دو چالش تیم ملی ایران برای میزبانی؛ کمک داور ویدیویی و مهدی تاج

مرحله نهایی رقابت‌های انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، آرام آرام تبدیل به محل مناقشه فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا می‌شود. ۱۲ تیم راه‌یافته به مرحله نهایی این مسابقات، طبق برنامه‌ریزی کنفدراسیون آسیا باید ۲ سپتامبر ۲۰۲۱ (۱۱ شهریور ۱۴۰۰) نخستین بازی‌های خود را برگزار کنند. ایران، می‌تواند یکی از چالش‌ها برای تصمیم‌گیری برگزاری این رقابت‌ها باشد.

***

فیفا قرار است در اجلاس ماه اوت سال جاری میلادی، در مورد چگونگی برگزاری رقابت‌های انتخابی جام جهانی در قاره آسیا تصمیم‌گیری کند. فدراسیون جهانی فوتبال مایل به برگزاری مسابقات به صورت متمرکز است و از سویی دیگر کنفدراسیون فدراسیون جهانی فوتبال تلاش می‌کند به دلایل اقتصادی، مسابقات را به صورت غیرمتمرکز به خانه کشورهای راه‌یافته به مرحله نهایی ببرد.

اما اینجا قاره آسیاست. جایی که شباهتی به هیچ یک از قاره‌های دیگر جهان ندارد. به ۱۲ کشور راه‌یافته به مرحله نهایی دقت کنیم.

سوریه و عراق، هنوز مجوز میزبانی در رقابت‌های بین‌المللی ندارند که زیر نظر فیفا برگزار می‌شوند. فدراسیون جهانی فوتبال به دلیل آن‌چه «خطر بالقوه» و «عدم تامین امنیت جانی» برای بازیکنان، مربیان و اعضای تیم‌های میهمان سایر کشورها می‌داند، این دو کشور را از میزبانی رقابت‌های بین‌المللی محروم کرده است.

نمونه‌اش آخرین رویارویی ایران و عراق در راه انتخابی جام جهانی در گروه C و پیش از همه‌گیری کرونا است. فیفا میزبانی عراق را به کشور اردن و شهر «امان» سپرد.

استرالیا و چین، ساز خود را می‌زنند. هیچ تیم یا ورزشکاری بدون گذراندن دوران قرنطینه مورد نظر دولت‌های این دو کشور، حق آغاز تمرینات یا مسابقات را نخواهند داشت.

یعنی اگر تیمی وارد کشور استرالیا یا چین شود، حتی در صورت منفی بودن تست تمامی بازیکنان و مربیانش، باید به مدت ۱۴ روز در قرنطینه بماند. چنین روالی، برگزاری یک تک‌بازی در این دو کشور را غیرممکن خواهد کرد.

به صورت نمونه اگر ایران و چین در یک گروه قرار بگیرند، بازیکنان و اعضای کادر فنی تیم ملی باید ابتدا تست کرونا بدهند. در صورت منفی بودن تمامی تست‌ها، دو هفته در هتل قرنطینه شوند و بعد نخستین تمرین خود را برگزار کنند؛ یک امر کاملا محال.

تا اینجا، چهار کشور از هشت کشور حاضر در مرحله نهایی انتخابی جام جهانی، فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا را به چالش جدی می‌کشند؛ میزبانی متمرکز یا میزبانی رفت و برگشت در کشورهای منتفع؟

عربستان، امارات، ژاپن، کره جنوبی، عمان، ویتنام و لبنان هفت کشور دیگری هستند که تمایل خود به میزبانی از رقبای‌ خود در مرحله پایانی انتخابی جام جهانی را اعلام کردند.

ایران هم در لیست این کشورها قرار دارد، اما خواسته‌اش احتمالا به صورت جدی نه مورد توجه کنفدراسیون فوتبال آسیا قرار خواهد گرفت و نه فدراسیون جهانی.

چرا ایران نه؟

دلیلش به یک تصمیم جدید از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا برمی‌گردد. هفته گذشته سایت رسمی این کنفدراسیون اعلام کرد در تمامی ۶۰ بازی مرحله نهایی انتخابی جام‌ جهانی در منطقه آسیا، از سیستم کمک داور ویدیویی (VAR) استفاده خواهد شد.

ایران، به این سیستم کمک داور ویدیویی دسترسی ندارد. ایران اما در این زمینه تنها نیست. عمان، ویتنام، سوریه، عراق و لبنان هم هنوز این سیستم را در ورزشگاه‌های خود نصب نکرده‌اند.

ولی یک تفاوت ویژه میان این کشورها و ایران وجود دارد؛ ایران اساسا قادر به تامین سیستم کمک داور ویدیویی طبق استانداردهای مورد نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا نیست.  

کنفدراسیون فوتبال آسیا سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که هر کشوری در قاره آسیا باید سیستم کمک داور ویدیویی خود را طبق نظر این کنفدراسیون نصب کند. به این ترتیب فقط یک شرکت بریتانیایی به نام «Hawk Eye» مجوز نصب و راه‌اندازی این سیستم را در آسیا در اختیار گرفت.

شرکت بریتانیایی Hawk Eye تنها شرکت راه‌اندازی‌کننده سیستم کمک داور ویدیویی در جهان نیست. اما کنفدراسیون فوتبال آسیا تاکید کرده است هیچ سیستمی به‌جز آن‌چه را مورد تایید Hawk Eye باشد، تایید نخواهد کرد.

نه کنفدراسیون فوتبال آسیا و نه فدراسیون جهانی فوتبال، در قدم اول، قادر به سلب میزبانی ایران به دلیل عدم برخورداری از سیستم کمک داور ویدیویی نیستند. اما در دومین گام، به دلیل اجرایی نشدن درخواست نصب و راه‌اندازی این سیستم تا زمان مقرر، می‌توانند میزبانی این مرحله را از ایران بگیرند.

خبرگزاری تسنیم در گزارشی، از آن‌چه «تحریم‌های ظالمانه» آمریکا علیه ایران خوانده، به عنوان چالش جدی فوتبال ایران در تابستان سال جاری نام برده است. طبق ادعای این خبرگزاری، اتباع اروپایی و‌ آمریکایی نمی‌توانند برای مسافرت‌های کاری به ایران بیمه شوند و‌ همچنین تجهیزات کاری را با خود به ایران بیاورند و از ایران به کشورشان بازگردانند.

به زبانی ساده‌تر یعنی کارمندان شرکت بریتانیایی Hawk Eye قادر نیستند خودشان و تجهیزات‌ خود را در سفر به ایران بیمه کنند. این معضل البته مشمول اسپانسرهای مسابقات نیز خواهد شد. یعنی فدراسیون جهانی فوتبال به عنوان متولی این بازی‌ها باید در مورد تبلیغات محیطی در ورزشگاه آزادی یا ورود توپ‌ها از گمرک نیز در مورد ایران چاره‌ای جداگانه بیندیشد.

تسنیم در گزارش خود البته یک راه را باز می‌گذارد؛ «مگر اینکه تا زمان شروع مسابقات تحریم‌های ظالمانه علیه ایران برداشته شود.» اما لااقل تا روز پنج‌شنبه هفته گذشته و پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، خبری قطعی در مورد مذاکرات وین به گوش نرسیده بود. حتی اگر این مذاکرات بر فرض محال، در هفته جاری هم به نتیجه برسد، بعید است شرایط بانکی و تحریم‌ها تا ماه اوت (مردادماه) به شرایط عادی باز گردد.

معضل اصلی اما فقط امکانات سخت‌افزاری در ایران و تحریم‌ها نیست.

از اسفندماه سال ۱۳۹۹ که انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال ایران برگزار شد، کنفدراسیون فوتبال آسیا، ایران را از تمامی میزبانی‌های باشگاهی و ملی محروم کرد.

ابتدا هیچ‌یک از چهار باشگاه ایرانی حاضر در مسابقات لیگ قهرمانان آسیا شرایط میزبانی متمرکز را به دست نیاورد، سپس میزبانی ایران برخلاف قوانین فیفا به بحرین سپرده شد و در نهایت حتی تیم ملی فوتبال ساحلی ایران با دستور کنفدراسیون فوتبال آسیا از حضور در رقابت‌های جهانی منع شد. ریاست کمیته فوتبال ساحلی و فوتسال آسیا البته بر عهده «مهدی تاج» است.

یک تجربه قدیمی نشان می‌دهد که مهدی تاج به عنوان نایب‌رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا، نه تنها تلاشی برای اعطای میزبانی به ایران نخواهد کرد؛ بلکه حتی شرایط را برای ایران دشوارتر خواهد کرد. او البته از حمایت برخی رسانه‌ها در داخل کشور برای محق جلوه دادن تصمیمات کنفدراسیون آسیا نیز برخوردار خواهد بود.