«آنچه در نظام جمهوری اسلامی حاکم است، «رای مردم» و آنچه در کشورهای مدعی دموکراسی حاکم است «پول سرمایه‌داران» است»؛ به همین سادگی!
ساده‌سازی اطلاعات یکی از تکنیک‌های مشهور «پروپاگاندا» است. گاهی این ساده‌سازی براساس اطلاعات درست و گاهی نادرست اتفاق می‌افتد؛ اما نکته این است که ساده‌سازی بیش از حد اطلاعات با به کار بردن عبارات کوتاه جذاب و به یاد ماندنی با هدف بازداشتن مخاطب از تفکر انتقادی صورت میگیرد. در واقع رسانه‌های حکومتی با این تکنیک می‌کوشند، مانع از تفکر انتقادی شوند.
خبرگزاری حوزه ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ تریبون خود را تحت عنوان یک مصاحبه، در اختیار آیت‌الله «محسن اراکی»، عضو شورای عالی حوزه و عضو مجلس خبرگان رهبری قرار داده و او کوشیده با تکنیک‌های پروپاگاندا و مغالطه، به «رد صلاحیت‌های غیرقانونی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری» لباس مشروعیت بپوشاند و ارزش‌های ایدئولوژیک و ضددموکراتیک خود را لباس حقانیت پوشانده و با توسل به قرآن و روایت‌های دینی، «جمهوری اسلامی» را تبلیغ کند. او در این راه به چند تکنیک متوسل شده است:
۱- تکنیک ساده‌سازی اطلاعات به منظور مقابله با تفکر انتقادی
آیت‌الله محسن اراکی در این گفت‌وگو دموکراسی غربی را با دموکراسی در ایران مقایسه و به زبانی ساده چنین تصویری از ماهیت دموکراسی در این دو نظام ارائه می‌کند:
- «در بسیاری از کشورهای مدعی دموکراسی، نقشی برای مردم در انتخابات قائل نیستند و انتخابات، به طوری مهندسی می‌شود و حتی طوری در قانون خودشان مهندسی کرده‌اند که نقشی برای مردم در انتخابات وجود ندارد. در کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان سرمایه‌داران و نظام سرمایه حاکم است و براساس برنامه‌ای که سرمایه‌داران در کشور سازماندهی کرده‌اند و حتی بر محور تکنیک مهندسی اجتماعی رای را سرمایه‌داران معین می‌کنند و نقشی برای مردم در انتخابات نیست و لذا همیشه منتخبین وابسته به جریان سرمایه‌داری، حاکم بر این کشورها می‌باشند و حکومت می‌کنند». (تعریف آیت‌الله اراکی از دموکراسی غربی)
- «انتخابات در ایران اسلامی، کاملا برعکس است. مردم تعیین‌کننده می‌باشند. دلیل ما روشن است. از سویی افرادی انتخاب می‌شوند که هیچ جریان سیاسی خاصی با آن‌ها نبوده، دفعتا جلو می‌آیند و خودشان را مطرح کنند. می‌توانند برنامه و شعارهایی را ارائه دهند و کاری کنند که نظر اکثریت مردم را جلب کنند. مثلا در دوره آقای احمدی‌نژاد، کسی ایشان را نمی‌شناخت. توانست وارد انتخابات شود و نظر مردم را به خود جلب کند و دو دوره رییس‌جمهور ایران شود. با این که آدم ناشناخته‌ای بود. آنچه در نظام جمهوری اسلامی حاکم است، رای مردم است. در انتخابات ایران، رای مردم تعیین‌کننده می‌باشد و به همین دلیل انتخابات در ایران مهم و نقش اول اهمیت را دارد.» (تعریف آیت الله اراکی از دموکراسی در ایران)
احتمالا در نگاه اول برخی از مخاطبان با مرور نقش دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در انتخابات آمریکا و نحوه روی کار آمدن احمدی‌نژاد، این ادعاها را خیلی تخیلی ندانند و آن را باور کنند. این دقیقا همان هدفی است که عوامل پروپاگاندا دنبال آن هستند: «ساده‌سازی اطلاعات براساس ادله درست یا نادرست با هدف بازداشتن مخاطبان از تفکر انتقادی.»
۲- تکنیک سوار شدن بر نیازها و ارزش‌های مخاطبان
عوامل پروپاگاندا می‌دانند که هر رسانه مخاطبی خاص دارد؛ لذا بر ارزش‌ها و نیازهای آن‌ها تمرکز می‌کنند. طبیعتا خبرگزاری حوزه با مخاطبان مذهبی سرو کار دارد؛ لذا برای توجیه و همراه ساختن آن‌ها باید با ارزش‌های مذهبی با آن‌ها صحبت کرد. از همین رو، آیت‌الله اراکی در توجیه اینکه چرا دموکراسی ایرانی از نوع جمهوری اسلامی بر دموکراسی غربی ارجحیت دارد، به تبیین مساله مشروعیت و مسئولیت می‌پردازد و می‌گوید: «در نظام سیاسی اسلام، قدرت را مردم می‌سازند و مشروعیت را خدای متعال تعیین می‌کند. خدا تعیین می‌کند که چه کسی اصلح است و چه کسی حق حاکمیت دارد. این مشروعیت از سوی خدا و طبق معیارهای الهی تعیین می‌شود، حضرت حق تعالی معین می‌کند که چه کسی حق حاکمیت را دارد. اگر کسی از سوی خدا، ماذون برای حاکمیت نباشد، حاکمیت او مشروعیت پیدا نمی‌کند، چون فرمانروایی منحصرا در اختیار خدا است.» حال چگونه از طریق صندوق رای مردم می‌توانند حکومت الله را متجلی سازند؟ آیت‌الله اراکی برای این پرسش چنین پاسخی دارد: «انتخاب یعنی اعمال قدرت به وسیله مردم. جامعه با انتخاب خود قدرتی را که خدا به او داده است، به کار میگیرد و آن را به کسی می‌دهد که او را انتخاب می‌کند. گاهی جامعه این قدرت را در اختیار حضرت علی(ع) قرار می‌دهد، اگر چنین عمل کرد، عمل درستی کرده؛ چرا که حضرت از سوی خدا منصوب و حاکمیت او مشروعیت دارد. گاهی همین قدرت را در اختیار یزید و مانند آن قرار می‌دهد.» در واقع او بدون اینکه به سوال‌های واقعی پاسخ دهد؛ می‌کوشد با سوار شدن بر ارزش‌های مخاطبان، آن‌ها را مجاب سازد که آنچه می‌گوید عین حقیقت و درستی است.
او در ادامه با طرح این پرسش که «آیا مشروعیت قبل الانسان است یا بعد الانسان؟» می‌گوید: «آنچه را که مشروع است، انسان باید انتخاب کند که مشروعیتش قبل از انتخاب معین شده است، یعنی از منبعی مافوق انسان. عقل و شرع به صورت قطعی اثبات می‌کند که قبل الانسان است.» حال انسان چگونه باید بداند مشروعیت کدام کاندیدا قبل از انتخاب به تایید الله رسیده است؟ حتما پاسخ «شورای نگهبان» است، که او آن را منبعی مافوق انسان می‌خواند. ادله این ادعا چیست؟ الله اعلم!
۳- تکنیک مغالطه پهلوان پنبه
معمولا پاسخگویی به استدلال در فرم منطقی و متعادل آن، دشوارتر از استدلال‌هایی است که دچار افراط و تفریط شده است. این یک تکنیک رایج در رسانه‌های حکومتی است که برای پاسخ به استدلال‌های مخالفان و منتقدان، اول می‌کوشند شکل و فرم افراطی یا تفریطی از یک استدلال را طرح و سپس به سادگی به آن پاسخ می‌دهند. این شگرد فرمی از مغالطه پهلوان پنبه است؛ یعنی جنگیدن با پهلوان پوشالی به جای پهلوان اصلی. آیت‌الله اراکی در این گفت‌وگو همواره از این مغالطه استفاده می‌کند. او استدلال دموکراسی‌خواهان و معتقدان به انتخابات آزاد، سالم و عادلانه در ضرورت برگزاری انتخابات آزاد و پذیرش آراء مردم را ترویج تبعیت از هوای نفسانی خوانده و می‌گوید: «در قرآن کریم به دو نوع انتخاب اشاره شده است، یک نوع انتخابی است که بر اساس معیارهای صحیح و الهی صورت میگیرد؛ این نوع از انتخاب به نفع مردم است و به مردم کمک می‌کند به اهداف متعالی خود دست یابند. نوع دوم انتخابی است که براساس هوای نفس و دل‌بخواهی انجام میگیرد. اگر مردم در انتخاب خود از هوای نفسانی تبعیت کنند، در این صورت مستکبران و طاغوت‌ها و جباران می‌توانند بر سرنوشت جامعه اسلامی سلطه پیدا کنند، چون آن‌ها می‌آیند با استفاده از هوای نفسانی مردم، این هوی را در جهت خواسته خود به کار می‌گیرند. مثلا فلانی چون پولدار است یا همشهری، هم‌حزبی و... است؛ چون این است، انتخاب می‌کنیم، این همان هوای نفسانی است.»
پروپاگاندا بخشی از ابزار حکومت در نظام جمهوری اسلامی است که مردم با آن بیگانه نیستند و در ۴۲ سال گذشته اشکال مختلفی از آن را دیده‌اند. رسانه‌های حکومتی همواره کوشیده‌اند با تکنیک‌های مختلف پروپاگاندا، کنترل افکار عمومی را در دست گیرند. راه مقابله با آن «داشتن تفکر انتقادی» است. تردید در اطلاعاتی که روزانه از این رسانه‌ها دریافت می‌شود، تلاش آن‌ها را خنثی می‌کند.
مطالب مرتبط:
مرور رسانه‌ها: مهاجرپذیری به جای فرزندآوری؛ تهدید یا راه‌حل؟
مرور رسانه: استفاده ابزاری نظام از جامعه کلیمی ایران در آستانه انتخابات
تخریب جهانگیری به قیمت حراج اعتماد مخاطبان؛ چه ارزان فروش است جام‌جم
اگر نمی‌دانید «خبر جعلی» چیست، فقط این خبر را بخوانید
کاندیدا‌سازی برای جریان‌های سیاسی به سبک خبرگزاری تسنیم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر