چهارده ماه بعد از آنکه «سازمان جهانی بهداشت» شیوع کووید۱۹ را بیماری همه‌گیر اعلام کرد، ویروس کرونا همچنان در سراسر دنیا پخش می‌شود و سویه‌های جدید و مسری‌تر آن، از موفق‌ترین و سریع‌ترین تولیدات واکسیناسیون نیز پیشی گرفته‌اند.
در حالی که شیوع سویه «دلتا»ی ویروس کرونا موجب افزایش تعداد مبتلایان به بیماری کووید۱۹ در هند، بریتانیا و اندونزی شده است، نظریه‌پردازان نظریه‌های توطئه در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شایعاتی دروغین نشر و بازنشر می‌کنند و مدعی می‌شوند که درباره خطرات این سویه جدید اغراق شده است. برخی یک قدم جلوتر رفته و می‌گویند که سویه «دلتا» اصلا وجود ندارد.
در این مقاله، «استودیو هلث» به برخی از این نظریه‌های توطئه می‌پردازد و نادرست بودن آنها را اثبات می‌کند.
***
شایعه اول: سویه «دلتا» مسری‌تر از سویه‌های دیگر نیست، یا اینکه اصلا وجود ندارد
این شایعه در فروم‌ها و شبکه‌های اجتماعی مانند «بیت‌چیوت» (BitChute)، «تلگرام» و «فور چن» (4chan)، یا در وب‌سایت‌هایی مثل «نچرال‌نیوز» (NaturalNews) که اخبار جعلی درباره بهداشت و سلامت منتشر می‌کند، مطرح و پخش شد.
کاربرانی که این شایعه را به اشتراک گذاشته‌اند، اغلب بر این باورند که دولت‌ها و دیگر بازیگران صحنه قدرت سویه «دلتا» را بهانه کرده‌اند تا تدابیر محدودکننده بیشتری را در سطح جامعه به اجرا بگذارند و مردم را بترسانند و مجبور کنند که واکسن بزنند. بعضی از آنها هم می‌گویند که مقامات می‌خواهند از این طریق، عوارض جانبی و عواقب خطرناکِ واکسن‌های کووید۱۹ را لاپوشانی کنند.
اما واقعیت این است که شواهد و مدارک علمیِ فراوانی وجود دارد که ثابت می‌کند، نه تنها سویه «دلتا» وجود دارد، بلکه بسیار مسری‌تر از سویه‌های دیگر کووید۱۹ نیز است.
سویه ویروس چیست؟
ویروس‌ها از جمله ویروسی که موجب شیوع بیماری کووید۱۹ شده است، همواره جهش می‌یابند؛ به این معنی که برای تطبیق با محیط خود تغییر می‌کنند. این تغییر و تحول بخشی طبیعی از فرایند تکثیر ویروس است؛ ویروس برای اینکه به حیات خود ادامه دهد باید مرتبا تکثیر شود. در بعضی اوقات، ویروس‌ها در فرایند «جهش»، کپی ناقصی از خود تولید می‌کنند.
همان‌طور که مرکز «کنترل و پیشگیری بیماری‌ها» در ایالات متحده آمریکا می‌گوید، یک «سویه» می‌تواند یک یا چند «جهش» صورت دهد که با سویه‌های دیگرِ شیوع‌یافته تفاوت دارند.
بسیاری از این سویه‌ها موفق نمی‌شوند به حیات خود ادامه دهند و بنابراین، از بین می‌روند. اما تعدادی نیز سریع‌تر شیوع می‌یابند و در طول زمان، جای سویه‌های دیگر را می‌گیرند.
دانشمندان این سویه‌ها را با تحلیل داده‌های ژنتیکی آنها که از طریق آزمایش ژنومِ این سویه‌ها و مقایسه آن با نمونه‌های اولیه ویروس کرونا صورت می‌گیرد، شناسایی و ردیابی می‌کنند. به این ترتیب، می‌توان سویه‌های مختلف را در اقصی نقاط دنیا شناسایی کرد و سپس مشاهده کرد که کدام‌یک بهتر و بیشتر در حال رشد و شیوع است.
سویه «دلتا» را برای نخستین بار در اواخر سال ۲۰۲۰ و در نمونه‌های ویروس کرونا در هند یافتند؛ و بعدا در فوریه سال ۲۰۲۱، در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا نیز شناسایی شد.
کارشناسان می‌گویند که سویه «دلتا» موجب افزایش ناگهانیِ تعداد مبتلایان به کووید۱۹ در بسیاری از کشورها، از جمله در هند و بریتانیا، شده است. اما نظریه‌پردازان نظریه‌های توطئه همچنان می‌کوشند در اظهارات آنها تردید ایجاد کنند.
سرعت شیوع سویه‌ها را چه‌گونه می‌توان اندازه گرفت؟
دانشمندان روند شیوع سویه جدید را با سویه‌های شناخته شده دیگر مقایسه می‌کنند و از این طریق سرعت شیوعِ سویه جدید را تخمین می‌زنند؛ سویه‌ای که مسری‌تر است، در طول زمان از سویه‌های دیگر پیشی می‌گیرد و سریع‌تر شیوع می‌یابد.
نمونه بارز آن را نیز می‌توان در بریتانیا یافت؛ جایی که در حال حاضر حدود ۹۹ درصد از موارد ابتلا به بیماری کووید۱۹ ناشی از سویه «دلتا» است.
اگر میزان موارد ابتلا به کووید۱۹ توسط هر سویه را با میزان رشدِ تعدادِ مبتلایان مقایسه کنید، می‌توانید تخمین بزنید که تا چه حد یک سویه مشخص بر روند شیوع بیماریِ همه‌گیر تاثیر می‌گذارد.
البته عوامل دیگری نیز بر سرعت شیوع یک بیماری همه‌گیر تاثیر می‌گذارند؛ مثلا اینکه مردم تا چه حد فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را رعایت می‌کنند یا اینکه ماسک می‌زنند یا نه. در نتیجه، تعیین دقیق تاثیر یک سویه مشخص بر روند همه‌گیری کار چندان ساده‌ای نیست.
اما با اتکا به داده‌های موجود، دانشمندان تاکید می‌کنند که سویه «دلتا» دست‌کم ۶۰ درصد مسری‌تر از سویه «آلفا» است که نخستین بار در اواخر سال گذشته میلادی در شهر «کنت» انگلستان شناسایی شد.
شایعه دوم: سویه «دلتا» شکست واکسن را پنهان کرده است
بعضی از نظریه‌پردازان نظریه‌های توطئه مدعی شده‌اند که سویه «دلتا» را بهانه کرده‌اند تا شکست واکسن‌ها را در جلوگیری از شیوع بیماری کووید۱۹ لاپوشانی کنند. کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند که در برخی کشورها، مثل بریتانیا، که بسیاری واکسینه شده‌اند، میزان ابتلا به بیماری کووید۱۹ هنوز بسیار بالا است و دلیل آن هم این است که واکسن‌ها موثر نبوده‌اند. اما این تعبیر غلطی است از آنچه حقیقتا در حال وقوع است.
داده‌ها از چه حکایت دارند؟
دانشمندان همواره نگران این بوده‌اند که روزی سویه‌ای تکثیر شود که واکسن‌های موجود قادر به مقابله با آن نباشند، یا اینکه سرعت تکثیرِ سویه جدید از سرعت تولید واکسنِ آن سریع‌تر باشد. برای درک بهتر این مساله، می‌توان مثال واکسن آنفولانزا را در نظر گرفت که سالی یک بار تولید می‌شود؛ زیرا سویه ویروس آنفولانزا سالی یک بار تغییر می‌کند. به این دلیل هم است که دانشمندان عملکرد واکسن‌های موجود علیه سویه‌های جدیدِ ویروسِ کرونا را به دقت زیر نظر دارند.
تا امروز، داده‌های جمع‌آوری شده حاکی از آن است که واکسن‌های موجود از جمله «فایزر» و «آسترازنکا» بر سویه «دلتا» بسیار موثر هستند.
اخیرا پژوهشی در بریتانیا نشان داده است که اثربخشی دو دوز واکسن «فایزر» بر نوع حاد کووید۱۹ که معمولا موجب بستری شدنِ فردِ مبتلا می‌شود، ۹۶ درصد است. این رقم در مورد واکسن «آسترازنکا» ۹۲ درصد است.
اما نتیجه آزمایشاتِ پادتن‌ها (آنتی‌بادی) حاکی از آن است که یک دوز از این واکسن‌ها مصونیت بسیار کمتری از دو دوز ایجاد می‌کند. بنابر گزارش «سازمان بهداشت عمومی انگلستان» که در ماه مه منتشر شد، اثربخشی یک دوز واکسنِ «فایزر» و «آسترازنکا» حدود ۳۳ درصد است.
در نتیجه، تجربه بریتانیا ادعای بی‌فایده بودن واکسن‌ها را تایید نمی‌کند. به این دلیل که در بریتانیا، حدود ۷۰ درصد مردم دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند و سویه‌ی «دلتا» هم تا حد قابل توجهی در سطح جامعه تکثیر و شیوع یافته است.
همان‌طور که «پیتر هوربی»، رییس تیم مشاوران دولت بریتانیا، در اواخر ماه ژوئن به بی‌بی‌سی گفته است؛ در بریتانیا داده‌ها حاکی از آن است که اولویت دادن به واکسیناسیونِ افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، موجب پیشگیری از ابتلای این افراد به نوع حاد کووید۱۹ و کاهش مرگ‌ومیر آنها شده است. او می‌گوید: «درست است که میزان ابتلا به بیماری به‌طور چشمگیری افزایش یافته است، اما همزمان تعداد افراد بستری شده نیز بسیار کاهش یافته است. در نتیجه، نسبت میان میزان ابتلا و بستری شدن بسیار کمتر از چیزی است که تصور می‌شود.»
در بریتانیا، این روند از آن زمان تاکنون ادامه داشته است؛ با این که میزان ابتلا به ویروس کرونا رشدی صعودی داشته است، میزان مرگ‌ومیر و بستری در بیمارستان در مقایسه با موج‌های اولیه کووید۱۹ کاهش یافته است. برای نمونه، در نهم ژوئن، ۳۵ هزار و ۲۰۰ مورد جدید ابتلا به کووید۱۹ شناسایی شده است، ولی تعداد قربانیان تنها ۲۹ تن بوده است. این در حالی است که در دسامبر گذشته، روزانه صدها مبتلا به کووید۱۹ در بریتانیا جان خود را از دست می‌دادند.
شایعه سوم: سویه «دلتا» را بهانه کرده‌اند تا مردم را به واکسیناسیون وادارند
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی به غلط مدعی شده‌اند که سویه «دلتا» ساخته و پرداخته دولت‌ها و نخبگان جهان است تا مردم را به‌زور مجبور به واکسن زدن کنند.
برای نمونه، تعدادی از حساب‌های تلگرامی که نظریه‌های توطئه را پخش و نشر می‌کنند، به غلط مدعی شده‌اند که کارمندان سازمان بهداشت آمریکا سویه «دلتا» را بهانه کرده‌اند تا به خانه مردم وارد شوند و آنها را وادار کنند واکسن بزنند.
ویدیویی در شبکه «بیت‌چیوت» که جولانگاه جریان‌های راست‌گرای افراطی و هواداران نظریه‌های توطئه مثل «کیوانون» است، دست به دست می‌شود که در آن، این ادعا مطرح شده که دولت‌ها سویه «دلتا» را به مثابه عملیات «پرچم دروغین» (false flag) به کار گرفته‌اند تا «واکسن‌های کووید۱۹ آزمایشی را بر روی جوانان آزمایش کنند.»
واکسن‌ها موثر و مطمئن هستند
واکسن‌هایی که به تایید رسیده‌اند، موثر و مطمئن هستند؛ و آزمایش‌های بالینی متعدد، دقیق و علمی، در طول زمان، ایمن بودن آنها را ثابت کرده است. هرچند که واکسن‌های کووید۱۹ خیلی سریع تولید و توزیع شدند، دانش و فناوری که در ساخت آنها به کار رفته، به دهه‌ها قبل برمی‌گردد.
واکسن‌ها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، اما این عوارض معمولا ضعیف هستند و در مدت کوتاهی از بین می‌روند. عوارض جدی‌تری نیز ممکن است رخ دهد، ولی احتمال آن بسیار پایین است. در حالی که خطر ابتلا به کووید۱۹ برای افرادی که واکسینه نشده‌اند، بسیار جدی است.
با این حال، ممکن است که مقامات بهداشتی، با توجه به شرایط جسمانی هر فرد و نیز میزان شیوع بیماری در هر کشور، واکسن‌های مختلفی را تجویز کنند.
آیا دولت‌ها می‌خواهند واکسیناسیون را اجباری کنند؟
بخش اعظمی از اخبار جعلی که در شبکه اجتماعی 4chan و کانال‌های تلگرامی در این مورد منتشر شده‌اند، بر اساس این خبر بوده که دولت ایالات متحده آمریکا می‌خواهد کارگروه‌هایی را تشکیل دهد تا کارزار واکسیناسیون را در هر ایالت تقویت کند. «جو بایدن»، رییس‌جمهور آمریکا گفته که «تیم‌های واکنش اضطراری» برای مقابله با سویه «دلتا»، خواهند کوشید تا در ایالاتی که تعداد افراد مردد به موثر بودن واکسیناسیون بالا است، میزان واکسیناسیون را افزایش دهند.
«بایدن» در توضیح فعالیت این کارگروه‌ها گفته است که آنها در همکاری با مردم محل خواهند کوشید، واکسیناسیون را ترغیب کنند و به این منظور حتی «درِ خانه‌ی آنها را خواهند زد». نظریه‌پردازان نظریه‌های توطئه این بخش از سخنان وی را گرفتند و تحریف کردند و مدعی شدند که هدف این کارگروه‌ها این است که به‌زور وارد خانه مردم شوند و آنها را مجبور کنند واکسن بزنند. این در حالی است که «بایدن» هرگز چنین حرفی نزده است.
البته کشورهایی هستند که برخی واکسن‌ها را، آن‌هم در برخی شرایط خاص، اجباری کرده‌اند. مثلا واکسن «هپاتیت ب» برای کارمندان مراکز بهداشتی در بریتانیا اجباری است و در آمریکا، مقامات نظامی کشور تزریق اجباری واکسن کووید۱۹ را برای نظامیان بررسی کرده‌اند.
اما عموما دولت‌ها به ندرت واکسیناسیون را آن هم در سطحی وسیع، اجباری کرده‌اند. در مورد واکسن کووید۱۹، «سازمان جهانی بهداشت» بر این باور است که اجرای برنامه اجباری واکسیناسیون در اکثر کشورهایی که واکسن کووید۱۹ به اندازه کافی تولید نشده است، عملا غیرممکن است. در اکثر کشورهایی که در حال حاضر با شیوع سویه «دلتا»ی ویروس کرونا دست به گریبان هستند، تقاضای واکسن بر عرضه آن به شدت غلبه دارد و همین مساله واکسیناسیون اجباری را عملا مساله‌ای حاشیه‌ای می‌کند.
مطالب مرتبط:
برخورد با ۱۳۰۰ سایت و بازداشت ۳۲۰ شهروند به دلیل نوشتن درباره کرونا
کرونا در ایران؛ وضعیت بحرانی در چهارگوشه ایران
کرونا در ایران؛ چرا دو هزار نفر با وجود تزریق دو دوز واکسن فوت کردند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر