زندان از جنبه‌های مختلف و متفاوتی زندگی افراد زندانی و خانواده‌‌های آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. جدا از تبعات روحی و روانی دوران حبس و پس از آن بر افراد و اطرافیان‌شان، بحران اقتصادی پدید آمده از این دوره بر تمامی وجوه زیست انسانی آن‌ها تاثیرگذار است.
سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور نیز به روش‌های مختلف بر این بحران اقتصادی دامن می‌زند؛ فروشگاههای زندان اجناس بی‌کیفیت و تقلبی را گران‌تر از بیرون به زندانی می‌فروشند و آن‌ها در موقعیت‌های مختلف ناچارند تن به این گرانی بدهند. از سوی دیگر، برای گرفتن دستمزدی ناچیز، ناچار به کار در کارگاه‌های زندان هستند.
گزارش زیر، روایت زندانیان سابق «اوین» و «فشافویه» (زندان تهران بزرگ) است از فروشگاههای زندان و کارگاه‌های تولیدی.
***
بر اساس گزارش‌های رسمی، تعداد زندانیان در ایران در چهار دهه گذشته حدود ۳۰ برابر شده است. بنابر آن‌چه مقامات رسمی در ایران عنوان می‌کنند، چیزی حدود ۳۰۰ هزار زندانی ثابت در زندان‌ها حضور دارند. تعداد بالای زندانی باعث شده است نیازهای آن‌ها نیز افزایش پیدا کند و به تبع آن، شمار زندان‌ها و مکان‌هایی که مختص نگه‌داری از زندانیان هستند نیز رشد پیدا کرده است.
طبق آن‌چه زندانیان از زندان‌های سراسر ایران روایت می‌کنند، هر زندان دارای بندهای مختلف و هر بند دارای سالن‌های متعدد برای نگه‌داری زندانیان است. اوین به عنوان معروف‌ترین زندان ایران، یک نمونه از این افزایش تعداد زندانی و سالن‌های نگه‌داری آن‌ها است. زندانیان برای رفع نیازهای روزمره خود مجبور به خرید از فروشگاههای این زندان هستند. هر سالنی در زندان دارای یک فروشگاه است که مواد غذایی، محصولات بهداشتی برای نظافت فردی، لباس و... را در اختیار زندانیان قرار می‌دهند. زندانیانی که به هر دلیلی مصرف کننده جیره غذایی زندان نیستند، باید نیازهای غذایی خود را از طریق این فروشگاه‌ها تهیه کنند. اما به گفته بعضی از زندانیان، بهای اقلام ارایه شده در این فروشگاه‌ها بسیار بالاتر از قیمت روز همان محصول در بیرون از زندان است.
اجناس فروشگاههای زندان اغلب تقلبی یا بی‌کیفیت هستند
«مهرشاد»، زندانی سیاسی سابق که تجربه حضور در زندان‌های اوین و فشافویه را دارد، در این رابطه می‌گوید: «هر چه از فروشگاه زندان بخرید، باید تا دو برابر قیمت روز آن محصول را پرداخت کنید. قیمت کالاها از ۱۰ درصد تا دو برابر گران‌تر از بیرون زندان است. تفاوتی هم ندارد آن محصول، مواد غذایی باشد یا مثلا شامپو و مسواک. قیمت لباس که با وجود بی‌کیفیت بودن، چند برابر بیرون از زندان است.»
مهرشاد به تقلبی و بی‌کیفیت بودن کالاهای فروشگاه زندان نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: «من به دلیل شوره موهایم مجبور بودم از شامپوی خاصی استفاده کنم. همان شامپو را از فروشگاه زندان با قیمت دو و نیم برابر بیرون می‌خریدم اما وضع موهایم بدتر می‌شد. بعد متوجه شدم که آن شامپو تقلبی است. اصولا در فروشگاه زندان غیر از محصولاتی با برند حامی، کالاهایی را می‌دیدم که نام شرکت سازنده آن را تا آن روز نشنیده بودم و بعد زندان هم نمونه آن‌ها را ندیده‌ام.»
این زندانی سیاسی سابق تاکید می‌کند که با همه این احوال، چاره‌ای جز خرید از این فروشگاه‌ها نداشته‌اند: «امکان دیگری برای ما فراهم نبود.»
غذای بد می‌دهند تا مجبور شوید از فروشگاه خرید کنید
«محمود»که تجربه حضور در زندان‌های اوین و فشافویه را دارد، به کیفیت بسیار نازل جیره غذایی زندان اشاره می کند و می‌گوید: «به واقع غذای زندان آن قدر بد است که نمی‌شود حتی به آن نزدیک شد. تا مدت‌ها فکر می‌کردم که چرا و چه‌گونه می‌توانند این قدر بد غذا طبخ کنند. اما بعد متوجه شدم این کار کاملا عامدانه است. غذای بد به خورد زندانی می‌دهند تا زندانی مجبور شود به فروشگاه زندان پناه ببرد. وقتی انتخاب دیگری وجود نداشته باشد، فروشگاه زندان با هر قیمتی که دلش بخواهد، مواد غذایی یا هر چیز دیگری را به زندانیان می‌فروشد. در واقع، غیر مستقیم به شما می‌گویند یا پول خرج کنید یا گرسنه می‌مانید.»
محمود خاطره‌ای از زندان تهران بزرگ به خاطرش می‌آید: «انحصاری که برای فروشگاههای زندان به وجود آمده، عجیب است. در زندان اوین، خانواده‌ها مجازند هر شش ماه یک بار برای زندانی هفت تکه لباس بیاورند. اما باز هم زندانی مجبور می‌شود از فروشگاه زندان لباس بخرد. در زندان تهران بزرگ خانواده‌ها تنها می‌توانند از فروشگاه ورودی زندان لباس بخرند و همان لباس بعد تحویل زندانی می‌شود؛ لباس‌هایی بی‌کیفیت که به قیمت گران‌ترین لباس‌های عرضه شده در بوتیک‌های شمال شهر تهران به دست زندانی می‌رسند.»
زندانیان برای مبلغی اندک، تن به بیگاری می‌دهند
«مسعود»، زندانی سابق که سابقه حضور در اندرزگاه‌های۴، ۷ و ۸ زندان اوین را دارد، می‌گوید: «زمانی که کنسرو تن ماهی بیرون از زندان به قیمت ۱۴ هزار تومان عرضه می‌شد، ما در زندان همان برند را به قیمت ۲۲ هزار تومان می‌خریدیم و اعتراض‌ها هم به جایی نمی‌رسیدند چون پای انحصار و اجبار در میان بود.»
او می‌گوید بحث تنها به فروشگاههای زندان خلاصه نمی‌شود و موارد دیگری وجود دارد که منجر به سوء استفاده مالی سیستماتیک از شرایط زندانی می‌شود: «زمانی که من در اندرزگاه۷ زندان اوین بودم، سالن۲ این اندرزگاه معروف به سالن خیاط‌ها بود. برخی از زندانیان هر روز هشت ساعت به کارگاه خیاطی می‌رفتند و محصولانی مانند پیراهن، روپوش پزشکی، شلوار و... تولید می‌کردند. به چشم خود دیدم که وقتی از کارگاه باز می‌گشتند، از فرط خستگی فقط چیزی می‌خوردند و می‌خوابیدند. در واقع آن‌ها در ازای مبلغی اندک، وادار به بیگاری می‌شدند تا جیب مدیران زندان را پر کنند. در سال ۱۳۹۸ آن‌ها در ازای ۱۷۶ ساعت کار در ماه، ۶۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کردند. محصولات تولیدی توسط این زندانیان بعد به خود زندانیان و یا در فروشگاههای زنجیره‌ای حامی بیرون از زندان به قیمتی گزاف فروخته می‌شدند.»
مسعود این اتفاق را بهره‌کشی از کار زندانیان در شرایط اضطرار قلمداد می‌کند و تاکید دارد که این خود نوعی فساد است.
اعتراضات بی‌حاصل به گران‌فروشی
در طول این سال‌ها، زندانیان بسیاری به موضوع اجناس بی‌کیفیت و گران فروشگاههای زندان اشاره کرده‌اند. از داخل زندان هم هر از گاهی صدای اعتراضات شنیده می‌شود. ۱۰ دی ۱۳۹۱، «هرانا»، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران گزارش داد: «باوجود کیفیت پایین جیره غذای دولتی در زندان، زندانیان سیاسی زندان رجایی‌شهر برای تهیه غذای روزانه خود نیازمند خرید از فروشگاه زندان هستند که اجناس را معمولا بسیار گران‌تر از قیمت واقعی آن در بازار به زندانیان می‌فروشند. از دو هفته پیش و در پی شکایت زندانیان سیاسی از گران‌فروشی‌های فروشگاه، دیگر اجناس مورد نیاز زندانیان تهیه نمی‌شود و زندانیان سیاسی با مشکلات فراوانی روبه‌رو شده‌اند.»
از سویی دیگر، زندانیان بسیاری گزارش داده‌اند که میوه و سبزیجات در جیره غذایی زندانیان جایی ندارد و برای تهیه آن‌ها ناچارند به فروشگاه زندان مراجعه کنند.
مسعود در ادامه توضیحات قبلی خود به «ایران‌وایر» می‌گوید: «زندانیان پرشماری هستند که به طور کامل قید خوردن میوه و سبزیجات را می‌زنند. درآمد و پولی که دارند، تنها کفاف غذایشان را می‌دهد و عملا پولی برای میوه نمی‌ماند. من در دوره زندان، ماهی یک بار میوه می‌خریدم. فروشگاه زندان میوه‌ها را با قیمت‌هایی بالاتر از قیمت روز به فروش می‌رساند و بسیاری چون من توان خرید آن را نداشتیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر