کرونا در ایران؛ زنان باردار باید به سینوفارم اعتماد کنند؟

در حال حاضر با توجه به وجود صدها صفحه مطالب ضد واکسن در شبکه‌های اجتماعی، تمایل بخشی از جامعه ایرانی برای دریافت واکسن کاهش یافته است. بنا بر نظرسنجی «ایسپا»، دست‌کم ۱۴ درصد مردان و زنان بالای ۱۸ سال ایرانی اعتقادی به زدن واکسن ندارند. 

با انبوهی از تبلیغات ضد واکسن که بخش زیادی از آن‌ها از طریق رسانه‌های نزدیک به حکومت انجام می‌شود، توجیه همه شهروندان برای دریافت واکسن کار بسیار دشواری خواهد بود. این تبلیغات با توجه به حواشی ایجاد شده برای واردات واکسن مخصوص زنان باردار، این بخش از جامعه را نیز تحت تاثیر قرار داده است. 

در این گزارش، در گفت‌وگو با یک متخصص زنان و زایمان شاغل در ایران، در خصوص ضرورت واکسیناسیون این گروه مهم میلیونی از جامعه پرداخته‌ایم.

***

داستان واردات واکسن برای زنان باردار چون بسیاری از اتفاقات مربوط به کرونا در ایران، به حکم حکومتی رهبر جمهوری اسلامی گره خورده است. «علی خامنه‌‌ای» زمستان ۱۳۹۹ واردات واکسن‌های امریکایی و بریتانیایی را ممنوع کرد. بسیاری، مرگ و میر‌های دست‌کم در دو پیک چهارم و پنجم کرونا را که شمار فوتی‌های روزانه آن‌ها از ۷۰۰ نفر نیز عبور کرده بود، تحت تاثیر همین حکم می‌دانند.

رهبر جمهوری اسلامی اما پس از روی کار آمدن دولت «ابراهیم رئیسی»، به گونه‌‌ای مواضع خود را تغییر داد. او گفت این ممنوعیت شامل واکسن‌های ساخت امریکا و بریتانیا است و اگر واکسنی در کشور دوم ساخته شود، واردات آن بلامانع خواهد بود.

اخیراً وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده است قصد دارد دو میلیون و ۴۰۰ هزار دوز واکسن «فایزر» را برای تزریق به زنان باردار وارد کشور کند.

«فارس»، خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به این خبر نوشته بود: «چرا باید برای زنان باردار ما واکسن فایزر تزریق کنند؟! آیا اصلا این واکسن در کشورهای دیگر هم بر روی زنان باردار و مادران آینده آزمایش شده یا ایران جزو اولین کشورهایی است که مادران آینده آن در خطرند؟»

این خبرگزاری هم‌چنین از تجمعات ضد واکسن و علیه واردات واکسن برای زنان باردار حمایت کرده بود.

نتیجه این شد که وزارت بهداشت رسماً اعلام کرد اعضای کمیته ملی واکسن کووید-۱۹ به این نتیجه رسیده‌اند که واکسیناسیون زنان باردار با واکسن «سینوفارم» ادامه پیدا کند. در حالی که سازمان بهداشت جهانی تنها دو واکسن «مدرنا» و فایزر را برای تزریق به زنان باردار تایید کرده است.

حتی قرار بود پنج میلیون دوز واکسن «جانسون‌‌اند جانسون» نیز وارد کشور شود که آن هم بی‌نتیجه ماند.

این اولین بار نیست که در خصوص واکسیناسیون تصمیمات سیاسی گرفته می‌شود و آخرین بار هم نخواهد بود. این تصمیمات عجیب اما حواشی بسیاری را در جامعه، به‌ویژه بین خانواده‌هایی که دارای زنان باردار هستند، ایجاد کرده‌اند؛ به گونه‌‌ای که تعلل برای دریافت واکسن با توجه به حساسیت شرایط زنان باردار بالا گرفته است.

زنان باردار واکسن بزنند یا نه؟

«نرگس»، متخصص زنان و زایمان در ایران در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، از ضرورت دریافت واکسن توسط زنان باردار می‌گوید. او با اشاره به این که میزان شیوع ویروس کرونا در همه افراد یکسان است و تفاوتی میان زنان باردار و دیگران وجود ندارد، توضیح می‌دهد: «ویروس که بیاید، همه مبتلا می‌شوند؛ حال می‌خواهد باردار باشند یا نه. ضرورت دریافت واکسن در زنان باردار مربوط به عوارض ناشی از ابتلا است. یک زن باردار اگر به ویروس کرونا مبتلا شود، با توجه به این که تغییراتی در بدنش ایجاد می‌شود، بسیار بیشتر از سایر افراد آسیب خواهد دید؛ عوارضی که جبران‌ناپذیر هستند و حتی مرگ مادر و جنین را به همراه دارند.»

نرگس پیشنهاد می‌کند زنان باردار به عنوان روش پیش‌گیری از هرگونه خطر احتمالی برای خود یا جنین، از واکسن استفاده کنند.

این متخصص زنان با اشاره به مواردی از ابتلا به ویروس کرونا در زنان باردار می‌گوید: «یک مورد در بیمارستان الزهرا رشت دیده بودم که جنین مادری که به کرونا مبتلا شده بود، دچار سکته مغزی شد. در مورد دیگری هم یک خانم با سن‌ کم مبتلا به ویروس کرونا بستری شد و در مدت کوتاهی به کما رفت و فرزندش نیز فوت کرد. خود فرد هم پس از چند روز جان خود را از دست داد. از این شفاف‌تر که نمی‌توانم بگویم واکسن بزنید!»

به گفته این او، ابتلا به کرونا در دوران بارداری نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه را تا سه برابر و نیاز به لوله‌گذاری تنفسی را دو تا سه برابر افزایش می‌دهد. ضمن این که خطر مرده‌زایی و زایمان زودرس نیز برای زنان باردار مبتلا به کرونا وجود دارد.

چه قدر می‌توان به واکسن سینوفارم اعتماد کرد؟

این متخصص زنان و زایمان می‌گوید: «هرچند اخیراً اعلام کردند واکسن فایزر برای زنان باردار تامین می‌شود اما نشد. با این حال، هم‌چنان نه نوع واکسن بلکه واکسیناسیون زنان باردار با هر واکسنی باید در اولویت باشد.» 

او در این‌ باره توضیح می‌دهد: «پیش از ماجرای فایزر هم گفته بودند که زنان باردار واکسن استرازنکا بزنند. بعد هم که بحث فایزر شد و الان هم گفته‌اند سینوفارم. می‌دانیم واکسن‌های بهتری از سینوفارم هم وجود دارد اما شک نکنید واکسن بسیاری خوبی است.»

نرگس از زنان باردار می‌خواهد در انتظار واکسن‌های دلخواه خود نمانند و سعی کنند اولین واکسنی که در دسترس قرار دارد را برای سلامتی فرزند خود هم که شده، دریافت کنند.

او در تایید واکسن سینوفارم توضیح می‌دهد: «ممکن است یک زن باردار دچار بیماری قلبی یا بیماری‌های مربوط به فشار خون، کم‌کاری یا پرکاری تیرویید و... باشد، در همه این موارد، ممانعتی در خصوص دریافت واکسن وجود ندارد. کما این که واکسن سینوفارم چون دارای عوارض کمتری است، مثلا چون احتمال تب کردن فرد کم است، برای زنان باردار گزینه خوبی محسوب می‌شود.»

این متخصص زنان و زایمان تاکید می‌کند که زنان باردار یا همراهان آن‌ها هنگام مراجعه به مراکز درمانی، حتما از پرسنل یا متخصصان حاضر در محل بخواهند وضعیت بارداری را ارزیابی کنند تا فرد دچار مشکل خاصی نشود و با آرامش خاطر واکسن را دریافت کند.

زدن واکسن چه زمانی برای زنان باردار خطرناک است

دوره بارداری کمتر از ۴۰ هفته طول می‌کشد. تزریق واکسن در دو دوره از این مدت ۴۰ هفته‌‌ای ممنوعیت دارد. به گفته این متخصص زنان و زایمان، بهترین زمان برای دریافت واکسن، پس از هفته دوازدهم بارداری و پیش از هفته ۳۹-۳۸ است.

نرگس در این‌باره توضیح می‌دهد: «خود پرسنل مرکز بهداشت تشخیص می‌دهند و به فرد می‌گویند که زمان واکسن زدن او است یا خیر. با این حال، برای افزایش آگاهی زنان بگویم که از هفته دوازدهم به بالا تا هفته ۳۸ تا ۳۹ بهترین زمان برای دریافت واکسن است؛ یعنی یکی دو هفته پیش از زایمان و در ۱۲ هفته اول بارداری بهتر است واکسن نزنند.»

او ادامه می‌دهد: «دلیل اصلی این کار نیز این است که در هفته‌های اولیه، اندام‌های جنین در حال شکل‌گیری و رشد هستند. هم‌چنین خانم‌هایی که زایمان کرده یا سقط داشته‌‌اند نیز دست‌کم ۱۰ روز صبر و بعد واکسن دریافت کنند.»

در برخی موارد، زنان بدون این که متوجه شوند در هفته اولیه بارداری هستند، واکسن دریافت می‌کنند. در چنین مواقعی نیز پروتکل‌هایی وجود دارد.

این متخصص زنان و زایمان می‌گوید: «بنا بر پروتکل‌های وزارت بهداشت ایران، اگر زنی دوز اول واکسن را دریافت کرد و بعد متوجه شد که باردار است، باید برای دریافت دوز دوم دست نگه دارد. پس از اتمام هفته دوازدهم، اگر دوز اول واکسنی که زده بود غیر از سینوفارم باشد، باید رضایت کتبی دهد و دوز دوم را از همان واکسن دریافت کند. در غیر این صورت، بدون در نظر گرفتن این که واکسن اولیه چه بوده است، می‌تواند دو نوبت واکسن سینوفارم از اول دریافت کند.»

تداخل در واکسن‌های دوره بارداری

زنان در هفته ۲۸ دوران بارداری واکسن‌های «کزاز» و «دیفتری» را دریافت می‌کنند و یا برخی واکسن «آنفلوآنزا» می‌زنند. به گفته نرگس، هیچ نوع تداخلی در زدن واکسن‌ها وجود ندارد اما بهتر است فاصله بین هر واکسن حداقل دو هفته باشد.

او می‌گوید سامانه «۴۰۳۰» و کد داخلی ۴ در ایران برای زنان باردار در نظر گرفته شده است. این افراد می‌توانند هر نوع سوالی که در زمینه بارداری و ارتباطش با کرونا دارند، مستقیم با کارشناسان در میان بگذارند.