ۱۳۸۴ شود که تنها دو بازیگر ندارد و هر یک از نامزدها ممکن است با یک یا دو میلیون رای، فضای انتخابات را تغییر دهند.

فرزند جناح راست مذهبی ایران

علی‌لاریجانی فرزند جناح راست مذهبی ایران است و در تمامی سمت‌هایش، روش و منش و وابستگی او به جناح‌های اصول‌گرای سنتی و تندرو کاملا مشهود بوده است. در دوران ریاست لاریجانی بر سازمان صداوسیما، این نهاد یکی از بازوهای حملات اصول‌گرایان تندرو علیه دولت «سیدمحمد خاتمی» محسوب می‌شد؛ تا آن‌جا که «احمد پورنجاتی» مدعی شده است علی لاریجانی در دوران ریاستش بر سازمان صداوسیما، برای ساخت مجموعه «هویت» که آشکارا علیه دولت خاتمی بود، با «سعید امامی» دیدار کرده است.

لاریجانی اما نشان داده که به همان نسبت که سمت‌های متفاوتی را تجربه کرده و تنوع طلب بوده، در مشی سیاسی خود نیز تغییر و تنوع را در دستور کار خود داشته است. شاید بتوان گفت جرقه تغییر مشی سیاسی لاریجانی از دولت اول محمود احمدی‌نژاد ایجاد شد؛ زمانی که او به عنوان دبیر «شورای عالی امنیت ملی»، مسوولیت پرونده هسته‌ای را در اختیار گرفت.

تلاش لاریجانی برای حل پرونده هسته‌ای ایران و ارایه طرح ابتکاری «مدالیته» موجب شد ایران تا آستانه رسیدن توافقی با اروپا و امریکا پیش برود. اما از آن‌جایی‌که محمود احمدی‌نژاد وارد نیمه دوم دوره اول ریاست جمهوری خود می‌شد و علی لاریجانی را یکی از رقبای بالقوه خود در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به حساب می‌آورد، در اقدامی ناگهانی، در سال ۱۳۸۶ لاریجانی را از دبیری شورای امنیت ملی برکنار و سعید جلیلی را جایگزین وی کرد. البته بعدها اعلام شد که لاریجانی خودش از این سمت استعفا کرده است.

از این‌جا به بعد لاریجانی آرام آرام به سمت طیف اصول‌گرایان میانه‌رو گرایش پیدا کرد و بنیان‌گذار طیفی جدید در میان اصول‌گرایان شد که به «عقلای اصول‌گرا» معروف شدند. چرخش سیاسی علی‌ لاریجانی موجب شد او با برخی دیگر از اصول‌گرایان سنتی نظیر غلامعلی حداد عادل به رقابت برخیزد. علی لاریجانی در جریان انتخابات هیات رییسه مجلس هشتم توانست با کسب ۱۶۰ رای در مقابل ۵۰ رای، غلامعلی حداد عادل را شکست دهد و به این ترتیب ریاست‌ ۱۲ ساله لاریجانی بر مجلس شورای اسلامی آغاز شد.

در دوره نهم انتخابات مجلس، لاریجانی که از حوزه انتخابی قم به مجلس راه یافته بود، آرام آرام طیف اصول‌گرایان میانه‌رو را ساختار بخشید. پس از اعتراضات سال ۱۳۸۸، علاوه بر احمدی‌نژاد، گروهی از اصول‌گرایان حامی رهبر جمهوری اسلامی نیز به لاریجانی حمله و او را متهم می‌کردند که به همراه چهره‌هایی چون «علی‌اکبر ناطق نوری»، در انتخابات از میرحسین موسوی حمایت کرده و حتی روز انتخابات پیروزی را به او تبریک گفته است.

با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری، رابطه لاریجانی و روحانی قوی‌تر شد. این دو پیش از آن نیز در مناسبات مختلف روابط نزدیکی با یک‌دیگر داشتند. در انتخابات مجلس دهم عملا لاریجانی از اردوگاه اصول‌گرایان حذف شد و در اردوگاه حامیان دولت قرار گرفت. در جریان انتخابات مجلس دهم، اگرچه «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» از وی حمایت کرد اما نام او در فهرست انتخاباتی «ائتلاف بزرگ اصولگرایان» قرار نگرفت.

اصلاح‌طلبان در این میان نام او را در لیست انتخاباتی موسوم به «لیست امید» قرار دادند. هرچند علی لاریجانی اعلام کرد که به طور مستقل در انتخابات شرکت می‌کند اما برای ناظران سیاسی کاملا مشهود بود که نزدیکی میان جناح میانه‌رو اصلاح‌طلبان و علی لاریجانی شکل گرفته است؛ تا آن‌جا که «مرتضی حاجی»، از چهره‌های اصلاح‌طلب نزدیک به سیدمحمد خاتمی گفت: «حمایت لاریجانی از دولت روحانی و «برنامه جامع اقدام مشترک» باعث تضعیف جایگاه وی نزد اصول‌گرایان شده ‌است.» 
از این مقطع به بعد بود که از علی لاریجانی با تعبیری نظیر «اصول‌گرای معتدل» و «راست‌گرای میانه‌رو» یاد شد.

بعدها در جریان انتخابات مجلس یازدهم، علی لاریجانی ترجیح داد در انتخابات شرکت نکند. تجربه قرار نگرفتن او در لیست «جبهه متحد اصول‌گرایان» در انتخابات مجلس دهم ثابت کرد که پایگاهی در جریان اصول‌گرایی ندارد.

از سوی دیگر، با توجه به رد صلاحیت‌های گسترده کاندیداهای جریان اصلاح‌طلب و عدم اقبال عمومی پایگاه رای اصلاح‌طلبان برای شرکت در انتخابات که در نهایت کمترین نرخ مشارکت در انتخابات مجلس را رقم زد، لاریجانی که احساس می‌کرد شانسی در ائتلاف با اصلاح‌طلبان و تکرار تجربه لیست امید را نیز ندارد، ترجیح داد عطای مجلس را به لقایش ببخشد و اساسا در انتخابات شرکت نکند.

لاریجانی پس از خروج از مجلس، با حکم آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان مشاور ویژه رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به کار خود ادامه داد. او نماینده رهبر جمهوری اسلامی در قرارداد با چین بود و در موارد دیگری نیز مورد اعتماد او است. با این حال، کارکردش برای آیت‌الله خامنه‌ای محدود به موارد خاصی است و این اعتماد همه جانبه و در همه حوزه‌ها نیست.

مطالب مرتبط:

حضور ابراهیم رئیسی، از اعضای هیات مرگ در انتخابات ریاست جمهوری قطعی شد

شورای نگهبان و ریاست جمهوری؛ هرچه باید درباره رد صلاحیت‌ها بدانید

عضو شورای نگهبان: می‌توانیم صلاحیت نامزدهای انتخابات را در لحظات آخر هم رد ‌کنیم

ریاست‌جمهوری، منصبی دریغ شده از زنان ایرانی

روایت پوست‌اندازی وعده‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری

ثبت نظر

گزارش

همسر محمد و مادر علی نوری‌‌زاد خطاب به مسئولان: این رسم انسانیت...

۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰
ایران وایر
خواندن در ۴ دقیقه
همسر محمد و مادر علی نوری‌‌زاد خطاب به مسئولان: این رسم انسانیت نیست