ویدئوهای منتشر شده از تجمعات اعتراضی کارگران و معلمان در سال‌های اخیر حضور پر رنگ و گسترده زنان کارگر و معلم برای پیگیری مطالبات صنفی را به تصویر کشیده‌اند. حضور بدون ترس و لکنت زنان معترض در صف جلوی تجمعات، مطالبات با واکنش خشن ماموران امنیتی هم مواجه شد. بازداشت خشونت‌آمیز زنان فرهنگی در تجمعات اخیر معلمان در شهرهای مختلف که حتی علی‌رغم وجود پروتکل بازداشت زنان توسط ماموران زن، ماموران امنیتی مرد، برای بازداشت زنان حاضر در تجمع اقدام کردند. این گزارش مروری دارد بر فراز و فرود فعالیت صنفی زنان معلم و کارگر در مسیر مطالبات صنفی.
***
نقش زنان در تجمعات اعتراضی سال‌های گذشته چگونه بود؟
یکی از زنان فعال صنفی معلمان ساکن اصفهان، در گفت‌وگو با ایران‌وایر با اشاره به اینکه یک جامعه در حال تغییر، جامعه‌ای است که زنان آن، پیشرو در مطالبه‌گری باشند، می‌گوید: «به رغم همه مشکلات پیشِ رو، مطالبه‌گری زنان در جنبش معلمان کاملا مشهود است. ویژگی بارز تجمعات و تحصن‌های اخیر معلمان، پیشتازی معلمان زن در اعتراضات است. آنها در صف اول اعتراضات صنفی حضور دارند و مطالبات خود را پیگیری می‌کنند.
این فعال صنفی در ادامه به نقش زنان بازنشسته فرهنگی اشاره کرده و می‌گوید: «زنان بازنشسته معلم، در شکستن این تابو، نقش بسزایی داشتند. تا جایی که آنها، بارها در تجمعات با فداکاری، حلقه انسانی شکل دادند تا مانع از دستگیری یا ضرب و شتم فعالان توسط ماموران شوند. حالا دیگر زنان به حقوق خود آگاه شده‌اند. آنها در مسیر اعتراضات فعال هستند. این آگاهی در حضور آنها در کنش‌های میدانی به خوبی قابل دیدن است.»
به گفته این معلم اصفهانی، حضور زنان در هیات مدیره کانون‌های صنفی معلمان، یک گام رو به جلو است: «هر چند که تعداد آنها کم است اما، این پذیرش در جمع فعالان صنفی نشانه یک بلوغ اجتماعی و دست‌آورد مهم محسوب می‌شود. امروز، زنان شاغل و بازنشسته، معلمان زن، زنان کارگر و فعالان حقوق زنان و... همگی پرچم‌دار مطالبه‌گری هستند. این حضور بدون پرده‌پوشی را دیگر نمی‌توانند انکار کنند. امیدوارم روز به روز به زنان مطالبه‌گر و آگاه سرزمین‌مان افزوده شده تا با قدرت بیشتری برای رسیدن به مطالبات بر حق‌مان گام برداریم»
برخورد اطرافیان با زنان حاضر در اعتراضات صنفی چگونه است؟
«سید جواد حسینی»، معاون وزیر آموزش و پرورش، بهمن‌ماه ۱۳۹۹ تعداد زنان شاغل در این وزارتخانه را ۵۳۲ هزار نفر اعلام کرد. این تعداد نسبت به جمعیت ۱۲۵ هزار نفری زنان فرهنگی در ابتدای انقلاب ۵۷ رشد ۴.۵ برابری داشته است. اما این وزارتخانه نه تنها تلاشی برای بهبود وضعیت معیشت آنها نداشته بلکه دغدغه‌های زنان در فضای شغلی خود، مشکلات ناشی از بی‌عدالتی و تبعیض را؛ نادیده گرفته و خودش را موظف به برداشتن قدمی هر چند کوچک، برای رفع آن نمی‌بینند.
یکی دیگر از زنان فعال صنفی در استان فارس در گفت‌وگو با ایران‌وایر می‌گوید: «جدا از مصائب زنان معلم در محیط کار، بسیاری از فعالیت‌های صنفی یا اجتماعی ما به دلایلی چون ترس، تفاوت افکار و نگرانی از قضاوت و اتهامات احتمالی از سوی نهادهای حکومتی و حتی خانواده، مورد استقبال یا تایید قرار نمی‌گیرد.» برخی از زنان فعال صنفی در گروه‌های خود در شبکه‌های اجتماعی به دلیل اینکه در محیط کار حتی از سوی دوستان و همکاران خود برای مشارکت در اعتراضات مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، سخن گفته‌اند.
زنان و مادران فعالان مدنی و صنفی در مطالبات آنها چه نقشی دارند؟
«صدیقه مالکی فرد»، معلم بازنشسته مشهدی یکی دیگر از کسانی بود که درباره نقش زنان در مطالبات صنفی با ایران‌وایر صحبت کرده است. خانم مالکی‌فرد همسر «هاشم خواستار» از امضاکنندگان بیانیه درخواست استعفای رهبر جمهوری اسلامی و یکی از فعالان صنفی شناخته شده است؛ او در طول این سال‌ها بی‌وقفه درباره وضعیت هاشم خواستار اطلاع‌رسانی کرده است. صدیقه مالکی‌فرد به ایران‌وایر می‌گوید: «زنان فعال مدنی و یا همسران و مادران فعالان مدنی، اگر همدل و همراه با مطالبات خود نباشند، در پیگیری مطالبات مشارکت نکرده و یا اطلاع‌رسانی را زمین بگذارند، اگر ستم تحمیل شده بر گروه‌های مختلف اجتماعی را فریاد نزنند، ظلم و جور رژیم‌های دیکتاتوری را بر ملا نکنند؛ آتش فعالیت‌های مدنی پیش از اینکه دیکتاتور را بسوزاند، خاموش خواهد شد.»
شهین پیشاهنگ کیست؟
یکی از مشهورترین تجمعات اعتراضی کارگران در این سال‌ها تجمع کارگران شرکت کشت و صنعت هفت تپه بوده است. آنجا که «سنگر» برجا مانده از پناهگاه‌های دوران جنگ ایران و عراق به تریبون کارگران برای سخن گفتن از خواسته‌ها تبدیل شد.
آن سنگر در روزهای اعتراض، شاهد حضور زنان کارگر هم بوده است. یک فعال کارگری ساکن شوش در استان خوزستان بیشتر به «ایران‌وایر» درباره «شهین پیشاهنگ» زنی با چهره پوشیده در بالای آن سنگر گفته بود: «آن خانم از کارگران رسمی شرکت هفت تپه است. اگر ویدیوهای منتشر شده را نگاه کنید، او را می‌بینید که قبلا هم در ویدیویی صورتش را پوشانده و در کنار اسماعیل بخشی، نماینده سندیکای کارگران این شرکت ایستاده است.»
خانم پیشاهنگ، بعد از اخراج قائم مقام مدیرعامل وقت کارخانه، دیگر نیازی ندید تا هویتش را پنهان کند. او در ویدئوی تجمع دیگری در جمع کارگران سخن گفت. به جز او، چهار زن دیگر هم در برابر ظلمی که بر کارگران این کارخانه رفت، ایستادگی کردند. با شروع تجمعات اعتراضی کارگران هفت تپه در سال ۱۳۹۶ را همین پنج کارگران زنی رقم زدند که در خبرها نامی از آنها نیامده است.
وضعیت جنبش زنان در ایران چگونه است؟
«فاطمه بهمنی»، فعال صنفی فرهنگیان در استان مرکزی با اشاره به حضور زنان در اعتراضات صنفی معلمان در سال‌های گذشته به ایران‌وایر می‌گوید: «در این اعتراضات، نقش زنان بسیار پررنگ بوده است. با وجود اینکه زنان مجموعه‌ای از مطالبات را دارند؛ اما، در مطالبات اجتماعی فراگیر هم پررنگ حاضر می‌شوند. این خودباوری است که دیگر زنان خودشان را صرفا در مطالبات زنان محصور نمی‌بینند، آنها در مجموعه بزرگتری از جامعه دخالت می‌کنند؛ آن هم دخالت و حضوری پر رنگ.»
به گفته خانم بهمنی، از سال ۱۳۸۶ به بعد حضور زنان در اعتراضات معلمان «مؤثر» و در اعتراضات ۱۳۹۲ به بعد «پیشتاز» بوده است: «زنان بازنشسته فرهنگی در شکستن تابوها نقش داشته‌اند. زنان مطالبه‌گر فرهنگی حالا دیگر به حقوق خود آگاهند. آنها شجاعانه در اعتراضات حاضر می‌شوند و دیگر پشت سر مردان نیستند. بلکه خودشان جلودار و صاحب شعار و سازمان‌دهنده جمعیت هستند .استقبال چشمگیر معلمان زن فرهنگی از تجمعات بهمن‌ماه ۱۴۰۰ به بعد، در حدی بود که توجه فعالان اجتماعی و رسانه‌ها را به خود جلب کرد .»
به باور این فعال صنفی، اغراق نیست اگر با نگاه به تحصن و تجمعات اخیر فرهنگیان کشور، اکثریت مطالبه‌گران معلم را «زنان معلم» بدانیم. این یک نشانه است از اینکه جامعه در حال تغییر جامعه‌ای است که زنانش پیشرو و مطالبه‌گر هستند: «جنبش زنان در ایران چشمگیر ولی پراکندە است. برای کامیابی نیاز بە سازماندهی وسیع و برقراری پیوندهای پایدار با جنبش‌های دیگر اجتماعی مانند جنبش کارگری و سندیکایی دارد. در این پیوندهاست کە زنان، نقش مهمی بە عهدە دارند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر