درگیری مختصر نهادهای حکومت بر سر چند هزار میلیارد درآمد استقلال و پرسپولیس

دوشنبه، سازمان لیگ فوتبال ایران، دیدار تیم‌های پرسپولیس و نفت مسجدسلیمان را در ورزشگاه آزادی با ۳۱ دقیقه تاخیر آغاز کرد. دلیلش، مناقشه‌ای بود که سه ضلع داشت؛ سازمان لیگ، شرکت توسعه و نگهداری ورزشگاه‌ها و باشگاه میزبان.

شرکت توسعه ابتدا اعلام کرد که به دلیل عدم عقد قرارداد و واریز مبلغ مورد نظر از سوی باشگاه پرسپولیس به حساب این شرکت اجازه ورود سیستم‌ها و تجهیزات تبلیغات محیطی را به ورزشگاه نمی‌دهد. زمانی که دستگاه‌های تبلیغات وارد ورزشگاه شدند هم این شرکت که مسوولیت کامل ورزشگاه‌های دولتی ایران را برعهده دارد، از روشن کردن دستگاه‌ها خودداری کرد.

«علیرضا عاصم یوسفی»، مدیرعامل شرکت توسعه و نگهداری ورزشگاه‌های کشور خواهان واریز مبلغ یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون تومان از سوی باشگاه پرسپولیس به حساب این شرکت برای انجام این دیدار شده بود.

باشگاه پرسپولیس و شرکت توسعه، هر دو متعلق هستند به وزارت ورزش و جوانان ایران. دقایقی پیش از آغاز مسابقه رسانه‌های ایران خبر دادند که «حمید سجادی» وزیر ورزش و جوانان برای برگزاری این مسابقه «پادرمیانی» کرده است.

***

آن‌چه در فوتبال جهان به عنوان یکی از بازوهای قدرتمند اقتصادی باشگاه‌ها شناخته می‌شود، سال‌ها است که در فوتبال ایران نامشخص، گنگ و آمیخته به فساد مانده است: «درآمد تبلیغات محیطی».

زمستان سال ۱۳۹۶ «علی کریمی» در مناظره‌ای که با «محمدرضا ساکت»، دبیرکل وقت فدراسیون فوتبال داشت، نحوه قراردادها و پرداختی‌های فدراسیون فوتبال در حوزه تبلیغات محیطی را «نمونه‌ای بارز از فساد» دانست.

علی کریمی به ابهام در قرارداد فدراسیون فوتبال با شرکت «ایران‌نوین» اشاره کرد. براساس مدارکی که او نشان داد، فدراسیون فوتبال ایران طی دو سال، ۶۹ میلیارد تومان از جیب باشگاه‌های لیگ برتر به این شرکت غرامت پرداخت کرده بود.

او به ساکت گفت که شما بخشی از قرارداد خود از ایران‌نوین را به صورت زمین دریافت کرده‌اید. از دبیر فدراسیون فوتبال پرسید: «این زمین‌ها کجا است؟»

ساکت فقط جواب داد: «در چند نقطه از کشور.»

سپس از توضیح بیشتر طفره رفت. اما کریمی با همان ادبیات خاص خودش وارد شد: «مگر فدراسیون که باید حق باشگاه‌ها را بگیرد، می‌تواند زمین معامله کند؟ مگر فدراسیون شما بنگاه معاملاتی است؟»

شهریور ۱۳۹۹ «ایران وایر» به مدارکی دست یافت که نشان می‌داد «مهدی تاج» رییس پیشین فدراسیون فوتبال ایران، حق و حقوق آگهی‌های محیطی در رقابت‌های فوتبال ایران را به صورت کامل به «مجتبی داورزنی»، آقازاده «محمدرضا داورزنی» معاون پیشین وزارت ورزش و جوانان و رییس کنونی فدراسیون والیبال ایران سپرده است.

خبرگزاری تسنیم در گزارشی مبتنی بر اساس‌نامه سازمان لیگ مدعی شده است که حق باشگاه‌ها از تبلیغات محیطی ۸۰ درصد است، ۱۰ درصد به فدراسیون فوتبال خواهد رسید و ۱۰ درصد دیگر نیز بین هیات‌های فوتبال و سازمان لیگ تقسیم می‌شود.

در بررسی‌هایی که ایران‌وایر سال گذشته در اسناد و مدارکی انجام داد که از قراردادها و دفترچه‌های تبلیغاتی سازمان لیگ به دستش رسید، مشخص شد که فدراسیون فوتبال ایران فقط در بخش درآمدهای آگهی‌های محیطی در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بدون در نظر گرفتن سود بیست درصدی از افزایش قیمت‌ها، به درآمدی بیش از یک هزار و ۹۵ میلیون تومان رسیده است.

از این رقم، تا ۲۰ درصد از مبلغ کل در اختیار «شرکت واسطه‌ای» که از سوی فدراسیون تعیین شده بود، می‌رسید. بیست درصد از مبلغ کل دو سال، به مبلغی بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان می‌رسید.

فدراسیون فوتبال از زمان آغاز ریاست «مهدی تاج»، راه حلی برای پرداخت نکردن حقوق باشگاه‌ها از قِبل درآمدهای تبلیغات محیطی دارد؛ جریمه باشگاه‌ها، مربیان و بازیکنان در کمیته انضباطی یا کمیته اخلاق و کسر این اعداد از درآمد باشگاه‌ها.

سال ۱۳۹۹ فقط در ماه‌های شهریور، مهر و آبان، فدراسیون فوتبال ایران باشگاه‌های ایرانی را در مجموع ۸۵۴ میلیون تومان جریمه کرد. «صادق درودگر»، رییس سازمان اقتصادی فوتبال ایران گفته بود: «تمامی این مبالغ به صورت مستقیم از مبلغی که قرار بوده از درآمدهای تبلیغات محیطی به باشگاه‌ها پرداخت شود کسر خواهد شد.»

با این وجود، باقی مبالغ هم هنوز به باشگاه‌ها پرداخت نشده است.

از ابتدای فصل جاری، ابتدا باشگاه استقلال و سپس باشگاه پرسپولیس، خواهان در اختیار گرفتن حق و حقوق آگهی‌های محیطی در ورزشگاه‌ها آزادی شدند. فدراسیون فوتبال با همراهی سازمان لیگ، از هر دو باشگاه «ضمانت بانکی» یا «ضمانت اجرایی» لازم جهت تامین قطعی درآمدها تا پایان فصل را طلب کرد؛ به عبارتی باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس باید به فدراسیون فوتبال که خودش فقط باید ۱۰ درصد از کل سود آگهی‌های محیطی را برداشت کند، ضمانت می‌دادند که درآمد کافی از محل تبلیغات خود داشته باشند.  

سازمان لیگ در سهم‌خواهی تنها نیست؛ آبان سال ۱۳۹۶ سازمان صداوسیمای حکومتی ایران به دلیل آن‌چه حق خود بابت منتفع شدن از بابت آگهی‌های محیطی در ورزشگاه‌های ایران می‌دانست، مسابقات فوتبال را بدون نمایش تابلوهای تبلیغاتی و به صورت ناقص نمایش داد.  

مهدی تاج، رییس وقت فدراسیون فوتبال البته با سازمان صداوسیما به توافق رسید و حق پخش تلویزیونی را که درآمدی بیش از آگهی‌های محیطی بود به این سازمان هبه کرد. در ازای این محبتش، نوشتن کنداکتورهای سازمان صداوسیما، تعیین گزارشگر برای مسابقات ملی و بازی‌های حساس باشگاهی و مصون کردن خود در تمامی برنامه‌های سازمان از انتقادات را به دست آورد.

در حقیقت دو درآمد کلان باشگاه‌های فوتبال ایران، خرج تبلیغات و در امان ماندن مهدی تاج می‌شد.

سازمان لیگ، فدراسیون فوتبال و سازمان صداوسیما، تنها نهادهایی نیستند که به درآمدهای محیطی چشم دارند. دوشنبه، درهای ورزشگاه آزادی به روی باشگاهی بسته شد که خودش متصل به دولت است. وزارت ورزش و جوانان، هم‌زمان مالکیت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس و البته شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی را در دست دارد، اما از یک نهاد زیرمجموعه‌اش می‌خواهد تا پیش از شروع مسابقه، یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون تومان برای برگزاری مسابقه به حسابش واریز کند.

در نهایت رسانه‌های ایران از «حمید سجادی»، وزیر ورزش دولت «ابراهیم رئیسی» که دستور به برگزاری مسابقه را داد، به عنوان قهرمان یاد کردند.

خبرگزاری تسنیم از «بروز فاجعه‌های مدیریتی» در سازمان لیگ در قبال موضوع آگهی‌های محیطی نوشته است. اما آن‌چه مشخص به نظر می‌رسد، سهم‌خواهی «تمامی نهادهای حکومت»، از درآمدهایی است که صاحبان واقعی‌اش از آن نفعی نمی‌برند. درآمدهایی که گمان می‌رود در تناسب با سال ۱۳۹۸ رشدی بیش از ۱۰۰ درصد داشته باشد.