پنجشنبه ۱۱ شهریور ۱۴۰۰، جمعی گسترده از زنان افغانستان در شهر «هرات» نخستین تجمع اعتراضی خود را در دوران حاکمیت دوباره «امارت اسلامی» برگزار کردند. آنها با در دست داشتن پلاکارد، خواستههای خود را مطرح کردند؛ از جمله «حق تحصیل و کار زنان در تمام عرصهها»، «تحصیل، کار، امنیت حق مسلم ما است» و «نترسید، همه با هم هستیم».
روز جمعه ۱۲ شهریور نیز جمعی از زنان افغانستان در شهر «کابل» در همراهی با مطالبات زنان در لزوم پایبندی «طالبان» به برابری جنسیتی تظاهرات کردند. در ویدیویی که توییتر «بیدارزنی» منتشر کرده است، چند تن از نیروهای طالبان به سمت تجمع زنان میروند تا تجمع را برهم زنند. با توجه به صداهای منتشر شده در این ویدیو، به نظر میرسد که آنها زنان را کتک زدهاند.
افغانستان روزهای ملتهبی را از سر میگذراند و همانطور که سخنگوی طالبان گفته است، آنها پایبندی به «شریعت اسلامی» را اساس کار خود میدانند و این یعنی اعمال محدودیت در تمامی عرصهها، بهویژه برای زنان.
به گفته «ذبیحالله مجاهد»، سخنگوی طالبان، زنان جایی در کابینه دولت جدید نخواهند داشت.
***
در کابل و هرات، زنان به خیابان آمدهاند تا از دستآوردهای دو دهه آزادی خود محافظت کنند. آنها که این روزها روزگاری پر از بیم و هراس از سر میگذرانند، ترجیح دادهاند تا خیابان را حفظ کنند و فریاد برابریخواهانه خود را به گوش حاکمان تازه کشور خود برسانند. اگرچه بسیاری از شهروندان افغانستان طی هفتههای گذشته کشور را ترک کردهاند اما بسیاری هم ماندهاند تا مقاومت را پاس بدارند.
در هرات، زنان مقابل ساختمان استانداری تجمع و مطالبات خود را با صدای بلند اعلام کردند. در این تجمع، طالبها نتوانستند مانع شوند و نظارهگر و شنونده حضور گسترده زنان بودند. این اولین رویارویی زنان و طالبان در هرات در دوره جدید افغانستان بود.
برگزارکنندگان این تجمع در گفتوگو با «ایرانوایر» تاکید کردند این تجمع، تصویر واقعی زنان افغانستانی را به طالبها نشان میدهد که هیچگاه با دیدگاه تندروانه دینی نخواهند توانست خواستههای خود را به زنان تحمیل کنند.
«فرخنده حقیار» به «ایرانوایر» گفت به حضور طالبها بیاعتنا است و هدفش از شرکت در این تجمعها، پایان بیکاری هزاران زنان تحصیل کرده افغانستانی است: «به طالبان توصیه میکنم که دیدگاه زنستیزانه خود را کنار بگذارند. هیچگاه این گروه نخواهند توانست بدون مشارکت زنان، حکومتداری کنند. در آغاز امارت اسلامی، طالبان مدعی شده بودند که حقوق زنان را مراعات میکنند اما حالا با گذشت چند هفته از استقرار این حکومت، حضور زنان نادیده گرفته شده است. ما در تشکیل حکومت طالبان حتی یک زن را هم ندیدیم و این واقعا نگران کننده است.»
طالبان چندین همایش بزرگ در استان «قندهار» در جنوب افغانستان و کابل برگزار کردند که زنان غایب اصلی این همایشها بودند. عدم حضور زنان در این همایشها، برابریخواهان را نگرانتر از پیش کرده است. طالبان در دوره حکومت پیشین خود، زنان را از تمامی عرصهها حذف و آنها را از ابتداییترین حقوقشان، حتی تحصیل و کار محروم کرده بودند. افکار عمومی آن دوره را «دوران سیاه» میخوانند.
در تظاهرات کابل هم هدف تظاهرات و تجمع اعتراضی، لزوم پایبندی طالبها در به رسمیت شناختن حق تحصیل و حق کار زنان و همچنین مشارکت سیاسی آنها بود.
«مریم» یکی از شرکتکنندگان در تجمع هرات است که به «ایران وایر» توضیح داد در یکی از ادارههای دولتی این شهر مشغول به کار بوده است اما با سقوط حکومت افغانستان، طالبان به او اجازه ادامه اشتغال ندادهاند: «طالب نباید مانع کار و تحصیل ما شود. هیچکس چنین حقی ندارد. این را مسوولان طالبان باید بفهمند که زن افغانستانی تغییر کرده است و حالا هیچ نیرویی نمیتواند به او زور بگوید.»
ممانعت از حضور زنان در ادارههای دولتی یا عدم حضور خودخواسته آنها یا به توصیه صاحبان کار در شرایطی اتفاق افتاده است که بسیاری از آنها تنها نانآوران خانوادههای خود هستند و بیکاری به معنی توقف چرخ زندگی این زنان خواهد بود.
«معصومه» یکی دیگر از شرکتکنندگان در تجمع هرات است که پیش از سقوط کابل، در اداره زراعت مشغول به کار بود. حالا طالبان به او اجازه ادامه فعالیت نمیدهد. او به «ایرانوایر» گفت: «این مدت از اقوام خود پول قرض کردم تا شکم پنج فرزندم را سیر کنم. اگر طالبان اجازه ادامه فعالیت به من ندهند، فرزندانم گرسنه میمانند. من تا آخرین نفس برای اعاده حقوق مشروع و قانونی زنان افغانستانی، مقابل طالبان ایستادگی خواهم کرد. اعتراضات ما تا برگشت به تحصیل و کار ادامه خواهد داشت.»
مولوی «شیراحمد عمار»، معاون فرماندار طالبان در هرات است که در پی این تظاهرات، به «ایرانوایر» گفت تا روزهای آینده مجوز فعالیت زنان در ادارههای دولتی و خصوصی صادر خواهد شد. او اضافه کرد: «هیچگاه طالبان زنان را از حق تحصیل و کار محروم نخواهد کرد.»
اما افکار عمومی افغانستان و بهویژه زنان نسبت به این وعدهها بیاعتماد هستند؛ خصوصا که تضمینی برای پایبندی طالبان به وعدههایشان وجود ندارد.
طالبان حتی کار کردن زنان را در شهرک صنعتی هرات تعطیل کرده بودند که با اعتراضات گسترده، از موضع خود عقب نشستند. حالا مولوی شیراحمد عمار میگوید طالبان مشکلی با فعالیت زنان در این شهرک ندارند.
در هفتههای گذشته، طالبان برای بازگشایی دانشگاههای افغانستان، قوانین مختلفی، از جمله تفکیک جنسیتی وضع کردهاند. بنا به تاکید این گروه، آغاز فعالیت دانشگاهها مشروط بر جداسازی جنسیتی است. اما دانشجویان از این تصمیم طالبان انتقاد میکنند؛ بهویژه که امکانات و اساتید کافی در دانشگاهها برای زنان وجود ندارد.
«آسیه» یکی از این دانشجویان است که به «ایرانوایر» گفت: «در دانشگاه هرات، حتی پیش از سقوط حکومت هم کمبود آموزگار و کلاس درسی برقرار بود. اگر طالبان کلاسهای دختران و پسران را جدا کنند، ما به منابع درسی و اساتید بیشتری نیاز داریم. از سوی دیگر، ساختمانها و کلاسها باید تعمیر شوند. طالبان بودجه برای این تعمیرات و امکانات و خصوصا معاش [دستمزد] اساتید ندارند.»
پیشتر مسوولان طالبان به اساتید دانشگاه هرات گفته بودند که معاش آنها به کمتر از ماهیانه ۱۰۰ دلار کاهش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که اساتید در این دانشگاه ماهانه بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ دلار امریکا درآمد داشتند.
با توجه به تظاهراتهای شکل گرفته زنان در کابل و هرات، به نظر میرسد که موج مقاومت آنها را پایانی نخواهد بود و ممکن است تجمعات و تظاهراتهای بیشتری را شاهد باشیم.
رویارویی زنان با طالبان در خیابانهای افغانستان در حالی شکل گرفته است که آنها حافظهای مملو از اعمال خشونت از سوی طالبان دارند. اما به نظر میرسد دو دهه رهایی از بند تحجر و افراط و رشد رسانه و آموزش به آنها قدرتی داده است تا مقابل از دست رفتن دستآوردهای خود مقاومت کنند. تجمعات و تظاهرات زنان در شبکههای اجتماعی با استقبال گسترده کاربران مواجه شده است و نوید از پایداری و امید میدهد.
ثبت نظر