سرلشکر «حسین سلامی»، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صبح روز ۶ تیر ۱۴۰۰ در مراسم رونمایی از واکسن نورا مدعی شد: «ما در بسیاری از حوزه‌ها جزو کشورهای برتر هستیم.» او اظهار داشت: «ما تصمیم گرفته‌ایم در جهان در هر پدیده‌ای جزو کشورهای برتر جهان باشیم و امروز در بسیاری از حوزه‌ها جزو کشورهای برتر هستیم.»
ایران در کدام رنکینگ جهانی در میان رتبه‌های برتر قرار دارد؟ آیا جمهوری اسلامی توانسته در میان رتبه‌های برتر شاخه‌های مختلف علمی، صنعتی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی در میان کشورهای برتر جهان قرار گیرد؟ «ایران وایر» در این گزارش می‌‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
***
پیش از بررسی این ادعا، ذکر این نکته ضروری است که تعریف مشخصی برای واژه «برتر» وجود ندارد و ممکن است هر کس تعریف متفاوتی از واژه برتر در رنکینگ‌های جهانی ارائه کند و مشخص نیست منظور سردار سلامی از عنوان برتر چیست. لذا ما در این گزارش ملاک را ده کشور اول دنیا در نظر گرفته و کوشیده‌ایم به این پرسش پاسخ دهیم که «ایران در کدام شاخص در میان ده کشور اول دنیا قرار دارد؟»
شاخص‌های اقتصادی-اجتماعی
شاخص‌های اقتصادی-اجتماعی بهتر از هر شاخص دیگری گویای قدرت و ثبات کشورها است. از این حیث در بررسی ادعای فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از شاخص‌های اقتصادی شروع کردیم. جمهوری اسلامی از زاویه شاخص‌های اقتصادی در چه وضعیتی قرار دارد؟
- شاخص تولید ناخالص داخلی:
برآوردهای بانک جهانی در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که در رنکینگ جهانی تولید ناخالص داخلی (جی دی پی) ایران رتبه‌ای بهتر از ۲۸ جهان ندارد.
- شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی:
براساس برآورد International Monetary Fund که در آوریل سال ۲۰۲۱ انجام شده، سرانه تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ به نسبت سال ۲۰۱۹ کمی ارتقا یافته و از رتبه ۸۸ در سال ۲۰۱۹ به رتبه ۷۹ در سال ۲۰۲۰ رسیده؛ اما هنوز با رسیدن به رتبه‌های تک‌رقمی فاصله بسیار دارد و در ردیف کشورهای متوسط در رنکینگ جهانی قرار دارد.
- شاخص کارآفرینی:
برآوردهای بانک جهانی نشان می‌دهد که در شاخص کارآفرینی در سال ۲۰۱۹ رتبه ایران در میان ۱۳۶ کشور جهان، ۶۳ بوده است. «نتورک کارآفرینی جهانی» رتبه ایران را در سال ۲۰۱۸ در جایگاه ۷۲ جهان ارزیابی کرده بود.
- شاخص ریسک سرمایه‌گذاری:
ریسک سرمایه‌گذاری اقتصادی، شاخص دیگری است که تصویر مناسبی از ایران به دنیا مخابره نمی‌کند. «فکت نامه» به نقل از فیچ در گزارشی می‌نویسد: «از نظر ریسک اقتصادی کوتاه‌مدت رتبه ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا ۷ و در جهان ۱۰۴ ارزیابی شده است. از نظر ریسک اقتصادی بلندمدت نیز ایران در رتبه ۸ منطقه و ۱۱۵ قرار دارد».
- شاخص نوآوری:
شاخص نوآوری ایران در سال ۲۰۱۹ با جهشی مناسب به رتبه ۶۱ رسیده بود؛ ولی همین شاخص مجدد در سال ۲۰۲۰ با ۶ پله سقوط به رتبه ۶۷ بازگشت.
- ضریب جینی یا اختلاف طبقاتی:
ایران با کسب نمره ۳۸.۴۰ در سال ۲۰۱۸ در جایگاه ۴۴ جهان با بیشترین اختلاف طبقاتی قرار داشت. اما همین جایگاه را نتوانست بهبود ببخشد؛ بلکه چندین پله هم سقوط کرده است. در سال ۲۰۲۰ نمره ایران به ۴۲.۵۳ افزایش یافته و سبب شده تا در جایگاه بیست‌ونهمین کشور جهان با بالاترین میزان اختلاف طبقاتی قرار گیرد که نشان از گسترش بی‌عدالتی‌ها در کشور دارد.
- شاخص فلاکت:
ایران در شاخص فلاکت (حاصل جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری) رتبه تک رقمی دارد. بررسی‌های سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که ایران در شاخص فلاکت رتبه ۸ جهان را داراست.
- شاخص گرسنگی:
برآوردهای سال ۲۰۲۰ بانک جهانی نشان می‌دهد رتبه ایران در شاخص گرسنگی از میان ۱۰۸ کشور جهان که وضعیت گرسنگی در آنجا ارزیابی شده ۷۰ بوده است.
شاخص‌های علمی-صنعتی
مقام‌‌های جمهوری اسلامی و رسانه‌های وابسته طی سال‌های اخیر خیلی تلاش کرده‌اند که نشان دهند وضعیت علمی ایران شکوفا شده است. بررسی‌های آماری نیز نشان می‌دهد که به لحاظ انتشار تعداد مقالات در نشریات علمی، ایران جهش قابل توجهی داشته است. موسسه Scimago Journal & Country Ranking، رتبه ایران در سال ۲۰۱۷ را با تولید ۵۴هزار و ۳۸۸ مقاله و سند علمی شانزدهم جهان ارزیابی کرده است؛ ولی اگر نسبت استناد به هر مقاله (citations per document) را مبنای محاسبه قرار دهیم، ایران با شاخص ۰/۵۳ در رتبه ۱۲۱ قرار می‌گیرد که نشان می‌دهد مقالات منتشره توسط محققان و دانشگاهیان ایرانی چندان مورد توجه نیست. ضمن اینکه هنوز دانشگاههای ایران در میان دانشگاههای برتر دنیا رتبه قابل توجهی ندارند. در میان ۱۰۰ موسسه معتبر پزشکی دنیا نامی از هیچ‌یک از دانشگاههای علوم پزشکی ایران به چشم نمی‌خورد.
بررسی رتبه ایران در حوزه‌های صنعتی نیز نشان می‌دهد که با تبدیل شده به چهره‌ای برتر در میان کشورهای صنعتی دنیا فاصله داریم.
وب‌سایت رهبر ایران در مقاله‌ای با مقایسه وضعیت صنایع ایران قبل و بعد از انقلاب مدعی شده بود، ایران در صنایع استیل، سیمان، آلومینیوم، مس و برق پیشرفت چشمگیر داشته و به ده کشور برتر جهان در این صنایع تبدیل شده است. «ایران وایر» این ادعا را بررسی کرد. نتایج حاصله نشان می‌داد ایران در هیچ کدام از صنایع استیل، سیمان، آلومینیوم، مس و برق در میان ۱۰ کشور برتر دنیا قرار ندارد. ضمن اینکه بررسی رتبه ایران در رنکینگ اقتصاد دانش بنیان جهان، نیز نشان می‌داد ایران در رتبه ۹۳ و پایین‌تر از فیلیپین و بسیاری از کشورهای منطقه قرار دارد.
رییس‌جمهور ایران مدعی است ۹۵ درصد مصرف دارویی خود را تامین می‌کند. سازمان بهداشت جهانی در گزارشی به جایگاه کشورهای جهان در صنعت داروسازی پرداخته است. در این جدول از ایران به عنوان کشوری که تولیدات دارویی را وارد و بسته‌بندی می‌کند، نام برده و ایران را به عنوان کشور صاحب صنعت برتر در حوزه داروسازی نمی‌شناسد.
شاخص‌های سیاسی-نظامی
دور از انتظار است که شاخص‌های سیاسی در طرح ادعای تبدیل شدن ایران به کشورهای برتر جهان توسط سردار سلامی مدنظر باشد. با این حال نگاهی داریم به ایندکس دموکراسی ۲۰۲۰ جایی که رتبه کشورهای جهان را به لحاظ دارا بودن اصول و معیارهای دموکراسی بررسی کرده است. در این شاخص رتبه ایران ۱۵۲ تعیین شده که نشان می‌دهد در حوزه سیاسی، ایران در میان کشورهای آخر جدول قرار دارد.
اما می‌شود حدس زد که توانمندی‌های نظامی ایران بیشتر مورد توجه فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است. جایی که بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد ایران در میان بیست قدرت نظامی جهان قرار دارد. براساس گزارش سال ۲۰۲۰ Global Firepower ایران چهاردهمین قدرت نظامی جهان و بعد از روسیه، چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه، هفتمین قدرت نظامی آسیا و قدرت اول غرب آسیا است. وب‌سایت «دِ گلوبال فایر پاور» (The Global Fire Power) نیز در بررسی قدرت نظامی ۱۳۴ کشور جهان در سال ۲۰۲۰، جایگاه ایران از منظر توان نظامی را نوزدهم برآورد کرده است.
در حوزه تولید پرنده‌های بدون سرنشین، به نظر می‌رسد ایران توانسته در میان قدرت‌های برتر جهان قرار گیرد؛ هرچند هنوز سهمی در بازار پهپاد جهان ندارد. کارشناسان مجله «نشنال اینترست» برآورد کرده‌اند تا سال ۲۰۱۶ ایران بعد از آمریکا، اسراییل و چین، چهارمین کشور سازنده پهپادهای مرگبار در جهان بوده است.
فارغ از همه این شاخص‌ها ایران به لحاظ وضعیت زندگی صدو‌بیستمین کشور جهان شناخته شده، یعنی برتر بودن‌ها (اگر فرض بر این باشد که در حوزه‌ای دست برتر داریم) در هیچ حوزه‌ای هنوز به بهبود زندگی مردمانش منجر نشده است.
براساس گزارش سال ۲۰۲۰ The Legatum Prosperity Index رتبه ایران براساس ارزیابی ۱۳ شاخص امنیت، آزادی، دولت، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، کسب و کار، بازار و زیرساخت‌ها، کیفیت اقتصادی، وضعیت مسکن، سلامت، آموزش و محیط زیست طبیعی، از میان ۱۶۷ کشور جهان که وضعیت آن‌ها بررسی شده در جایگاه ۱۲۰ جهان قرار دارد.
جمع‌بندی
سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدعی است: «ما در بسیاری از حوزه‌ها جزو کشورهای برتر هستیم.» بررسی‌های «ایران وایر» مستند به گزارش‌های رسمی بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران در شاخص‌های مهم اقتصادی، اجتماعی، سیاسی رتبه‌های درخشانی ندارد. بالاترین رتبه‌ها را ایران در حوزه‌های نظامی دارد که آن نیز ایران را در میان قدرت‌های برتر (ده قدرت اول جهان) قرار نمی‌دهد. رتبه‌های تک رقمی ایران را باید در شاخص‌های منفی همچون شاخص فلاکت یافت.
شاخص‌های بررسی شده توسط ایران وایر و رتبه ایران به این شرح است:
- شاخص تولید ناخالص داخلی؛ رتبه ۲۸
- شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی؛ رتبه ۷۹
- شاخص کارآفرینی؛ رتبه ۶۳
- شاخص ریسک سرمایه گذاری اقتصادی؛ رتبه ۱۰۴
- شاخص نوآوری؛ رتبه ۶۷
- ضریب جینی یا اختلاف طبقاتی؛ رتبه ۲۹ (هرچه رتبه پایین تر است نشانه تشدید اختلاف طبقاتی است)
- شاخص فلاکت؛ رتبه ۸
- شاخص گرسنگی؛ رتبه ۷۰
- شاخص مراجعه به مقالات ایرانیان؛ رتبه ۱۲۱
- شاخص دموکراسی؛ رتبه ۱۵۲
- شاخص های صنعتی؛ ایران در هیچ صنعتی در میان ده کشور اول دنیا قرار ندارد.
ضمن اینکه از منظر موسسه Legatum ایران به لحاظ کیفیت برای زندگی با در نظر گرفتن ۱۳ شاخص مهم از جمله سلامت، محیط زیست، آموزش، امنیت و ... در جایگاه ۱۲۰ جهان قرار دارد.
بنابراین «ایران وایر» به ادعای سردار حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه ««ما در بسیاری از حوزه‌ها جزو کشورهای برتر هستیم»، نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.
حقیقت ندارد: اظهار دروغی درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی است که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده است، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
یک دروغ شاخ‌دار دیگر: ایران یکی از ۶ کشور تولید کننده واکسن کرونا در دنیا
دروغ بزرگ جواد ظریف: کشورهای غربی ۳ برابر نیاز خود واکسن کرونا احتکار کرده‌اند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر