یک کشتی پر از هرویین؛ آیا تهدیدات جمهوری اسلامی عملی شده‌اند؟

فرماندهی ناوگان پنجم امریکا مستقر در خاورمیانه اعلام کرده است دو کشتی نیروی دریایی ایالات متحده روز دوشنبه ششم دی‌ ۱۴۰۰ (۲۷ دسامبر ۲۰۲۱) موفق شده است ۳۸۵ کیلوگرم هرویین را در یک کشتی ماهی‌گیری بدون تابعیت که سرنشینان آن ایرانی بودند، در حال عبور از دریای عرب توقیف و محموله آن را ضبط کنند.

ناوهای «یواس‌اس تمپست» (USS Tempest) و «یواس‌اس تیفون» (USS Typhoon) نیروی دریایی امریکا در حال گشت‌زنی این کشتی را متوقف و پس از مصادره هرویین‌ها، آن‌ها را در دریا امحا کردند و از بین بردند و ۹ خدمه آن که خود را اتباع جمهوری اسلامی معرفی کرده بودند را آزاد کردند.

بر اساس گزارش نیروی دریایی امریکا، ارزش هرویین کشف شده چهار میلیون دلار بوده است. این میزان هرویین کشف شده در دریا بیشتر از کل مواد مخدر کشف شده در چهار سال گذشته توسط ایالات متحده بوده است.

***

آیا کشتی توقیف شده حامل هرویین متعلق به جمهوری اسلامی است؟

کشتی توقیف شده بی‌تابعیت بوده است اما خدمه آن پس از توقیف توسط نیروی دریایی امریکا، خود را ایرانی معرفی کرده‌ بودند. هر شناوری که در آب‌های بین‌المللی حرکت می‌کند، باید شماره ثبت بین‌المللی داشته و مشخص باشد تحت قوانین چه کشوری دریانوردی می‌کند. باید پرچم همان کشور را هم روی شناور به طوری که به شکل واضح قابل رویت باشد، نصب کنند.

کشتی حامل ۳۸۵ کیلوگرم هرویین فاقد تابعیت بوده است و مشخص نیست متعلق به چه شخص، موسسه یا کشوری است. کشتی‌هایی که به طور پیوسته کالای قاچاق حمل می‌کنند، برای در امان ماندن از فاش شدن هویت خود و پیامدهای حقوقی بعدی آن، تابعیت خود را پنهان می‌کنند.

 با وجود این، تابعیت خدمه می‌تواند اطلاعات مهمی درباره مبدا یا مقصد کشتی و هویت اصلی مالکان آن بدهد. هویت خدمه کشتی حامل هرویین که همگی خود را ایرانی اعلام کرده‌اند، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به نحوی با این کشتی مرتبط باشد.

مضمون تهدیدات جمهوری اسلامی درباره مواد مخدر چیست؟

افغانستان در همسایگی شرقی ایران، بزرگ‌ترین تولید کننده مواد مخدر در جهان و ایران مهم‌ترین راه ترانزیت مواد مخدر به سمت غرب است. سازمان ملل متحد می‌گوید بررسی گزارش‌ها نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، هرویین به عنوان یکی از مواد مخدر صنعتی اصلی از مسیرهای زمینی ایران به سمت غرب قاچاق و از مسیرهای دریایی به مقصد کشورهای آسیایی در شرق فرستاده می‌شود. 

اول؛ با توجه به افزایش مشکلات اقتصادی در ایران که ناشی از سوء مدیریت حکومت و تحریم‌های کمرشکن ایالات متحده است، انگیزه فراوانی برای قاچاق‌چیان مواد مخدر برای دست‌یابی به منابع ارزی قاچاق وجود دارد.

دوم؛ ایران به طور پیوسته و به شکل رسمی اعلام کرده است که در برابر قاچاق مواد مخدر تولید شده در افغانستان فعالیت می‌کند، هزینه می‌دهد و نیروهای مسلح آن در درگیری با قاچاق‌چیان کشته می‌شوند. 

هم‌زمان با شدت گرفتن آثار تحریم‌ها، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها تهدید کرده‌اند که ممکن است دیگر با قاچاق مواد مخدر مبارزه نکنند تا دولت‌های غربی نتیجه آن را با افزایش این مواد در کشورهای خود مشاهده کنند. 

سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی»، وزیر کشور جمهوری اسلامی اخیرا تهدید مشابهی کرده و گفته است ایران نمی‌تواند به تنهایی برای مبارزه با مواد مخدر هزینه کند.

آیا گروه‌های نیابتی ایران هم در قاچاق مواد مخدر دست دارند؟

گزارش‌های متعدد نشان می‌دهند که «حزب‌الله» لبنان اصلی‌ترین گروه نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، بخشی از درآمدهای خود را از طریق قاچاق مواد مخدر یا منابع مالی ناشی از حمایت از قاچاق‌چیان این مواد تامین می‌کند.

این وضعیت با کاهش درآمدهای جمهوری اسلامی که ناشی از تحریم‌های امریکا است، هم‌زمان شده است.

سناریوی احتمالی درباره محموله چهار میلیون دلاری هرویین چه می‌تواند باشد؟

ترکیب سه سناریو و ارزیابی آن با گزارش‌های موجود درباره قاچاق مواد مخدر و نقش پیدا و پنهان جمهوری اسلامی در آن نشان می‌دهد که ایران انگیزه لازم را برای حمایت از شبکه‌های بین‌المللی قاچاق مواد مخدر دارد.

در هفته‌های اخیر گزارش شده است «بشار اسد»، رییس جمهوری سوریه که تحت حمایت جمهوری اسلامی موفق شد حکومت خود را حفظ کند، یکی از فرماندهان اصلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از آن کشور، از جمله به دلیل ایجاد یک شبکه قاچاق در سوریه اخراج کرده است.

اطلاعات موجود درباره خدمه ایرانی کشتی بی‌تابعیت قاچاق هرویین که توسط ایالات متحده کشف شده و محموله آن از بین رفته است، جمهوری اسلامی را در ردیف اول مظنونان قرار می‌دهد. 

جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر به خوبی استفاده از کشتی‌های بی‌تابعیت را برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده آموخته است.

آیا جمهوری اسلامی قاچاق دریایی دیگری هم انجام می‌دهد؟

ایران با پذیرفتن ریسک و خطر زیاد، از شیوه شناور بی تابعیت برای جابه‌جایی محموله‌های گران‌قیمتی مثل میلیون‌ها بشکه نفت که از بین رفتن آن‌ها بدون داشتن بیمه‌های معتبر خسارات مالی سنگینی محسوب می‌شود، استفاده می‌کند.

بسیار محتمل است که همین روش را برای قاچاق مواد مخدر به کار بگیرد که در برابر نفت‌کش‌های مملو از نفت خام، ارزش مالی بسیار کمتری دارد.

این روش ممکن است در حال حاضر به محکومیت فوری جمهوری اسلامی منجر نشود اما در میان کشورهای منطقه و البته آژانس مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد، نظام حاکم بر ایران مدام به عنوان دولت مظنون به قاچاق مواد مخدر یا حامی آن شناخته می‌شود.

شاید هیچ نمونه دیگری هم‌چون جمهوری اسلامی در جهان نباشد که این‌چنین نام خود را به احتمال حمایت از قاچاق مواد مخدر گره زده باشد.

جمهوری اسلامی هم اکنون با قایق‌های بدون پرچم، قاچاق سلاح انجام می‌دهد و جنگ‌افزارهایی به شرق آفریقا و مناطق درگیری سومالی و یمن می‌فرستد که به شدت به منازعات و جنگ‌های داخلی این کشورها و ادامه بی‌ثباتی‌ها دامن می‌زند.

مقام‌های جمهوری اسلامی سال‌ها است که گسیل مواد مخدر از مرزهای ایران به سوی کشورهای جهان را یکی از نتایج تحریم‌ها عنوان و از این طریق دولت‌های دیگر را تهدید می‌کنند.

با توجه به جمیع شواهد و مستندات به دست آمده از قاچاق‌چیان عمده مواد مخدر، دشوار بتوان تصور کرد که مقام‌های جمهوری اسلامی تهدید خود را عملی نکرده باشند و تابعیت خدمه کشتی‌های بی‌تابعیت حامل قاچاق، از روی اتفاق ایرانی باشد.