مهین دستمزد، شهروندخبرنگار ، تهران

نرخ برابری دلار آمریکا در مقابل ریال ایران در روز دوشنبه ۱۵ آذر برای سومین روز متوالی روند صعودی گرفت و به ۳۱ هزار و ۴۰ تومان افزایش یافت. این یعنی در سه روز گذشته که مذاکرات احیای برجام ایران متوقف شده، قیمت دلار در ایران ۶ درصد افزایش یافته است. افزایش ارزش دلار چه تاثیری روی زندگی مردم عادی جامعه می‌گذارد؟ این گزارش گفت‌وگپ با چند شهروند است که شغل و درآمدشان به بالا و پایین رفتن قیمت دلار ربطی ندارد؛ اما همه آن‌ها می‌گویند که افزایش قیمت دلار زندگی‌ ایشان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

***

تابلوی طلافروشی‌ها و صرافی‌ها که به صورت دیجیتال کار می‌کند و مورد تایید اتحادیه‌ طلا و جواهر و یا اتحادیه صرافی‌ها است، به صورت لحظه‌‌ای تغییر می‌کند و قیمت‌های جدید طلا، انواع سکه و دلار را نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر، کانال‌های تلگرامی و صفحات زیادی در اینستاگرام نیز با همین موضوع شروع به فعالیت کرده‌‌اند. وجه اشتراک تمام این تابلوها و صفحات این است که در بل‌بشوی بازار دلار، هیچ اشاره‌‌ای به نرخ دلار نمی‌کنند و یا نرخ دلار در بازار آزاد را اعلام نمی‌کنند و تنها به نرخ موجود در صرافی‌های رسمی بسنده می‌کنند که معمولا در این شرایط می‌گویند: «دلار موجود نیست.»

«محسن» کارمند بازنشسته است و در مورد افزایش قیمت دلار می‌گوید: «مگر قبلا ارزان بود که حالا گران شده است؟ چند سال پیش که بازنشسته شدم، افسرده شده بودم و راستش خیلی توان کار کردن هم نداشتم. رفتم دکتر. آشنا است و من را از جوانی می‌شناسد، می‌داند در زندگی غصه چه چیزهایی را می‌خورم. چند تا قرص تجویز کرد و در توضیح تکمیلی گفت اخبار نگاه نکن، نگران هیچ چیز هم نباش، تحت هیچ شرایطی وضع زندگی تو تغییر نمی‌کند؛ چون خانه‌‌ات را داری، ماشینت را داری، یک حقوق کارمندی هم داری. بنابراین فکرت را به خاطر تورم و نوسانات قیمت دلار، طلا و آلودگی هوا و در کل، شرایط مملکت خراب نکن.»

محسن لبخند تلخی می‌زند و می‌گوید: «صحبت‌های دکترم جزء بزرگترین دروغ‌هایی بود که در زندگی‌‌ام شنیدم، از اواخر سال ۹۷ و بعد هم سال ۹۸ که هی دلار گران و گران‌تر شد و تا سی هزار تومان پیش رفت، هر روز وضعیت زندگی و حال من هم مثل بقیه مردم خراب‌تر شد.» او به هزینه‌هایی که به سبد خانوار او اضافه شده، اشاره می‌کند: «اول از همه اینکه وقتی دبه ماستی که ۱۴ هزار تومان بوده، می‌شود پنجاه تومان. وقتی تخم‌مرغ شانه‌‌ای ۶۰ هزار تومان می‌شود؛ یعنی دیگر، کیفیت زندگی من مثل سابق نیست و حقوقم عمرا به اندازه تورم افزایش پیدا نکرده است. از طرف دیگر من یک پسر و یک دختر دارم که ازدواج کرده‌‌اند و مستاجر هستند. هر سال سر وقت قراردادشان که می‌شود دل من و زنم مثل سیر و سرکه می‌جوشد که وضعیت این بچه‌ها چه می‌شود؟» او در پایان صحبت‌های خود می‌گوید: «من علم اقتصاد ندارم؛ اما قطعا گران شدن دلار، بی‌ربط به تحریم‌ها و مشکلات بین‌المللی کشور نیست و از طرفی این تورم بی‌رویه و پایین آمدن هر روزه کیفیت زندگی مردم، قطعا بی‌ربط به قیمت دلار نیست.»

«هستی» کارمند یک ارگان دولتی است و در مورد بالا رفتن قیمت دلار و تاثیر آن روی زندگی مردم این طور می‌گوید: «مادرم، بیماری گوارش و فشار خون دارد و به صورت روتین دارو مصرف می‌کند. دوتا از داروهایش خارجی هستند، تا شش ماه پیش هزینه داروهایش حدود پانصد و پنجاه هزار تومان در ماه می‌شد و الان در این سه ماه همان مقدار دارو رفته‌رفته به یک میلیون و سیصد هزار تومان رسیده است. تنها جمله‌‌ای که دکتر داروخانه هربار بعد از افزایش قیمت دارو می‌گوید این است که دلار گران شده و دارو هم خارجی است و گران‌تر شده.»

 او در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: «مادر من با حقوق بازنشستگی پدرم که حدود ۴ میلیون تومان است، زندگی می‌کند و بالطبع دو برابر شدن قیمت داروهایش، برایش سنگین است؛ اما این همه ماجرا نیست. وقتی دلار گران می‌شود، انگار تولیدکنندگان و واردکنندگان، فقط به یک چیز فکر می‌کنند و آن این است که باید، سود بیشتری بگیرند تا تورم پیش آمده، در بدنه جامعه کمتر روی زندگی خودشان فشار وارد کند. غافل از اینکه، خود این موضوع اصلی‌ترین عامل تورم است.»

«حامد» که در یک صرافی کار می‌کند، می‌گوید: «قیمت دلار حبابی است و الان اصلا معامله کردن منطقی نیست. اگر بالا برود، از فروش پشیمان می‌شویم. اگر پایین بیاید، خودمان را سرزنش می‌کنیم. ما یک جور در حالت تعلیق قرار داریم. او توضیح می‌دهد که اخبار غیرموثق که در صفحات اینستاگرامی و تاکسی‌ها و گپ‌های بین مردم رد و بدل می‌شود، در واکنش مردم نسبت به بالا رفتن قیمت دلار بسیار موثر است.» او در این باره مثال هم می‌زند: «به عنوان مثال در همین چند روز که نرخ دلار در بازار آزاد نامشخص بود و صرافی‌ها خیلی فعالیتی برای خریدوفروش دلار انجام نمی‌دادند، میزان استقبال مردم برای خرید دلار، بسیار بیشتر از چند هفته قبل بود و همین عامل هم نه به عنوان یک عامل اصلی ولی به عنوان عاملی که میزان تقاضا را به نسبت عرضه بالا می‌برد، در بالا رفتن قیمت دلار و روند صعودی آن، قطعا موثر است.»

«زهرا» یک خانم خانه‌دار است و در مورد تاثیرات قیمت دلار بر زندگی خود می‌گوید: «من و شوهرم آدم‌های خیلی مذهبی نیستیم؛ البته ریشه مذهبی داریم. سال ۱۳۹۶ پسرم درسش تمام شده بود و سربازی رفته بود و در یک شرکت تازه استخدام شده بود و ۲۷ساله بود. یک روز در تلویزیون یک روحانی صحبت می‌کرد و تاکید داشت که پدر و مادری که برای ازدواج بچه‌شان تلاش نمی‌کنند، خدا در روز قیامت از آن‌ها سوال می‌کند و آن‌ها را مورد بازخواست قرار می‌دهد و هر یک روزی که جوان شما عزب بماند، گناهش برای شما است. ما هم تنها دارایی‌مان یک آپارتمان ۱۲۰ متری بود، فروختیم و با موافقت پسرم دختر خاله‌‌اش را برایش خواستگاری کردیم و یک آپارتمان ۷۰ متری برایشان خریدیم و به عنوان مهریه به اصرار شوهر خواهرم به نام خواهرزاده‌ام زدیم. خودمان هم بعد از برگزاری جشن عروسی و خرید سرویس طلا و هزینه‌های جاری، یک آپارتمان صد متری رهن کردیم.» زهرا سری تکان می‌دهد و با ناراحتی ادامه می‌دهد: «آن زمان دلار ۴۰۰۰ تومان بود و خانه ما متری ۱۳ میلیون تومان بود. الان همان آپارتمان متری ۴۵ میلیون تومان است و جالب اینکه پول پیش ما، به اندازه اجاره آپارتمان صد متری هم نمی‌رسد و الان دوسال است که یک واحد ۷۵ متری اجاره کرده‌‌ایم و هر سال تن من و شوهرم در سن میانسالی می‌لرزد که سر سال صاحبخانه چقدر می‌خواهد پول پیش ما را زیاد کند.»

زهرا در پایان صحبت‌های خود می‌گوید: «اما ضربه آخری که ما خوردیم، این بود که پسرم و خواهرزاده‌‌ام با هم بیش از دو سال زندگی نکردند و جدا شدند و من در طی این چهار سال هم خانه‌‌ام، هم خواهرم و هم آرامش خودم و خانواده‌‌ام را از دست دادم. با هر کس هم که صحبت می‌شود، می‌گوید قیمت آپارتمان با دلار رابطه مستقیم دارد. انگار به این واژه آلرژی پیدا کرده‌‌ام. اسم دلار که می‌آید، پشتم می‌لرزد.»