یک‌وماه و نیم پس از پایان آخرین دور از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای برجام در وین که اعضای دولت جمهوری اسلامی آن را آماده توافق نهایی خوانده بود، آیت‌الله «علی خامنه‌ای» در اظهاراتی کاملا متضاد با ابراز خوشبینی‌های قبلی، چنین موضوعی را رد و دلایل خود در نپذیرفتن توافق را اعلام کرد. آیا دولت روحانی ارزیابی غلطی از مذاکرات غیرمستقیم وین با آمریکا داشته است؟ آیا مقام‌های ایران علنا مشغول اظهارت کذب هستند؟
**
آیت‌الله خامنه‌ای در آخرین دیدار خود با اعضای دولت روحانی که ملاقاتی تلخ و بی‌سابقه بود، تجربه دولت روحانی در مذاکره با ایالات متحده را «عبرت» دولت‌های بعدی ایران خواند و گفت آمریکا در مذاکرات وین، نه تنها رفع همه تحریم‌ها را نپذیرفته بود؛ بلکه در بیانیه پایانی خواستار درج شرطی برای مذاکره درباره سایر مواردی شده است که به گفته او جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش آن نیست:
«آمریکایی‌ها در زبان و وعده می‌گویند تحریم‌ها را بر می‌داریم؛ اما تحریم‌ها را برنداشتند و برنمی‌دارند، ضمن آنکه شرط هم می‌گذارند و می‌گویند که باید در همین توافق جمله‌ای بگنجانید که بعدا درباره برخی موضوعات صحبت شود؛ وگرنه توافقی نخواهیم داشت. آن‌ها می‌خواهند با گذاشتن این جمله، بهانه‌ای برای دخالت‌های بعدی خود درباره اصل برجام و مسائل موشکی و منطقه‌ای فراهم کنند و اگر ایران حاضر به بحث درباره آن‌ها نشود، بگویند توافق را نقض کرده‌اید و توافق، بی‌توافق ... اکنون هم که به آمریکایی‌ها گفته می‌شود، تضمین دهید که توافق را در آینده نقض نخواهید کرد، می گویند تضمین نمی‌دهیم». (خامنه‌ای درآخرین دیدار با هیات دولت روحانی ۶ مرداد ۱۴۰۰)
پیش از این روحانی گفته بود که آمریکا با برداشتن همه تحریم‌ها موافقت کرده و به‌جز چند مورد حاشیه‌ای مانعی برای توافق نهایی باقی نمانده است؛ اما پس از پیروزی «ابراهیم رئیسی» در انتخابات ریاست‌جمهوری مذاکرات ادامه پیدا نکرد و سرانجام سخنگوی دولت روحانی اعلام کرده بود که کمیته‌ای در شورای عالی امنیت ملی که نمایندگانی از سوی ابراهیم رئیسی در آن حضور دارند، مفاد پیش‌نویس توافق را با مصوبه جنجالی مجلس و دستورات آیت‌الله خامنه‌ای تطبیق داده و آن را ناسازگار تشخیص داده است.
در واکنشی به غایت بی‌سابقه، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی اظهارات دولت روحانی را رد کرد و گفت اصلا پیش‌نویسی وجود نداشته که آن را با مصوبه مجلس بشود، تطبیق داد؛ در حالی که از قبل «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه گفته بود پیش‌نویس توافق را دیده و آن را تایید می‌کند و توافق هم در دولت روحانی به نتیجه می‌رسد.
اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای در جهتی کاملا متفاوت با مقام‌های دولتی، اساسا شش دور مذاکره غیرمستقیم با آمریکا را بی‌فایده توصیف کرد؛ اما اشاره او به پیش‌نویس بیانیه پایانی نشان می‌داد که گفته‌های مقام‌های دولتی درباره وجود چنین متنی «دروغ» نبوده، اما نتیجه به دست آمده، بر خلاف گفته‌های روحانی، ظریف و عراقچی بوده است.
پس از اظهارت آیت‌الله خامنه‌ای، «کاظم غریب‌آبادی» سفیر جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در مذاکرات وین پابه‌پای عباس عراقچی حضور داشته، در مصاحبه با وب‌سایت رسمی خامنه‌ای، نکاتی از مذاکرات گفت که بر ابهام‌های موجود افزود.
به گفته غریب‌آبادی، مذاکره‌کنندگان ایالات متحده کل تفاهم را به پذیرش بندی در خصوص انجام گفت‌وگوهای آتی در مورد مسائل منطقه‌ای گره زدند؛ خروج نام سپاه از سازمان‌های تروریستی خارجی را مستقیما به پذیرش این بند منوط کردند. حاضر به لغو دستور اجرایی تحریم تسلیحات متعارف نشدند. حاضر به برداشتن تحریم‌ها علیه بیش از ۵۰۰ نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی و لغو قانون تحریم ایران نشدند. حاضر به ارائه تضمین در مورد عدم تکرار رفتارهای مشابه دولت قبل در قبال تفاهم هسته‌ای نشدند. تعهداتی فراتر از متن برجام از ایران خواستند. درباره راستی‌آزمایی که از سوی ایران درخواست شده بود، فقط موافق با فرصتی دو روزه به ایران شدند.»
شرط آیت‌الله خامنه‌ای برای مذاکرات احیای برجام رفع همه تحریم‌های دوره ترامپ، تضمین آمریکا به خارج نشدن دولت بعدی ایالات متحده از برجام و راستی‌آزمایی شدن، از اقدامات آمریکا توسط ایران در رفع تحریم‌ها بود که به گفته غریب‌آبادی تقریبا هیچ‌کدام از این خواسته‌ها اجابت نشده است؛ در صورتی که پس از دور ششم مذاکرات که آخرین دور آن در دولت روحانی بود، وی گفته بود اگر به عراقچی اختیار داده شود، تحریم‌ها همین امروز برداشته می‌شود.
حتی پس از اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای، «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت خارجه در آخرین روزهای دولت روحانی دوباره ارزیابی متفاوتی رهبر جمهوری اسلامی درباره مذاکرات وین داد و گفت: «مذاکرات در وین به جای خوبی رسیده، اما مثل هر مذاکره دیگری امکان به نتیجه رسیدن یا نرسیدن وجود دارد و این ذات مذاکره است.»
اگر توضیح غریب‌آبادی در تفسیر اظهارات خامنه‌ای صحیح باشد، گفته‌های مقام‌های دولتی درباره مذاکرات وین به کلی مردود است؛ اما اگر توصیفاتی که روحانی، ظریف، عراقچی و خطیب‌زاده از مذاکرات ارائه می‌کنند، واقعیت داشته باشد، باید پذیرفت که رهبر جمهوری اسلامی حقیقت را کتمان می‌کند.
موضوعی که تا چند هفته دیگر با از سرگیری مذاکرات در دولت رئیسی تا حدودی مشخص خواهد شد؛ اما آنچه قطعی است این که کارگزاران نظام یکدیگر را تلویحا و گاهی تصریحا به دروغ‌گویی متهم می‌کنند که در آن حقیقتی نهفته است.
---
مطالب مرتبط:
دلیل ارزیابی متفاوت ایران و اروپا از واژه «پیشرفت» در مذاکرات وین چیست؟
دفترچه راهنمای تحریم های ایران در دولت ترامپ
کدام تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی کار مذاکرات وین را سخت کرده است؟
مذاکرات احیای برجام در وین؛ هیچ چیز شبیه پنج سال پیش نیست
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر