«علی خیرالدین»، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روز سه‌شنبه ۲۶بهمن۱۴۰۰ مدعی شد: «۴۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند.» او در یک سخنرانی گفت: «۶ هزار و ۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان با ۶۵ هزار شغل ایجاد شده، بستر خوبی برای اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی هستند و خیران می‌توانند در این زمینه نیز ورود پیدا کنند و برای ایجاد اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کمک کنند.»
آیا ۴۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد، به این پرسش پاسخ دهد.
***
آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان در ایران
قبل از اینکه به این پرسش پاسخ دهیم که چند درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در ایران بیکار هستند، لازم است بدانیم: شاغل چه کسی و بیکار چه کسی است؟
مرکز ملی آمار ایران که در پایان هر فصل، گزارشی از وضعیت اشتغال در کشور ارائه می‌کند، در تعریف «شاغل» آورده است:
- افراد ۱۵ ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشند؛
- افرادی که بدون دریافت مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارد، کار می‌کنند (کارکنان فامیلی بدون مزد)؛
- کارآموزانی که در دوره کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت موسسه محل کارآموزی انجام می‌دهند، یعنی به طور مستقیم در تولید کالا یا ارائه خدمات سهیم هستند؛
- محصلینی که در هفته مرجع، مطابق تعریف کار کرده‌اند؛
- تمام پرسنل شاغل در نیروهای مسلح اعم از کادر دائم یا وظیفه؛ نیروهای شاغل به حساب می‌آیند و «بیکار» به تمام افراد بالای ۱۵ سال می‌گویند که:
- در هفته مرجع فاقد کار باشند؛ دارای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی نباشند؛
- در هفته مرجع و سه هفته قبل از آن جویای کار باشند؛ (اقدامات مشخصی برای کاریابی به صورت مزد بگیری یا خوداشتغالی انجام داده باشند)؛
- در هفته مرجع و هفته بعد برای اشتغال آماده کار باشند؛ بیکار شناخته می‌شوند. ضمن اینکه افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده و یا در انتظار بازگشت به کار سابق، جویای کار نبوده و آماده کار بوده‌اند نیز بیکار شناخته می‌شوند.
با این تعریف مرکز ملی آمار ایران در آخرین گزارش فصلی بازار کار اعلام کرده که در پاییز ۱۴۰۰ تنها ۳۷ درصد جمعیت در سن کار (۱۵ ساله و بیشتر) شاغل و حدود ۱۰ درصد بیکار بوده‌اند. ضمن اینکه بقیه افراد بالای ۱۵ سال در گروه فعال گنجانده نمی‌شده‌اند؛ یعنی بالای ۳۵ میلیون نفر از جمعیت ایران یا بازنشسته شده یا جویای کار نیست یا مشغول تحصیل است.
گزارش بانک مرکزی از نرخ بیکاری و تعداد دانشجویان که در جدول زیر مشخص است، نشان می‌دهد که هر سال حدود ۲ میلیون نفر از جمعیت کار کشور در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند، بنابراین چون دانشجویان معمولا به دلیل تحصیل جویای کار نیستند، در نرخ بیکاری محاسبه نمی‌شوند:
جمعیت بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها
مرکز ملی آمار ایران در چکیده طرح آمارگیری نیروی کار اعلام کرده در پاییز ۱۴۰۰ حدود ۱۳.۸ درصد از کل جمعیت فعال فارغ‌التحصیل آموزش عالی کشور، بیکار بوده‌اند. این رقم، در مقایسه با کل بیکاران به ۴۲.۳ درصد می‌رسد، یعنی ۴۲.۳ درصد کل جمعیت بیکار کشور را کسانی تشکیل می‌دهند که مدرک دانشگاهی دارند. این رقم به نسبت پاییز سال ۱۳۹۹ معادل ۲.۱ درصد افزایش یافته است.
سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی، از كل بیکاران در تابستان ۱۴۰۰ معادل ۴۰.۶ درصد بوده است.
پایش سال ۱۳۹۹ وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور که توسط وزارت علوم انجام شده نیز دال بر این مدعا است که به طور متوسط ۴۰ درصد بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان آموزش عالی کشور تشکیل می‌دهند. این گزارش اما می‌گوید در برخی استان‌های کشور این رقم بسیار بیشتر است؛ به طوری‌که جمعیت فارغ‌التحصیلان بیکار در سه استان شمالی یعنی گیلان، مازندران و گلستان بالاترین رکورد را با ۶۶ درصد بیکاری در اختیار دارد. در رتبه دوم، استان‌های منطقه ۶ یعنی یزد، اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری قرار دارند که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این استان‌ها بیش از ۵۶ درصد است. در رتبه سوم، استان‌های منطقه ۳ یعنی اردبیل، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی و زنجان قرار دارند که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی استان‌های مذکور نیز حدود ۵۱.۸ درصد بوده است. براساس این گزارش فارغ‌التحصیلان «دانشگاه دخترانه الزهرا» در تهران بالاترین درصد بیکاری را در میان تمام دانشگاه‌های کشور در اختیار دارد. دخترانه بودن این دانشگاه می‌تواند دلیل اصلی بالا بودن نرخ بیکاری میان فارغ‌التحصیلان این دانشگاه باشد، چرا‌که در گزارش مرکز ملی آمار ایران نیز آمده که نرخ بیکاری زنان به نسبت مردان بالاتر است. ۵۲.۵ درصد فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی دانشگاه الزهرا در سال ۱۳۹۹ بیکار بوده‌اند.
جمع‌بندی
علی خیرالدین، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مدعی است: «۴۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند.» بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که این آمار درست است؛ هر چند این جمله درست عنوان نشده است و می‌تواند اشتباهی در انتقال مطلب بوده باشد. جمله درست این است: «۴۰ درصد بیکاران کشور فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند.» گزارش مرکز ملی آمار ایران و نتایج حاصله از پایش وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور نشان می‌دهد که بالای ۴۰ درصد بیکاران کشور مدرک دانشگاهی دارند. در آخرین آمار منتشره مربوط به پاییز ۱۴۰۰ رقم بیکارانی که مدرک دانشگاهی دارند، ۴۲ درصد عنوان شده است. اگر چه در مجموع کل کشور این رقم حدود همان ۴۰ درصد است؛ اما در برخی استان‌های کشور نرخ بیکاران دارای مدرک دانشگاهی به ۶۶ درصد می‌رسد.
بنابراین «ایران‌وایر» به ادعای علی خیرالدین، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبنی بر اینکه ۴۰ درصد بیکاران کشور فارغ‌التحصیل مراکز آموزش عالی هستند، نشان «حقیقت دارد» می‌دهد.
حقیقت دارد: وقتی اظهارنظری با مدارک و واقعیات ثبت‌شده پشتیبانی شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا را کلیک کنید.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر