طبق آخرین آماری که وزارت کشور بریتانیا منتشر کرده است، شمار پناهجویانی که از طریق کانال مانش در قایق‌های پرخطر خود را به بریتانیا رسانده‌اند، نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. این در حالی است که طبق آمار سازمان ملل متحد، تا سپتامبر ۲۰۲۱ بیشترین آمار متقاضیان پناهندگی در بریتانیا، ایرانی‌ها هستند.
تنها در دو روز ماه دسامبر ۲۰۲۱ بیش از ۹۰۰ پناهجو کانال مانش را پشت‌ِ سر و قدم به خاک بریتانیا گذاشتند. در حالی‌که در پاییزی که گذشت، وقایع دردناکی از غرق شدن قایق و جان باختن مسافران به تراژدی مانند شده بود.
***
سال‌ها است که بریتانیا مقصد رویایی پناهجویان است. اما از اکتبر ۲۰۱۸ موج ورود پناهجویان و مهاجران غیرقانونی به خاک این کشور، به مساله میان بریتانیا و فرانسه تبدیل شده است. با وجود هزینه‌های هنگفت دو کشور برای مقابله با این موج، آخرین آمار وزارت کشور بریتانیا حقیقت دیگری را بیان می‌کند؛ این سیاست‌ها کارساز نیست و پناهجویان به سمت بریتانیا رهسپار هستند.
سیاست‌هایی مثل افزایش نیروهای دریایی و مرزی، تخصیص تجهیزات بیشتر برای کنترل تردد مهاجران از جمله دوربین‌های شب و دوربین‌های حرارتی، بازداشت گروه‌های مختلف قاچاقچیان، جمع‌آوری پناهجویان از جنگل‌ها و خیابان و اخذ درخواست پناهندگی در کشور فرانسه، هیچ‌کدام نتوانسته است مانع از این موج رو به افزایش باشد. البته عنوان آن مبارزه با قاچاق انسان است؛ اما هزینه آن را پناهجویان می‌دهند و در نتیجه هم تغییری ایجاد نشده است.
زندگی در جنگل و خیابان، خوابیدن در گل و لای زمستان و سر و کله زدن با قاچاقچیان انسان از یک سو و درگیری‌ها و خشونت‌های جاری در لحظه‌های زندگی پناهجویی از سوی دیگر، زندگی پررنج پناهجویی در شمال فرانسه است. همان‌جا که هر از گاهی نیروهای پلیس دمادم صبح با سگ‌های خود بالای سر پناهجویان حاضر می‌شوند و بی‌خیال به کودکان و انسان‌های آسیب‌دیده، تنها دارایی‌های آنان را یعنی چادرهایشان را تخریب می‌کنند و آن‌ها را گروه‌گروه به کمپ‌ها می‌برند. اما هیچ‌کدام از این اقدامات که کرامت انسانی پناهجویان را در درجه اول از آن‌ها می‌گیرد، مقابله با موج ورود آن‌ها به بریتانیا نیست.
در سال ۲۰۲۱ چند پناهجو با قایق‌های پرخطر به بریتانیا رسیده‌اند؟
همان‌طور که آمار نشان می‌دهد، ورود پناهجویان از طریق کانال مانش به خاک بریتانیا در سال ۲۰۲۱ سه برابر سال ۲۰۲۰ شده است. دست‌کم ۲۸ هزار و ۴۳۱ نفر در سال ۲۰۲۱ توانسته‌اند کانال مانش را به سلامت پشت‌سر بگذارند. این آمار در سال ۲۰۲۰ در کل ۸ هزار و ۴۱۷ نفر بود که با قایق‌های کوچک به بریتانیا رسیده بودند.
طبق آمار ثبت شده، بیشترین ورود پناهجویان در سال گذشته، ماه نوامبر اتفاق افتاد که ۶ هزار و ۸۶۹ نفر قدم به بریتانیا گذاشتند؛ دقیقا همان زمان که دمای هوا رو به کاهش می‌رود و درست همان ماهی که قایقی با ۳۳ مسافر در کانال غرق شد و ۲۷ نفر از جمله «سیروان علیپور» در آن واقعه جان باختند. در ماه نوامبر تنها در یک روز رکورد جدیدی ثبت شد و هزار و ۱۸۵ نفر با ۳۳ قایق کوچک به بریتانیا وارد شدند.
بیشترین ورود پناهجویان به بریتانیا در سال ۲۰۲۰ فقط در یک روز، به ماه سپتامبر برمی‌گردد که شمار ثبت شده ۴۱۶ نفر بوده است.
واکنش مقامات به افزایش سه برابری پناهجویانی که از کانال مانش عبور کرده‌اند، چه بود؟
افزایش این آمار واکنش مقامات رسمی بریتانیا را در پی داشته است. وزیر کشور بریتانیا اعلام است که دولت در حال اصلاح قوانین و سخت‌گیرانه‌تر کردن آن برای پناهجویان است. همچنین بر اساس لایحه جدید «ملیت‌ها و مرز»، ورود غیرقانونی به بریتانیا را «جرم جنایی» و برای قاچاقچیان انسان، مجازات «حبس ابد» به دنبال خواهد داشت.
«تام پرسگلاو»، وزیر محافظه‌کار بریتانیایی هم گفته است که دولت بریتانیا برای پایان دادن به «سوءاستفاده بیش از حد» از قوانین این کشور تصمیمات سختی خواهد گرفت. او همچنین بر تصویب هرچه سریع‌تر لایحه «ملیت و مرزها» اصرار دارد.
این لایحه پیشنهاد «بوریس جانسون»، نخست‌وزیر بریتانیا است که طبق آن به نیروهای دریایی اجازه می‌دهد قایق‌های حامل مهاجران را به سمت فرانسه برگردانند. «سیاست بازگرداندن» مهاجران در این لایحه از سوی کمیته مشترک حقوق بشر کمیته پارلمانی بریتانیا در تضاد با قوانین بین‌المللی حقوق بشر و قوانین دریایی دانسته شده بود. اما پرسگلاو که مسئول مقابله با ورود مهاجران غیرقانونی است، این ادعا را رد کرده و اعلام کرده بود که دولت بریتانیا به دنبال جلوگیری از مرگ‌ومیر در دریا و ناکارآمد کردن باندهای قاچاق انسان است.
با این حال نهادهای حقوق بشری و فعال در عرصه پناهجویان معتقدند که اقدامات سخت‌گیرانه انسان‌ها را از انجام سفرهای پرخطر دریایی باز نمی‌دارد و قاچاقچیان هم به تجارت پر سود خود ادامه خواهند داد. پیشنهاد آن‌ها به دولت ایجاد راه‌های بیشتری برای درخواست پناهندگی در بریتانیا است.
«تیم نائور» مدیر اجرایی نهاد «Refugee Action» ضمن انتقاد از لایحه «ملیت‌ها و مرز» و اقدامات دولت بریتانیا می‌گوید: «دولت می‌خواهد این لایحه خطرناک، بی‌رحمانه و ضد پناهجویان را قانونی کند؛ مساله‌ای که تنها باعث غرق شدن بیشتر انسان‌ها می‌شود.»
غرق شدن پناهجویان و تراژدی‌هایی که یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتد هم پناهجویان را از رسیدن به بریتانیا باز نداشته است. آخرین روزهای ماه اکتبر ۲۰۲۰ بود که خانواده «ایران‌نژاد» با سه فرزند و تعدادی دیگر از سرنشینان قایق پناهجویان در آب‌های میان بریتانیا و فرانسه غرق شدند. یک سال بعد از آن، در نوامبر ۲۰۲۱ دریا، جان ۲۷ پناهجو را گرفت که در میان آن‌ها همشهری خانواده ایران‌نژاد، سیروان علیپور وجود داشت. طی این مدت بارها مقامات بریتانیا در پی تشدید قوانین علیه پناهجویان و سخت‌گیرانه‌تر کردن شرایط آن بودند. مبالغ هنگفتی هم در این میان هزینه شد تا بلکه به اسم نجات انسان، صرف مقابله با پناهجویان شود. اما آن‌چه به وقوع پیوست، واقعیتی دیگر است که بسیاری از سیاسیون چشم و گوش بر آن بسته‌اند.
درست پس از غرق شدن قایق پناهجویان در نوامبر ۲۰۲۱ و ایجاد فضای تاثیربرانگیز در رسانه‌ها و میان صحبت‌های مقامات، شماری از پناهجویان با قایق خود را به بریتانیا رساندند. مساله‌ای که شاید درک آن برای مقامات سیاسی غیرقابل تصور باشد. رسانه‌ها تیتر زدند که قایق‌های بیشتری پس از مرگ ۲۷ پناهجو به بریتانیا رسیده‌اند.
وزارت کشور بریتانیا در دسامبر ۲۰۲۱ اعلام کرد که تنها در روز شانزدهم همان ماه ۵۵۹ پناهجو با ۱۹ قایق از کانال مانش گذشته‌اند و روز جمعه ۱۷ دسامبر هم ۳۵۸ نفر با ۱۰ قایق خود را به بریتانیا رسانده‌اند.
همین آمار بیان‌گر ناکارآمد بودن سیاست‌های بریتانیا طی سال‌های اخیر است. اما سیاسیون این کشور همان‌طور که ذکر شد، در پی ادامه همان سیاست‌های قبلی و تشدید قوانین علیه پناهجویان هستند. اگرچه نهادهای حقوق بشری معتقدند که این اقدامات به قیمت جان پناهجویان بیشتری تمام خواهد شد.
ایرانی‌ها در آمار رسمی پناهندگی در بریتانیا در کدام رتبه قرار دارند؟
در این میان، طبق آمار رسمی، ایرانی‌ها بیشترین متقاضیان پناهندگی در بریتانیا هستند و در صدر لیست پناهجویانی قرار دارند که خود را با قایق‌های کوچک و غیرایمن، از طریق کانال مانش به بریتانیا می‌رسانند.
بنا به آمار سازمان ملل متحد، تا سپتامبر سال گذشته ۶ هزار و ۲ ایرانی در صدر لیست بوده‌اند و سپس اریتره‌ای‌ها با ۴ هزار و ۴۱۲ نفر، آلبانیایی‌ها با ۴ هزار و ۱۰ نفر، عراقی‌ها با ۳ هزار و ۴۲ نفر و سوری‌ها با ۲ هزار و ۳۰۳ نفر، در ادامه این لیست قرار گرفته‌اند. این آمار پاییز سال ۲۰۲۱ را در خود ندارد و گزارش‌ها بیان‌گر افزایش حرکت‌های دریایی به سمت بریتانیا درست در همین فصل است.
همین آمار در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بیان‌گر صدرنشینی ایرانی‌ها بود. در آمار شورای پناهجویان دولت بریتانیا، در سال ۲۰۱۷ دو هزار و ۵۷۰ نفر و در سال ۲۰۱۸ با رشدی ۲۹درصدی، ۳ هزار و ۳۲۷ ایرانی در بریتانیا پناهجو شناخته شده بودند.
در آمار ۱۶ ماهه دیگری که وزارت کشور بریتانیا منتشر کرده است، شمار پناهجویان باز هم بیان‌گر صدرنشینی ایرانی‌ها است. ۹۸ درصد درخواست‌های پناهندگی از طرف افرادی به ثبت رسیده است که از طریق قایق‌های کوچک خود را به بریتانیا رسانده‌اند. در عین‌حال حدود ۷۰ درصد درخواست‌ها یعنی بیش از ۱۲ هزار مورد از سوی ایرانی‌ها، عراقی‌ها، سوری‌ها و سودانی‌ها یا ویتنامی‌ها ارائه شده است.
چه عواملی بریتانیا را به مقصد رویایی پناهجویان بدل کرده است؟
ارزش پوند، زبان انگلیسی، تخصیص سرپناه به پناهجویان، وجود بازار کار سیاه از جمله مهم‌ترین عواملی است که بریتانیا را به مقصد رویایی پناهجویان تبدیل کرده است. در دنیای پناهجویی، پناهجویان یا در تلاش برای رسیدن به بریتانیا هستند یا به آن فکر می‌کنند. از سوی دیگر، در میان آن‌ها شایع است که بریتانیا هیچ‌کس را به کشوری دیگر باز نمی‌گرداند. طبق قانون دوبلین، پناهجویان بایستی به محض رسیدن به کشوری امن، درخواست پناهندگی خود را ارائه دهند. در این صورت اثر انگشت آن‌ها برای پناهندگی ثبت می‌شود. با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا این تصور تشدید شده است که بریتانیا نمی‌تواند پناهجویان را به کشورهای دیگر برگرداند. در حالی‌که سیاسیون این کشور در تلاش هستند تا بتوانند با تبصره‌ها و لوایح مختلف، روند بازگرداندن پناهجویان را به کشورهایی که خود آن را امن برای پناهجو ارزیابی می‌کنند، این روند را به جریان اندازند.
اثر انگشت، یکی از نمادهای دنیای پناهجویی است. شاید این سوال را مدام در میان آن‌ها بشنوید که اثر انگشت چه کشوری را دارند. در میان پناهجویان مواردی وجود دارد که آن‌ها برای حذف اثر انگشت خود یا مدتی مخفیانه زندگی می‌کنند یا حتی روی به تراشیدن انگشت‌های خود می‌آورند تا ناچار به جابه‌جایی بیشتر در کشورهای مختلف نشوند. اما بریتانیا، برای پناهجویان مقصدی است که می‌توانند کوله‌بار خود را بر زمین بگذارند و زندگی‌شان را از نو شروع کنند. زندگی و آینده‌ای بهتر که می‌تواند برگ‌های گذشته را به خیال آن‌ها، از خاطراتشان هم حذف کند.
پذیرفتن این واقعیت و همچنین سه برابر شدن آمار پناهجویانی که به بریتانیا رسیده‌اند، حالا نهادهای خیریه و فعال در امور پناهجویان را بر آن داشته است که در ادامه فعالیت‌های خود، از دولت بریتانیا بخواهند که مسیرهای امنی را برای متقاضیان پناهجویی در این کشور بگشایند؛ مسیرهایی که خطر جانی را برای آن‌ها کاهش دهد.
در هفته نخست ماه ژانویه ۲۰۲۰ نهادهای فعال در نجات پناهجویان از دریا، به صراحت عنوان کردند که آمار جدید بیان‌گر آن است که انسان‌های بیشتری جان خود را برای رسیدن به بریتانیا به خطر می‌اندازند. این نهادها خواستار آن شده‌اند که دولت بریتانیا به جای تشدید قوانین و تعیین مجازات یا بازگرداندن پناهجویان از وسط دریا، به ایجاد مسیرهای امن و متعهد به حفظ جان انسان بیاندیشند.
اما آیا حفظ جان و کرامت انسانی پناهجویان اولویتی برای سیاسیون است؟ آیا آن‌ها که مدام بر تشدید کنترل مرزی می‌افزایند و خشونت مرزبانان را در قبال پناهجویان نادیده می‌گیرند، فکری برای روح و روان آسیب‌دیده پناهجویان و خصوصا کودکان دارند؟ چه کسی ضامن سلامت جسمی انسان‌هایی است که در این مسیر مورد آزار جنسی و تجاوز قرار می‌گیرند؟
فقط کافی است چشمانمان را برای لحظه‌ای بر هم گذاریم و به اعدادی بیاندیشیم که هر سال در آمار ثبت می‌شوند؛ هر کدام از این اعداد، انسان‌هایی هستند مثل ما و فرزندانمان که در آرزوی زندگی مطابق با اصول انسانی و حفظ کرامتشان، جان خود را در دست می‌گیرند و راهی مسیری می‌شوند که در آن، هرچه هست، انسانیت در پایین‌ترین سطح نمود دارد.
طبق برآورد صلیب‌سرخ جهانی، پناهجویان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه انسانی هستند؛ حتی از بی‌خانمان‌هایی که در گوشه و کنار خیابان‌ها می‌بینیم هم آسیب‌پذیرتر.
مطالب مرتبط:
سیروان علیپور؛ جوان آرزومند اهل سردشت، پیکر بی‌جان آب‌های شمال فرانسه
مرگ پناهجویی که می‌خواست با شنا کردن به انگلیس برسد
تشابه استراتژی قاچاقچیان انسان به قاچاقچیان مواد مخدر برای عبور از کانال مانش
توقیف قایق صدها پناهجو در کانال مانش؛ بریتانیا در پی بازگرداندن پناهجویان است
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر