سلسله اعتصاب غذا که از تصمیم «بری روزن»، گروگان سابق سفارت امریکا در ایران آغاز شد، دامنه‌اش به زندان «اوین» هم کشیده شده است.
بری روزن به وین سفر کرد تا در مقابل ساختمانی که قرار بود تیم مذاکره کننده ایرانی با کشورهای پنج به علاوه یک دیدار و گفتوگو کنند، با هدف آزادی زندانیان دو تابعیتی و گروگان گرفته شده در ایران، دست به اعتصاب غذا بزند.
با این که او پس از پنج روز اعتصاب غذا، به اصرار «رابرت مالی»، نماینده ویژه امریکا در امور ایران، به اعتصاب غذای خود پایان داد اما این تصمیم سرآغاز راه‌اندازی یک کارزار جدید برای توجه به وضعیت زندانیان دو تابعیتی شد.
***
چه کسانی برای آزادی زندانیان دو تابعیتی دست به اعتصاب غذا زدند؟
«بری روزن» چهار دهه پیش یکی از ۵۲ گروگان امریکایی بود که ۴۴۴ روز در سفارت آن کشور در تهران محبوس ماندند.
او در ۷۶ سالگی تصمیم گرفت با اعتصاب غذا مقابل هتلی در وین که مذاکرات احیای «برجام» در آن انجام می‌شوند، اعتراض خود را نسبت به زندانی کردن دو تابعیتی‌های ایرانی در جمهوری اسلامی نشان دهد.
روزن در روز پنجم به درخواست «رابرت مالی»، نماینده امریکا در امور ایران، به اعتصاب غذایش پایان داد اما عده دیگری به کارزار او پیوسته‌اند و دایره این اعتصاب غذا گسترده شده و حتی به زندان «اوین» هم رسیده است.
«نزار زکا»، گروگان پیشین لبنانی به همراه «جمشید برزگر» روزنامه‌نگار و شاعر، «مینا احدی» فعال سیاسی، «حسن نائب هاشم» پزشک و فعال حقوق بشر و «فریبا داوودی مهاجر» فعال سیاسی نیز در ادامه راه، به بری روزن پیوستند.
نزار زکا در صفحه توییترش نوشت ما از قدرت‌های جهانی می‌خواهیم که قبل از امضای هرگونه توافقی، آزادی همه گروگان‌هایی که در ایران نگه‌داری می‌شوند را در اولویت قرار دهند.
در زندان‌های ایران چه کسانی به اعتصاب غذای بری روزن پیوستند؟
«الیکا آشوری»، دختر «انوشه آشوری»، زندانی دو تابعیتی در ایران نیز در صفحه توییترش اعلام کرد پدرش از روز یک‌شنبه سوم بهمن ۱۴۰۰ برای اعلام هم‌بستگی با بری روزن، در زندان اوین دست به اعتصاب غذا زده است.
پس از او، «کامران قادری»، تاجر ایرانی اتریشی که از سال ۲۰۱۶ به محض ورود به ایران دستگیر شد نیز به این کارزار پیوسته است.
وضعیت جسمانی انوشه آشوری در اعتصاب غذا چه‌گونه است؟
الیکا آشوری، دختر انوشه آشوری در گفتوگو با «ایران‌وایر» می‌گوید نگران وضعیت جسمی پدرش است، گرچه خودش روحیه خوبی دارد: «پدرم همان روزهای اول دستگیری، زیر فشار بازجویی برای اعتراف اجباری، به مدت ۱۷ روز اعتصاب غذا کرده بود. آن روزها در انفرادی بود و اجازه ارتباط تلفنی با ما را نداشت. به او گفته بودند اگر به جاسوسی و آن‌چه آن‌ها می‌خواهند اعتراف نکند، خانواده‌اش و حتی سگ‌های خانه را هم می‌کشند. به او گفته بودند ما می‌دانیم خانواده تو کجای بریتانیا ساکن هستند. او تصمیم به خودکشی از طریق اعتصاب غذا گرفته بود و می‌خواست خودش را از این جریان حذف کند تا ما، یعنی خانواده و فرزندانش در خطر نباشیم. گویا آن ۱۷ روز وضعیت جسمی او به شدت به وخامت گراییده بود. اما این بار به نظر می‌رسد کمی مراقب‌تر از سری قبل است، چون می‌گوید هدفش از اعتصاب غذا، آزار رساندن به خودش نیست بلکه می‌خواهد مردم را نسبت به زندانی‌های دو تابعیتی آگاه کند و مایل نیست به خودش صدمه بزند.»
به گفته الیکا، پدرش که در سن ۶۷ سالگی است، این روزها با مشکلات جسمی زیادی درگیر است؛ زانو دردی قدیمی که اقامت طولانی در زندان و انفرادی آن را به شرایط حادتری رسانده است و مشکلات دندان و لثه که همیشه آزارش می‌داده‌اند: «قبل از این که برود ایران، هم در نوبت عمل زانو و هم در نوبت عمل دندان بود. تصورش را بکنید که در زندان با سیستم پزشکی کارآمدی مواجه نیستید، پزشک یا داروی کافی نیست و افرادی که اعتصاب غذا می‌کنند، باید به تجربه هم‌بندی‌های خودشان تکیه کنند که پیش از آن تجربه اعتصاب غذا داشته‌اند. طبیعتا برای پدر من هم شرایط آسانی نیست اما قصد دارد اعتصاب غذایش را ادامه بدهد.»
انوشه آشوری کیست و چرا در زندان است؟
انوشه آشوری مهندس بازنشسته ایرانی بریتانیایی است که چهار سال و اندی پیش برای مراقبت از مادر بیمارش به ایران سفر کرد. اما یک روز که برای خرید مایحتاج خانه به مغازه‌ای همان حوالی مراجعه کرده بود، توسط نیروهای امنیتی ربوده شد و هم اکنون بیش از چهار سال و نیم است به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» در حبس به سر می‌برد.
انوشه آشوری به اتهام جاسوسی به ۱۲ سال حبس و استرداد ۳۳ هزار یورویی که در خانه‌اش کشف شده بود، محکوم شده است.
خانواده آشوری پیش از این هم بارها برای آزادی او تلاش کرده‌‌اند اما در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که انوشه برای این که گروگان باشد، در حبس است و به همین دلیل هم تلاش برای درخواست عفو مشروط او بی‌فایده است.
دخترش الیکا آشوری در پاسخ به این سوال که چرا به درخواست آزادی مشروط پدرش پاسخ رد داده‌اند، به «ایران‌وایر» می‌گوید امکان آزادی مشروط برای افرادی که با هدف خاصی به گروگان گرفته شده‌اند، عملا منتفی است: «در واقع هیچ دلیل، اساس، مدرک و استدلالی برای دستگیری پدرم وجود ندارد که بشود درخواست آزادی مشروط کرد؛ یعنی دلیل اصلی به گروگان گرفته شدن زندانی‌های دو تابعیتی، همان زندانی بودن‌شان است. ارزشی که آن‌ها برای دولت ایران دارند، به دلیل زندانی بودن آن‌ها است. در واقع اگر با آزادی مشروط آن‌ها موافقت بشود، عملا ارزش به گروگان گرفته شدن‌شان را از دست می‌دهند و طبیعتا این به نفع دولت ایران نخواهد بود.»
انوشه آشوری اوایل مرداد ۱۳۹۶ به ایران سفر کرد. او باید برای مراقبت از مادر ۸۶ ساله‌اش در آن‌جا می‌بود: «پدرم به ایران رفت تا از مادر بزرگم که باید یک جراحی در ناحیه زانو انجام می‌داد، مراقبت کند. از آن‌جا که کس دیگری در ایران نبود تا بعد از عمل جراحی از او پرستاری کند، عملا پدرم ناچار به این سفر شد. او می‌خواست مطمئن باشد که وضعیت سلامت مادرش به مخاطره نمی‌افتد و همه چیز خوب پیش می‌رود.»
خانواده آشوری هرگز تصور نمی‌کردند چنین سرنوشتی برایشان رقم خواهد خورد. آن‌ها زندگی بسیار آرامی داشته و هیچ ارتباطی با گروه‌ها یا مناسبات سیاسی نداشته‌اند: «هیچ‌کدام از ما هیچ لینک یا ارتباطی با هیچ دسته، گروه، رده و اعتقادی نداشتیم. در هیچ گروهی عضو نبودیم و به همین دلیل هم هیچ دلیل یا معذوریتی برای سفر به ایران نداشتیم. در هیچ زمینه سیاسی یا دولتی فعالیت نکرده بودیم و هرگز فکرش را نمی‌کردیم که ایران رفتن برای ما می‌تواند خطرناک باشد.»
انوشه آشوری در مسیر خانه مادرش به سوپرمارکت محله بوده است که یک وانت‌بار کنارش می‌ایستد و از او می‌پرسد آیا او انوشه آشوری است؟ پاسخ سوال راننده مثبت است. اما به محض تایید هویت، یک عده می‌ریزند دور و بر او و با کشیدن یک کیسه روی سرش، او را با خودشان به زندان اوین منتقل می‌کنند: «در واقع این شروع یک ماجرای سخت برای خانواده ما بود. یک سال طول کشید تا اصلا بفهمیم درگیر چه جریانی شده‌ایم، چون کل ماجرا برای‌مان بسیار عجیب بود. تا مدت‌ها سردرگم بودیم و تا یک‌سال پس از آن، تقریبا همگی ما مطمئن بودیم که پدرم را با کس دیگری اشتباه گرفته‌اند. همه چیز کاملا برای‌مان جدید بود چون ما هیچ ارتباطی به هیچ فعالیت سیاسی نداشتیم.»
الیکا آشوری می‌خواهد توجه افکار عمومی و به ویژه دولت بریتانیا و سایر دولت‌های اروپایی را به وضعیت گروگان‌های دو تابعیتی در ایران جلب کند. خانواده این زندانیان بر این باورند که افکار عمومی باید دولت ایران و هم‌چنین دولت‌های اروپایی را تحت فشار بگذارند تا موضع‌گیری کنند.
آن‌ها می‌گویند این زندانی‌ها قربانی اختلاف حسابی شده‌اند که بین دولت بریتانیا و ایران بر سر یک قرارداد ۴۰۰ میلیون پوندی تانک‌های «چیفتن» در پیش از انقلاب ۱۳۵۷ بین دو کشور بسته شده بود: «ما داریم به عنوان خانواده مردی که کاملا بی‌گناه به زندان افتاده است، تلاش می‌کنیم به این کمپین‌ها و فعالیت‌ها بپیوندیم و آگاهی مردم را در این موارد بالا ببریم.»
الیکا آشوری می‌گوید با مداخله روزنامه‌نگارها، کنش‌گران و تعدادی از گروگان‌های سابقی که به این کارزار اعتراضی پیوسته‌اند، دیگر نمی‌توان از کنار این ماجرا به سادگی گذشت: «این ماجرا حالا تبدیل به یک موضوع اینترنشنال شده است. ما امیدواریم فشاری واقعی بر دوش دولت‌هایی مثل بریتانیا یا امریکا و یا هر کشوری باشد که شهروندان بی‌گناهی در اوین دارند. برای این که هر چه‌قدر تعداد افراد معترض یا اعتصاب کننده بر علیه پدیده وحشتناک گروگان‌گیری افزایش پیدا کند و آگاهی عمومی و رسانه‌ای بالا برود، احتمال وقوع بیشتر آن در آینده کمتر خواهد شد. در این صورت، مردم فکر نمی‌کنند که این فقط یک سری اتفاق‌هایی است که به ندرت پیش آمده یا مثلا در مورد فلانی، اشتباهی رخ داده است بلکه ماجرا بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنیم.»
اما آیا دولت بریتانیا به اندازه کافی از انوشه آشوری حمایت کرده است؟
الیکا آشوری می‌گوید اگر در این مورد تلاشی واقعی انجام شده بود، شاید الان پدرش آزاد بود: «راستش در این چهار سال و نیمه، جزییات را با ما در میان نگذاشته‌اند؛ این که دارند چه می‌کنند؟ در همین سطح به ما اطلاع می‌دهند که مذاکرات در حال انجام هستند. بیشتر از این توضیحی نداده‌اند. همیشه می‌گویند در حال رایزنی هستیم و امیدواریم موفق بشویم. اما به نظر خودم این گفت‌وگو‌ها موثر نبوده‌اند. دولت بریتانیا با مشکلات عمیقی در درون خودش دست و پنجه نرم می‌کند و تصور نمی‌کنم رسیدگی به مشکلات دو تابعیتی‌ها جزو کارهای اولویت‌دارش باشد یا در این مورد نگرانی جدی داشته باشد.»
با این همه، دولت جمهوری اسلامی همواره بر عادلانه بودن دادگاه گروگان‌های محبوس در این کشور تاکید می‌کند.
اما به نظر می‌رسد پس از این کارزار، طرفین اروپایی برجام به نتیجه رسیده‌اند که بدون روشن شدن وضعیت زندانیان دو تابعیتی، یک پای توافق با ایران می‌لنگد.
رابرت مالی در گفتوگو با «رویترز» گفت از نظر او، دور از ذهن به نظر می‌رسد که امریکا بتواند بدون توجه به وضعیت چهار زندانی دو تابعیتی امریکایی، به یک توافق پایدار با ایران دست یابد.
«سعید خطیب‌زاده»، سخن‌گوی وزارت امور خارجه ایران که پیش از این گفته بود قوه قضاییه اتهامات این افراد و جرایمی که مرتکب شده‌اند را در دادگاه صالحه به اثبات رسانده، حالا در یک اظهارنظر تازه گفته است اگر امریکا برای تبادل این زندانی‌ها اراده‌ای داشته باشد، امکان توافق وجود دارد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر