«شرایط همانند زمان ساسانیان شده است که فقط افرادی می‌توانند درس بخوانند که جزو متمولین کشور هستند. شهریه یک بچه در مقطع ابتدایی چه‌قدر است؟ کلاس‌های کنکور چه خبر است؟ روزی روستازادگان صاحب عقل به وزیری پادشاه رفتند، امروز مگر می‌شود یک روستازاده در رشته‌های لوکس کشور تحصیل کند؟ امکان ندارد.» 

«سعید نمکی»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ این ادعا را مطرح و «ایران‌وایر» آن را بررسی کرد و به آن نشان «حقیقت دارد» داد.
حالا با اعلام اسامی دانش‌آموزانی که رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۰ را از آن خود کرده‌اند نیز حقیقت این ادعا ملموس‌تر شده است. 

بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهند:

۱- از مجموع ۳۰ دانش‌آموز دارای رتبه یک تا ۱۰ در سه گروه ریاضی، تجربی و انسانی، ۲۰ نفر در مدارس تیزهوشان، پنج نفر در مدارس غیردولتی، سه نفر در مدارس نمونه دولتی و یک نفر در حوزه علمیه و دبیرستان شبانه درس خوانده و دیپلم دریافت کرده‌اند و از محل تحصیل یک نفر هم اطلاعی در دست نیست. نتیجه این که هیچ کدام از دانش‌آموزان مدارس عادی دولتی که تحصیل در آن رایگان است، رتبه برتر نگرفته‌اند. 

 

۲- اگرچه بزرگی و یا کوچکی شهرهای محل تحصیل دانش‌آموزان نشانه توانایی مالی آن‌ها و دسترسی به آموزش بهتر نیست ولی با این حال، نتایج نشان می‌دهند بیشتر دانش‌آموزانی که رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۰ را کسب کرده‌اند، ساکن کلان‌شهرها یا شهرهای بزرگ هستند و تنها شش دانش‌آموز از شهرستان‌های تربت حیدریه، خوی، ابهر، سقز، جلفا و بندر ترکمن حائز رتبه برتر شده‌اند که آخری در گرگان تحصیل کرده، هرچند اهل بندر ترکمن است؛ یعنی دانش‌آموزان شهرهایی که امکانات بیشتری دارند، رتبه‌های برتر را از آن خود کرده‌اند.

۳- ترکیب جنسیتی دانش‌آموزانی که رتبه‌های برتر کنکور را از آن خود کرده‌اند، نشان می‌دهد که پسران با وجود این که به لحاظ عددی، مشارکت بسیار پایین‌تری در کنکور ۱۴۰۰ داشته ولی با فاصله، رتبه‌های برتر کنکور را از آن خود کرده‌اند. 

براساس گزارش سازمان سنجش و آموزش کشور، در کنکور سراسری سال ۱۴۰۰، تعداد یک میلیون و ۳۶۷هزار و ۹۳۱ دانش‌آموز کارت آزمون را دریافت و در کنکور شرکت کرده‌اند که ۸۲۸هزار و ۵۵۲ نفر آن‌ها دختر و ۵۳۹هزار و ۳۷۹ نفر پسر بوده‌اند. ۴۱ نفر از این افراد در پنج گروه ریاضی، تجربی، انسانی، هنر و زبان‌های خارجی رتبه‌های برتر را کسب کرده‌اند که ۹ دختر و ۳۲ پسر را شامل می‌شود:

اسامی دانش‌آموزان برتر هر گروه و دبیرستان محل تحصیل آن‌ها به تفکیک در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است.

۱- ۱۰ نفر برتر گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی

نتایج

۱- هر ۱۰ رتبه برتر کنکور ریاضی ۱۴۰۰ را دانش‌آموزانی به دست آورده که در شهرهای بزرگ یا کلان شهرها دبیرستان خود را طی کرده‌اند. هیچ دانش‌آموزی از شهرستان یا روستا نتوانسته است به جمع ۱۰ نفر اول کنکور ریاضی و فنی راه یابد.

۲- هر ۱۰ رتبه برتر کنکور ریاضی به دانش‌آموزانی تعلق گرفته است که در مدارس تیزهوشان یا غیر دولتی درس خوانده‌اند. هیچ یک از دانش‌آموزان مدارس عادی دولتی نتوانسته‌اند به جمع ۱۰ نفر اول کنکور ریاضی و فنی راه یابند.

۳- از هفت دانش‌آموزی که رتبه برتر در کنکور ریاضی و فنی سال ۱۴۰۰ را کسب کرده و به این پرسش پاسخ داده‌اند که در کدام کلاس کنکور شرکت کرده‌اید، پنج نفر پاسخ داده‌اند «هیچ‌کدام» و دو نفر گفته‌اند در کلاس کنکور مدرسه محل تحصیل شرکت کرده‌اند. استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی و شرکت در آزمون‌های آزمایشی، در موفقیت آن‌ها موثر بوده است. 

۴- ترکیب جنسیتی نفرات برتر کنکور ریاضی نشان می‌دهد که ۹ پسر و یک دختر حاضر رتبه‌های برتر شده‌اند. در مجموع، ۱۴۲هزار و ۶۲ دانش‌آموز در کنکور ریاضی شرکت داشته که ۹۱هزار و ۵۰۵ نفر آن‌ها پسر و ۵۰هزار و ۵۵۷ نفر دختر بوده‌اند.

۱۰ نفر برتر گروه آزمایشی علوم تجربی

نتایج:

۱- برخلاف برترین‌های کنکور ریاضی، در کنکور علوم تجربی، دانش‌آموزان شهرستان‌ها نیز توانسته‌اند به جمع برترین‌ها راه یابند. حداقل سه نفر از برگزیدگان برتر، دانش‌آموزان شهرهای کوچکی هم‌چون بندرترکمن، جلفا و اهواز هستند. هرچند دانش‌آموز برتر بندرترکمنی دیپلم خود را از دبیرستانی در گرگان دریافت کرده است.

۲- هر ۱۰ رتبه برتر کنکور تجربی به دانش‌آموزانی تعلق گرفته است که در مدارس تیزهوشان یا غیر دولتی و یا نمونه دولتی درس خواند‌ه‌اند. هیچ‌یک از دانش‌آموزان مدارس عادی دولتی نتوانسته‌اند به جمع ۱۰ نفر اول کنکور علوم تجربی راه یابند.

۳- ترکیب جنسیتی نفرات برتر کنکور علوم تجربی نشان می‌دهد که هفت پسر و سه دختر حائز رتبه‌های برتر شده‌اند. در مجموع، ۵۵۴هزار و ۸۶۰ دانش‌آموز در کنکور تجربی شرکت کرده‌اند که ۳۵۷هزار و ۱۱۲ نفر آن‌ها دختر و ۱۹۶هزار و ۸۸۵ نفر را پسران تشکیل می‌دادند.

۱۰ نفر برتر گروه آزمایشی علوم انسانی

نتایج:

۱- اگرچه اکثریت دانش‌آموزانی که در کنکور علوم انسانی حائز رتبه برتر شده‌، در تهران تحصیل کرده‌اند ولی دانش‌آموزانی از شهرهای کوچک هم‌چون ابهر و شاهین‌شهر نیز توانسته‌اند رتبه‌های برتر را کسب کنند.

۲- هشت رتبه برتر کنکور علوم انسانی ۱۴۰۰ به دانش‌آموزانی تعلق گرفته است که در مدارس تیزهوشان یا غیر دولتی و یا نمونه دولتی درس خوانده‌اند. یک رتبه برتر نیز به دانش‌آموخته‌ حوزه علمیه که دیپلم خود را از دبیرستان شبانه اخذ کرده، تعلق گرفته است. از محل تحصیل یک دانش‌آموز نیز مطلع نیستیم.
در کنکور علوم انسانی نیز دانش آموزان مدارس عادی دولتی جایی ندارند.

۳- ترکیب جنسیتی نفرات برتر کنکور علوم انسانی نشان می‌دهد که ۹ پسر و یک دختر رتبه‌های برتر گرفته‌اند. در مجموع، ۳۷۰هزار و۱۱۲ دانش‌آموز در کنکور علوم انسانی شرکت کرده‌اند که ۲۱۹هزار و ۹۵ نفر آن‌ها دختر و ۱۵۱هزار و ۱۷ نفر پسر بوده‌اند.

جمع‌بندی

اعلام اسامی برترین‌های کنکور سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که هیچ دانش‌آموزی از مدرسه عادی دولتی که تحصیل در آن رایگان است، نتوانسته حائز رتبه‌ای برتر در کنکور شود. رتبه‌های برتر به دانش‌آموزانی تعلق گرفته است که در مدارس تیزهوشان، نمونه دولتی و یا غیردولتی تحصیل کرده‌اند. 

رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۰ عموما به دانش‌آموزان کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ ایران تعلق گرفته‌اند و از ۴۱ رتبه برتر، تنها شش دانش‌آموز از شهری کوچک توانسته‌اند به این مهم دست یابند.

مجموع بررسی‌ها نشان می‌دهند که رتبه‌ها و کرسی‌های دانشگاه‌های برتر ایران به دانش‌آموزانی تعلق دارد که امکانات آموزشی بهتری در اختیار دارند. عموم دانش‌آموزان از این شانس محروم‌ هستند که بتوانند وارد رشته‌های خوب در دانشگاه‌های برتر کشور شوند.