آتش‌سوزی در بخشی از جنگل کرخه شهرستان شوش در استان خوزستان برای چهارمین روز متوالی ادامه دارد. در حالی که آتش برای مدت زمان کوتاهی در این ناحیه مهار شده بود، روز سه‌شنبه، وزش باد موجب شعله‌ور شدن مجدد زبانه‌های آتش شد. از ابتدای سال جاری، بیش از ۱۸ مورد آتش‌سوزی در منطقه جنگل‌های کرخه رخ داده است.
یک کارشناس محیط زیست به ایران وایر می‌گوید: «در آتش‌سوزی جنگل‌های کرخه که مقام‌های محلی مهار شدن آن را گزارش کرده‌اند، عوامل انسانی دخیل بوده‌اند و گرمای هوا و خشکسالی دلیل این سوختن‌ها نبوده است.»
***
آتش‌سوزی‌های کرخه در شامگاه روز یکشنبه در حوالی روستای سیدعدنان، آغاز شد. با توجه به فصل زاد و ولد پرندگان تعداد زیادی آشیانه این جانداران از راسته گنجشک و کبوترسانان و همچنین دیگر گونه‌های جانوری از جمله مار در این آتش‌سوزی تلف شدند. منطقه حفاظت شده کرخه حدود ۱۴ هزار هکتار مساحت دارد که هفت هزار و ۵۰۰ هکتار آن شامل پارک ملی می‌شود. پوشش گیاهی این پارک ملی گز، پده، کنار، توت خودرو، بید، کنارک و برخی دیگر از انواع درختان است.
«بهمن ایزدی»، مدیر کانون سبز فارس و مدیر گنجه پشتیبان زیست بوم ایران با تاکید بر عدم مسئولیت پذیری دستگاه‌های متولی دولتی در خصوص آتش‌سوزی‌ها به ایران وایر می‌گوید: «در همین لحظه ۱۱ ناحیه رویشگاهی زاگرسی بلوط ایران در استان فارس تا دشت‌های خوزستان و به خصوص مناطق خشک ایران درگیر آتش‌سوزی هستند. در یک هفته گذشته تنها ۵ هزار هکتار از پرتراکم‌ترین رویشگاه‌های زاگرسی ایران در سکوت رسانه‌های داخلی در آتش سوخت و از بین رفت.»
او نسبت به پیش‌روی آتش کرخه هشدار داده است. به گفته بهمن ایزدی، مهم‌ترین مسئله، واکاوی و بررسی علت آتش زدن‌ها و شناسایی و برخورد قانونی با مسببان آتش‌افروزی‌ها است که در حال از بین بردن شاخص‌های سلامت کشورهستند. در حالی که قوه قضاییه تنها ناظر این بحران‌ها است.»
این محقق بیابان لوت، همچنین اضافه می‌کند: «در دو سال اخیر آتش‌افروزی‌های زنجیره‌ای و سریالی بسیار ابهام‌آمیز شده و به مثابه جنگ است، گویی به کشور حمله شده باشد. بیشتر به نظر می‌رسد یک اتاق فکر در حال مدیریت این مسئله هستند که ذخایر ارزشمند حیاتی کشور را به صفر برسانند تا آینده ایران بیابانی‌تر باشد.»
به گفته بهمن ایزدی، هرچند بسیاری اسم «آتش‌سوزی» بر این حوادث می‌گذارند؛ ولی بررسی نشان از «آتش زدن» دارد. او دردناک‌ترین صدای قابل شنیده شدن از سوختن جنگل‌ها را ناله و زاری شغال‌هایی عنوان می‌کند که بچه‌هایشان در آتش گیر افتاده و زنده می‌سوزند.
این کارشناس محیط زیست و حوزه جنگل‌ها و مراتع با بیان اینکه برخی معتقدند این آتش‌سوزی‌ها به دلیل تغییرات اقلیمی و افزایش دما اتفاق افتاده است، خاطرنشان می‌کند: «بیشتر این آتش‌سوزی‌ها به دست انسان و عمدی صورت می‌گیرد و ارتباطی به گرمای هوا و شرایط اقلیمی ندارد. سال گذشته نیز در ناحیه رویشگاهی زاگرس آتش‌سوزی‌های مهیبی داشتیم و امسال هم از یک ماه زودتر این آتش‌سوزی‌ها آغاز شده است.» او همچنین منفعت‌طلبی شخصی را از عمده دلایل این آتش‌افروزی‌ها عنوان کرده و می‌گوید: «گروه‌هایی در کشور هستند که برای از بین بردن رویشگاه‌های جنگلی اقدام می‌کنند تا در آینده بتواند تحت عنوان توسعه زمین‌های کشاورزی و توسعه محیط‌های دامداری اراضی را تصاحب کنند.»
بر اساس آمارهای دولتی در خصوص آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال گذشته، نزدیک به ۸۰ درصد آتش‌سوزی‌ها با دخالت عوامل انسانی صورت گرفته است که درصد بسیار بالایی از آن‌ها عمدی و تنها چند مورد به دلایل طبیعی از جمله صاعقه رخ داده‌اند.
طی دو سال گذشته، بیشترین تخریب جنگل‌های ایران به واسطه آتش‌سوزی‌های گسترده و قطع درختان جنگلی گزارش شده است. بر اساس آمار دولتی، در سال ۱۳۹۹، یک هزار و ۲۰۰ مورد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور به وقوع پیوست. سازمان جنگل‌ها، در گزارش خود مساحت درگیر با آتش‌سوزی‌ها را ۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار اعلام کرد. جانشین معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران، فروردین‌ماه امسال اعلام کرد، در آتش‌سوزی‌های سال گذشته، بیش از ۲۱ هزار هکتار از جنگل‌ها و اراضی جنگلی ایران آتش گرفته‌اند.
بهمن ایزدی در این خصوص اضافه می‌کند: «بر اساس سوابق موجود در کارنامه پیش روی ما اکثر آتش‌سوزی‌های دوسال اخیر در رویشگاه‌های ایران با دخالت نزدیک به ۱۰۰ درصد انسان صورت گرفته است که به اعتقاد من بسیاری از این موارد عمدی است. هرچند گاهی بزرگ‌نمایی می‌کنند که دعوای میان چوپان‌ها یا عشایر بر سر مرتع یا سهم‌خواهی بیشتر نسبت به مساحت مرتع موجود در منطقه منجر به آتش زدن مرتع توسط یکی از طرفین دعوا شده و با گسترش آتش به ارتفاعات بالادست سیطره بزرگی دچار آتش‌سوزی شده است.»
ایران به دلیل آنچه مراجع دولتی ادعا می‌کنند هر ساله بر اثر گرمای هوا و آتش گرفتن مراتع بخش زیادی از رویشگاه‌های جنگلی و مرتع خود را از دست می‌دهد. آنچه در خصوص مدیریت مقابله با آتش بسیار مهم و حیاتی است و دولت در ایران نشان داده که حلقه مفقوده این مدیریت است. سازماندهی در خصوص برخورد با بحران آتش زدن است. به گفته بهمن ایزدی دولت هنوز از این همه سال تجربه آتش‌سوزی درس نگرفته است. او همچنین اضافه می‌کند: «بر اساس همین کارنامه بسیار منفی، معتقدم آتشی که به جان اراضی اطراف شوش و کرخه افتاده است، دامنه گسترده‌ای پیدا خواهد کرد. چون دولت عزم جدی برای مقابله با آتش ندارد. نمونه بارز آن به آتش کشیده شدن هورالعظیم است که هنوز به صورت کامل خاموش نشده است.»
گاهی دامنه آتش به قدری گسترده می‌شود که در مواجهه با موانع طبیعی منطقه خودبه‌خود خاموش می‌شود و در واقع دولت نقشی در نجات جنگل و منطقه زیر آتش ندارد.
به این معنا که رویشگاه آن‌قدر در آتش می‌سوزد تا به مرز یک جاده برسد که شرایط خاموش آتش مهیا شود یا پیش‌روی آتش در برخورد با دیواره و صخره‌های کوه یا کرانه تالاب‌ها و مناطق آبی مسدود می‌شود.
به گفته آقای ایزدی، در حال حاضر در چند نقطه از کردستان، ایلام، لرستان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری آتش‌سوزی گزارش شده است، مناطق دیگری نیز در کشور زیر حلقه آتش گیر کرده‌اند که در آمار و ارقام ثبت نمی‌شوند.
با آتش‌سوزی در رویشگاه زاگرس در واقع منابع آب ارزشمند تجدیدپذیر ایران در حال نابودی است. به گفته کارشناسان محیط زیست با هر آتش‌سوزی در زاگرس هستی ایران در حال سوختن است و آتش‌سوزی‌ها به بیابانی شدن و خشک شدن کل بوم ناحیه‌های ایران سرعت می‌بخشد. بحران بسیار جدی برای این کشور که بسیاری از جمله سازمان محیط زیست سکوت را ترجیح داده‌اند.
در تمام آتش‌سوزی‌های رخ داده در رویشگاه‌های جنگلی ایران نبود تجهیزات مهار آتش، عدم امکانات لجستیکی، نبود دمنده، آتش‌کوب، نبود لباس مخصوص برای نیروهای اطفاء حریق، نبود کفش و فقدان آموزش نیروی انسانی مطرح است. به گفته یک فعال محیطزیست در بهبهان، بالگرد اطفاء حریق در تمام آتش‌سوزی‌های مشابه در جنگل‌های ایران با تاخیر دو تا سه روزه به محل آتش‌سوزی اعزام می‌شود و بالگردهای اعزام شده فاقد سیستم آب‌پاش بوده و صرفا برای هلی‌بورد استفاده می‌شوند که تنها با چهار نیرو صورت می‌گیرد. بالگرد در تمام ماموریتهای مربوط به اطفاء حریق با کمبود سوخت مواجه هستند. به گفته این فعال محیط زیست، مقصر اصلی در ارسال دیرهنگام بالگردها به محل آتش‌سوزی‌ها، سازمان جنگل‌ها، دولت جمهوری اسلامی و ستادکل نیروهای مسلح هستند. او در ادامه اضافه می‌کند جنگلبان‌ها و مردم محلی و گروه‌های داوطلب در آتش‌سوزی‌ها با دست خالی می‌جنگند. برنامه ششم توسعه، دولت را مکلف به تشکیل یگان پیشرفته اطفاء حریق کرده است. با وجود آتش‌سوزی‌های گسترده در سالهای گذشته این یگان هنوز در ایران تشکیل نشده و لایحه آن برای تصویب از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی ارسال نشده است.
سال ۱۳۹۹ اراضی جنگلی به ویژه ناحیه رویشی زاگرس و خلیج عمان بیشترین آتش‌سوزی‌ها را به خود دید. یکی از خسارت‌بارترین این آتش سوزی ها، سوختن گسترده بزرگی از منطقه حفاظت شده «خائیز» در کهکیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران بود که به سوختن بیش از ۱۰ هزار هکتار از عرصه جنگل‌های زاگرس در جنوب غربی ایران منجر شد. این منطقه گرمسیری به دلیل پوشش گیاهی و جانوری متنوع، از سال ۱۳۷۷ به عنوان منطقه حفاظت شده ملی، ثبت شده است.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر