نه! واکسن‌های کووید-۱۹ موجب افزایش مرگ‌‌ومیر نشده‌اند

در دوران همه‌گیری کووید-۱۹، میزان مرگ‌‌ومیر در اکثر کشورهای جهان افزایش یافته است. این رشد، با توجه به موج‌های مختلف شیوع ویروس کرونا، فراز و فرودهایی را نیز تجربه کرده است. اما در ماه‌های اخیر مشاهده شده است که در برخی کشورها که آمار واکسیناسیونِ بالایی هم داشته‌اند، میزان مرگ‌ومیر بیش از حد معمول بوده‌ است.

نظریه‌پردازان نظریه‌های توطئه رشد «مرگ‌‌های اضافی» را «مرموز» توصیف کرده‌اند؛ عده‌ای واکسن‌های کووید-۱۹ را باعث و بانی آن معرفی کرده‌اند، برخی هم مدعی شده‌اند که این نکته ثابت می‌کند که واکسن‌ها در واقع بخشی از دسیسه‌ای بزرگ‌تر برای کاهش جمعیت بشر است. اما نه فقط هیچ سند و مدرکی دال بر درست بودن این گفته‌ها وجود ندارد، بلکه برای این نرخ هولناک مرگ‌ومیر توضیحات معین و مشخص زیادی وجود دارد.

«مرگ‌‌های اضافی» چیست؟

منظور از «مرگ‌‌های اضافی» مرگ‌ومیرِ بالاتر از حد انتظار در یک جامعه است. «مرگ‌‌های اضافی» را از طریق مقایسه آمار کل مرگ‌ومیر در یک بازه‌ زمانی مشخص با همان بازه زمانی در سال‌های پیشین محاسبه می‌کنند. «مرگ‌‌های اضافی» کل موارد مرگ‌ومیر را دربرمی‌گیرد و به همین دلیل هم می‌تواند تصویری کلی از تاثیر یک بحران بهداشتی بر جمعیت یک کشور به‌دست دهد.

با استفاده از این روش، دانشمندان می‌توانند تعداد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های مختلف را که ربطی به بیماری کووید-۱۹ ندارند، شناسایی کنند؛ آن‌ها از جمله می‌توانند تعداد افرادی را که در نتیجه‌ کمبود کمک‌های پزشکی و بهداشتی جان باخته‌اند، محاسبه کنند. همچنین از این طریق می‌توان دریافت که چه کسانی بر اثر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ فوت کرده‌اند، ولی به این دلیل که تست کرونا بر روی آن‌ها صورت نگرفته بوده، نام‌ آنان در داده‌های رسمی ثبت نشده است. اما این روش بی‌عیب و نقص هم نیست؛ دقت و کیفیت جمع‌آوری داده‌های مرگ‌ومیر در هر کشور متفاوت است و می‌تواند ایرادها و کمبودهایی هم داشته باشد. 

چرا مرگ‌های اضافی در برخی کشورهایی که از میزان واکسیناسیون بالایی نیز برخوردارند، بالا است؟

در ماه‌های اخیر در برخی کشورها، از جمله در بریتانیا، آلمان و اسراییل،‌ میزان مرگ‌های اضافی رشد قابل توجهی داشته است. در نگاه اول، این مساله به‌نظر شگفت‌انگیز می‌آید، چرا که در این کشورها میزان جمعیت واکسینه شده بالا است. برای نمونه، همان‌طور که روزنامه «فاینشنال‌ تایمز» گزارش کرده است، تعداد مرگ‌های اضافی در بریتانیا از تعداد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کووید-۱۹ بیشتر بوده است. 

چرا در این کشورها میزان مرگ‌ومیر افزایش یافته است؟ آیا این نکته همان‌طور که سایت‌های دروغ‌پراکنی مثل «لایف‌سایت» و «اکسپوزه» می‌گویند، به این معنا است که واکسن‌های کووید-۱۹موجب افزایش تعداد مرگ‌های اضافی شده‌اند؟ خوشبختانه پاسخ به این پرسش منفی است. سازمان‌های ناظر و پزشکان عوارض ناشی از واکسیناسیون را به‌ دقت تحلیل و بررسی کرده اند و تا امروز هیچ سندی دال بر این‌که واکسن‌های کووید-۱۹ به‌طور مخفیانه موجب مرگ‌ومیر شده‌اند، پیدا نکرده‌اند.    

همان‌طور که گفته شد، آمار مربوط به مرگ‌های اضافی تمام موارد مرگ‌ومیر را در برمی‌گیرد. بنابراین، در این آمار، هم مواردی که ناشی از ابعاد مختلف شیوع همه‌گیری است، در نظر گرفته می‌شود و هم مواردی که هیچ ربطی به بیماری کووید-۱۹ ندارند. 

تاخیر یا عدم رسیدگیِ به‌موقع به بیماری‌ یا عوارضی که هیچ ربطی به کووید-۱۹ ندارند، می‌تواند یکی از دلایل احتمالیِ رشدِ ناگهانیِ مرگ‌های اضافی باشد. همه‌گیری نظام درمانی-بهداشتی بسیاری از کشورهای جهان را با چالش در نظام سلامت روبه‌رو کرده و موجب شده است که قرار‌ ملاقات با پزشکان و بسیاری از رویه‌های معمول پزشکی منحل شوند یا به تعویق بیفتند. این واقعیت می‌تواند افزایش میزان مرگ‌های اضافی را توضیح دهد. 

به گفته «کالین آنگوس»، پژوهشگر دانشگاه «شفیلد»، تشخیص زودهنگام سرطان در انگلستان، در سال گذشته میلادی، تا بیش از یک‌چهارم کاهش یافته است و همزمان از مجموع بیمارانی که می‌بایست روش‌های درمانیِ از پیش برنامه‌ریزی شده خود را ادامه می‌داده‌اند، چهار میلیون کم شده است. همچنین بیماران، در دوران همه‌گیری، میل کمتری به حضور در مطب پزشکان یا در بیمارستان‌ها نشان داده‌اند. دلیل آن هم معمولا ترس از ابتلا به کووید-۱۹ یا افزایش فشار غیرلازم به سیستم درمانی و خدمات بهداشتی کشور بوده است. 

علاوه بر مساله‌ همه‌گیری، افزایش میزان مرگ‌های اضافی را می‌توان از منظر جمعیت‌شناختی نیز توضیح داد؛ به‌ویژه در کشورهایی مثل بریتانیا، آلمان و اسراییل که دچار پدیده سالخوردگی نیز هستند. بنابر تحقیقات اخیر موسسه «ارزیابی مرگ‌ومیر مستمر» (Continuous Mortality Investigation) در بریتانیا، میزان افزایش مرگ‌های اضافی در ماه سپتامبر به این دلیل بوده که تعداد افراد سالخورده در این کشور در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است. 

همزمان این واقعیت نیز ثابت شده که واکسیناسیون جان بسیاری را نجات داده است. بنابراین، در حالی که موارد ابتلا به کووید-۱۹ رو به افزایش است و سویه‌های جدید نیز روند کنترل همه‌گیری را به چالش گرفته‌اند، آن‌چه بسیار خطرناک است، دروغ‌پراکنی و انتشار اخبار نادرست درباره واکسن‌ها است.