«ذبیح‌الله خدائیان»، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور روز ۱۲ مهر ۱۴۰۰ در شصت‌ودومین نشست سالانه «مجمع عمومی کشورهای عضو وایپو (WIPO)» که در سوییس برگزار شد، مدعی شده است: «ارتقای هفت پله‌ای جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۱ نشان از عزم ملت بزرگ ایران در غلبه بر محدودیت‌های نامشروع دارد.»
او در این نشست گفته است: «علی‌رغم اقدامات قهرآمیز یک‌جانبه و غیرانسانی علیه ملت ایران در قالب تحریم‌های مالی و اقتصادی که به معنای واقعی، تروریسم اقتصادی محسوب می‌شود، جمهوری اسلامی ایران هم‌چنان در مسیر توسعه پایدار، از جمله در حوزه مالکیت معنوی گام‌های بلندی برداشته است.»
خدائیان اضافه کرده است: «ارتقای هفت پله‌ای جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۱ در آمار منتشره توسط وایپو، نشان از عزم و اراده جمعی ملت بزرگ ایران در غلبه بر محدودیت‌های نامشروع و غیر انسانی علیه کشور ایران از طریق ایجاد تنوع اقتصادی و توسعه اقتصادی خلاق و دانش‌محور دارد.»
آیا جایگاه ایران در شاخص نوآوری در سال ۲۰۲۱ ارتقا یافته است؟ جایگاه آن در سال‌های پیش رو چند است؟ ایران در کدام شاخص‌های مرتبط با نوآوری پیشرفت داشته است؟
«ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد:
شاخص نوآوری چیست؟
«سازمان جهانی مالکیت معنوی» (World Intellectual Property Organization) که خدائیان آن را وایپو (WIPO) خوانده، نهادی وابسته به سازمان ملل متحد است که ۱۹۲ عضو دارد و هر ساله میزان پیشرفت کشورها در هفت حوزه زیر را بررسی و جایگاه آنها در شاخص جهانی نوآوری را تعیین می‌کند:
۱- نهادهای سیاسی، قانونی و اقتصادی (Institutions)
۲- سرمایه انسانی و پژوهش شامل آموزش، تحصیلات دانشگاهی، تحقیقات و توسعه (Human resource and Capitals)
۳- زیرساخت‌ها (Infrastructure)
۴- پیچیدگی بازار (Market sophistication)
۵- پیچیدگی کسب و کار (Business sophistication)
۶- برون‌داد دانش و فناوری (Knowledge & technology outputs)
۷- برون‌داد خلاقانه (Creative outputs)
جایگاه ایران در شاخص نوآوری در رنکینگ جهانی ۲۰۲۱
براساس آخرین گزارش سازمان مالکیت معنوی از رنکینگ جهانی شاخص نوآوری که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده، ایران با هفت پله ارتقا به نسبت سال ۲۰۲۰، در رتبه ۶۰ جهان قرار گرفته است. در حالی که در سال ۲۰۲۰، در جایگاه ۶۷ جهان قرار گرفته بود.
برای درک بهتر تغییر و تحول اتفاق افتاده، توجه به نکات زیر ضروری است:
۱- ارتقای هفت پله‌ای ایران ماحصل اتفاق یا نوآوری تازه و خارق‌العاده‌ای نیست. جایگاه کشور در سال ۲۰۱۹ نیز ۶۱ بود؛ یعنی وضعیت آن در مقایسه با دو سال قبل، تنها یک پله ارتقا داشته است. ایران از پله ۶۱ در سال ۲۰۱۹ به پله ۶۷ در سال ۲۰۲۰ تنزل یافت و دوباره در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۶۰ قرار گرفت. کم کاری سایر کشورها یا تغییر و تحولات روی داده در آنها می‌تواند مسبب این بالا و پایین شدن‌ها باشد.
۲- نگاهی به ریز نمرات ایران در هفت حوزه مورد بررسی نشان می‌دهد که وضعیت کشور به نسبت سال ۲۰۲۰، در چهار حوزه تنزل کرده و در سه حوزه پیشرفت داشته است. همین مقایسه اگر با سال ۲۰۱۹ انجام شود، می‌بینیم ایران در شش حوزه تنزل داشته و تنها در یک حوزه پیشرفت کرده است.
جدول زیر، رتبه ایران در حوزه‌های بررسی شده توسط وایپو (WIPO) و جایگاه آن در شاخص نوآوری را نشان می‌دهد:
|
رتبه کلی (شاخص نوآوری) |
۶۰ |
۶۷ |
۶۱ |
|
نهادهای سیاسی، قانونی و اقتصادی |
۱۲۴ |
۱۲۰ |
۱۱۶ |
|
سرمایه انسانی و پژوهش شامل آموزش، تحصیلات دانشگاهی، تحقیقات و توسعه |
۴۹ |
۴۶ |
۴۳ |
|
زیرساخت‌ها |
۷۰ |
۶۹ |
۶۸ |
|
پیچیدگی بازار |
۸۲ |
۱۰۸ |
۱۰۰ |
|
پیچیدگی کسب و کار |
۱۱۵ |
۱۱۲ |
۱۱۳ |
|
برون‌داد دانش و فناوری |
۴۶ |
۵۹ |
۴۶ |
|
برون‌داد خلاقانه |
۴۶ |
۴۸ |
۴۵ |
۳- بررسی ریز نمرات ایران نشان می‌دهد آن‌چه بیشتر سبب جهش هفت پله‌ای کشور در سال ۲۰۲۱ به نسبت سال ۲۰۲۰ و جهش یک پله‌ای آن به نسبت سال ۲۰۱۹ شده، مساله کاهش پیچیدگی بازار است.
جایگاه ایران از منظر پیچیدگی بازار، در سال ۲۰۱۹ در رتبه ۱۰۰ قرار داشته که در سال ۲۰۲۰ با هشت پله سقوط، به رتبه ۱۰۸ رسیده اما به یک‌باره در سال ۲۰۲۱ با ۲۶ پله ترقی، در جایگاه ۸۲ ایستاده است.
حال پرسش این است که چه اتفاقی سبب رشد قابل توجه ایران در مساله پیچیدگی بازار شده است؟ برای پاسخ به این پرسش، نگاهی داریم به ریز نمرات ایران در این بخش در سه سال اخیر:
سازمان وایپو (WIPO) در بخش پیچیدگی‌های بازار، به سه حوزه «کارت اعتباری»، «سرمایه‌گذاری» و «تجارت» پرداخته است. بررسی امتیازهای ایران در هر کدام از این سه بخش روشن می‌کند که وضعیت آن در دو حوزه قوانین و مقررات مربوط به سرمایه گذاری و تسهیل تجارت بهتر شده است. بنابراین، آن‌چه امتیاز ایران را ارتقا داده، تسهیل و اصلاح قوانین و مقررات حوزه سرمایه‌گذاری و تجارت، اعم از تجارت داخلی و بین‌المللی است؛ هرچند در این گزارش روشن نشده که چه اصلاحاتی در این دو حوزه اعمال شده است. در حوزه اعطای کارت اعتباری به مشتریان، وضع ایران در سال ۲۰۲۱ بدتر از سابق شده و امتیاز آن کاهش یافته است.
بنابراین، آن‌چه مشهود است، این که وضعیت نوآوری ایران در سال ۲۰۲۱ به نسبت سال ۲۰۱۹ اگرچه یک پله بهتر شده ولی وضعیت آن در شش حوزه (نهادهای سیاسی، قانونی و اقتصادی، سرمایه انسانی و پژوهش شامل آموزش، تحصیلات دانشگاهی، تحقیقات و توسعه، زیرساخت‌ها، پیچیدگی کسب و کار، برون‌داد دانش و فناوری و برون‌داد خلاقانه) از هفت حوزه مورد بررسی، تنزل داشته است. اگر می‌بینیم ایران با وجود تنزل در شش حوزه، یک پله صعود کرده است، می‌تواند ناشی از دو اتفاق باشد:
۱- جهش عمده در کاهش پیچیدگی‌های بازار و اصلاح ساختار سرمایه‌گذاری و تجارت بین‌المللی.
۲- تنزل یا درجا زدن سایر کشورهای رقیب ایران.
وضعیت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و همسایه
نتایج رنکینگ جهانی نوآوری که توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) انجام می‌شود، نشان می‌دهد که ایران از میان ۱۳۲ کشوری که توسط این سازمان سالانه مورد مطالعه قرار می‌گیرد، طی سه سال اخیر، همواره پس از اسرائیل، امارات متحده عربی و ترکیه قرار داشته است.
کویت و عربستان دو کشور دیگر منطقه هستند که با ایران رقابت دارند. در سال ۲۰۲۰، عربستان و در سال ۲۰۱۹، کویت در جایگاه بالاتری از ایران قرار داشتند ولی درسال ۲۰۲۱ ایران موفق شده است بالاتر از این دو کشور قرار گیرد. در سال ۲۰۲۱، عربستان در جایگاه ۶۴ و کویت در جایگاه ۷۲ ایستاده‌اند.
در میان کشورهای منطقه، ترکیه به نسبت سال ۲۰۲۱ جهش ۱۰ پله‌ای داشته و از رتبه ۵۱ به رتبه ۴۱ ارتقا جایگاه داده است و امارات متحده عربی طبق سال‌های گذشته، در مسیر ملایم رو به بالا قرار دارد. این کشور در سال ۲۰۱۹ رتبه ۳۶، در سال ۲۰۲۰ رتبه ۳۴ و در سال ۲۰۲۱ رتبه ۳۳ جهان را از آن خود کرده است.
جمع‌بندی
ذبیح‌الله خدائیان، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مدعی است: «ارتقای هفت پله‌ای جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۱ نشان از عزم ملت بزرگ ایران در غلبه بر محدودیت‌های نامشروع دارد.»
بررسی این ادعا توسط «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که رتبه ایران در رنکینگ جهانی نوآوری در سال ۲۰۲۱ به نسبت سال ۲۰۲۰، هفت پله ارتقا یافته ولی این در حالی است که:
۱- رتبه ایران در سال ۲۰۱۹ نیز ۶۱ بوده و حالا به ۶۰ ارتقا رسیده است.
۲- بررسی ریز نمرات ایران در شاخص نوآوری نشان می‌دهد که وضعیت ایران به نسبت سال ۲۰۲۰ در چهار حوزه و در مقایسه با سال ۲۰۱۹، در شش حوزه از هفت حوزه بررسی شده، تنزل یافته است.
۳- آن‌چه باعث ارتقای حداقلی ایران در شاخص نوآوری شده، جهش کشور در مساله پیچیدگی‌های بازار است؛ به این معنا که با اصلاح مقررات سرمایه‌گذاری و تجارت، توانسته است بهبودی در جایگاه خود ایجاد کند و این ربط چندانی به عزم ملت بزرگ ایران در غلبه بر محدودیت‌های نامشروع، آن‌گونه که رییس سازمان ثبت اسناد کشور مدعی شده است، ندارد بلکه برای حل مشکلات اقتصادی خود، اصلاحات یا گشایشی در حوزه بازار ایجاد کرده است.
۴- ایران طی سال‌های اخیر و در مقایسه با کشورهای منطقه، همواره پایین‌تر از اسرائیل، امارات و ترکیه قرار داشته و هنوز هم از این سه کشور پایین‌تر است. ترکیه در سال ۲۰۲۱ به نسبت سال ۲۰۲۰، ۱۰ پله ارتقا داشته و از جایگاه ۵۱ جهان به جایگاه ۴۱ دست یافته است.
۵- وضعیت ایران در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با عربستان که در سال ۲۰۲۰ و کویت که در سال ۲۰۱۹ بالای ایران قرار داشتند، بهتر شده است.
بنابراین، «ایران‌وایر» ضمن تایید ادعای ارتقای هفت پله‌ای ایران در رنکینگ جهانی نوآوری به نسبت سال ۲۰۲۰، به ادعای ذبیح‌الله خدائیان، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مبنی بر این که ارتقای هفت پله‌ای جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۱ نشان از عزم ملت بزرگ ایران در غلبه بر محدودیت‌های نامشروع دارد، نشان «گمراه کننده» می‌دهد. چرا که رتبه کشور در سال ۲۰۱۹ نیز ۶۱ بود و تغییر چندانی نشان نمی‌دهد. اندک ارتقای حاصله نیز نه ناشی از برون‌داد خلاقانه یا کشف جدید یا ارتقای سطح علمی بلکه ناشی از اصلاح مقررات دو حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری است که می‌تواند به خاطر از جبر زمانه و فشارهای بین‌المللی باشد.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر